Nam Đông (Thừa Thiên - Huế): Giải “bài toán” nước sạch cho đồng bào miền núi

Dân miền núi “khát” nước sạch

Huyện miền núi Nam Đông được xem như là “chảo lửa” ở Thừa Thiên - Huế, nhiệt độ ở đây luôn cao hơn đồng bằng 3 - 4 độ C. Vấn đề đặt ra hiện nay là đồng bào dân tộc ở 5 xã vùng cao là Thượng Long, Thượng Quảng, Hương Hữu, Hương Giang và Hương Nhật đang thiếu nước sạch sử dụng trầm trọng.

Từ sáng sớm, anh Nguyễn Văn Xom (thôn 6, xã Hương Hữu) đã phải xách can nhựa vào Khe Vôn trong thôn để lấy nước sử dụng. Đây là nguồn nước duy nhất mà khoảng 80 hộ dân, hơn 350 nhân khẩu nơi đây phải “bám víu” dùng tạm qua ngày.

Hương Hữu là xã không có sông ngòi, mưa lại hiếm, các giếng khoan lâu năm cũng khô cạn, bà con các thôn 4, 5, 6 và 7 phải xuống các kênh, mương nước tưới tiêu cho ruộng để lấy nước về sử dụng trong sinh hoạt, phục vụ ăn uống. Một số vùng trên nguồn từ trước đến nay phụ thuộc vào công trình nước tự chảy, nhưng do lâu ngày không được duy tu, bảo dưỡng cũng trở nên xuống cấp, vỡ nhiều đường ống. Nước đã hiếm, gia súc lại hay đến uống nên người dân phải tranh thủ từ sáng sớm đến được các khe suối xa vùng lân cận để lấy nước.

Trong khi đó, bà con 4 xã còn lại với hơn 2.000 hộ dân đang phải sử dụng nước sinh hoạt lấy từ khe suối, giếng đào chưa qua xử lý, thường xuyên bị nhiễm phèn, chua. Để đối phó tạm thời, huyện Nam Đông đã đầu tư kinh phí để đào, khoan giếng phục vụ ưu tiên tại trạm y tế và các học sinh bán trú trong các trường học. Đối với các hộ dân, huyện tích cực vận động người dân nạo vét, cải tạo các giếng nước đã có để giải quyết nhu cầu cấp thiết hiện nay. Tuy vậy, dù khoan giếng sâu vẫn không thể tìm được mạch nước nào phục vụ bà con.

Người dân vùng cao Nam Đông sử dụng nước suối do đang thiếu nước sạch

Ông Hồ Văn Mão (xã Thượng Long) chia sẻ, cả xóm có hơn 30 hộ dân, có 2 cái giếng nhưng hiện đã cạn đáy. Hàng ngày, ông và những hộ dân ở đây phải dậy thật sớm, lên các khe, suối cách nhà hơn 3km mới lấy được ít nước về để dung. Nếu đi muộn, trâu, bò xuống tắm làm đục suối, nguồn nước không dùng được.

“Ở trong xã phải đi múc nước suối, buổi sáng cả tiếng đồng hồ chưa tới nữa... rất cực khổ cho bà con. Hiện nay, trên đầu nguồn khô cạn nhiều quá, đi kiểm tra nước tự chảy là không sử dụng được, cho nên bà con vất vả lắm”, ông Mão nói.

Theo ông Lê Thanh Hồ, Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Đông, tình trạng thiếu nước sạch tại 5 xã nói trên đã diễn ra nhiều năm qua. Việc người dân sử dụng nguồn nước suối, ao hồ không hợp vệ sinh có nguy cơ mắc nhiều bệnh. Qua các đợt tiếp xúc cử tri, bà con phản ánh rất nhiều về vấn đề thiếu nước.

Nhà máy hiện đại, mang kiến trúc nhà rông

Để đảm bảo cấp nước bền vững cho người dân huyện Nam Đông, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đã kêu gọi đầu tư xã hội hóa dự án 5 xã vùng trên của huyện nhưng không có đơn vị nào thực hiện và đã bàn giao lại cho Công ty Cổ phần Cấp nước Thừa Thiên - Huế (HueWACO). Cuối năm 2020, HueWACO đã tổ chức khởi công Dự án Xây dựng Nhà máy nước sạch Thượng Long.

Nhà máy nước sạch Thượng Long đang được khẩn trương thi công

Nhà máy có tổng mức đầu tư 50,8 tỷ đồng bằng nguồn vốn ngân sách tỉnh hỗ trợ, trong đó, nguồn nhận nợ và thuê lại tài sản Nhà nước của HueWACO và nguồn cổ tức tạm tính được chia cho phần vốn Nhà nước đầu tư tại HueWACO là 43,5 tỷ đồng, vốn đối ứng của HueWACO là 7,3 tỷ đồng. Thời gian hoàn thành công trình được duyệt là tháng 10/2021. Nhà máy được thiết kế mang tính đặc trưng văn hóa địa phương theo kiến trúc nhà rông của người Cơ tu. Đây cũng là nhà máy đầu tiên tại miền núi áp dụng công nghệ xử lý nước hiện đại.

Ông Trương Công Hân - Tổng Giám đốc HueWACO thông tin, nhà máy áp dụng bể lắng thông minh chất lượng cao giúp nâng cao chất lượng nước, nước sau khi lắng lọc có độ đục luôn ≤ 0,025 NTU (thấp hơn 80 lần so với tiêu chuẩn Việt Nam), Fe, Mn ≤ 0,001mg/l (thấp hơn tiêu chuẩn Việt Nam 300 lần). Công ty sẽ lắp đặt hệ thống tuabin thủy điện trên đường ống nước thô để tạo điện năng cung cấp cho nhà máy, góp phần giảm chi phí vận hành, thân thiện với môi trường. Về quy hoạch sân vườn, công ty chú trọng trồng các loại cây xanh mang tính bản địa tạo thành cảnh quan xanh, sạch, độc đáo.

“Dù gặp nhiều khó khăn, nhất là do ảnh hưởng thiên tai và dịch Covid-19, tuy nhiên, với mong muốn sớm đưa nước sạch đến với người dân, Công ty thường xuyên bám sát, theo dõi và đôn đốc tiến độ công trường, đôn đốc nhà thầu triển khai nhiều biện pháp, lập nhiều mũi thi công để hoàn thành mạng lưới, thông rửa, thử áp, đưa vào khai thác hàng chục km đường ống...”, ông Hân cho hay.

Lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên - Huế kiểm tra tiến độ dự án

Mới đây, Bí thư Tỉnh ủy Lê Trường Lưu đã khảo sát, kiểm tra Dự án và yêu cầu tỉnh ưu tiên bố trí nguồn vốn còn lại, đề nghị chủ đầu tư tăng cường nhân lực, vật lực để đẩy nhanh tiến độ, sớm đưa Dự án vào sử dụng.

Đồng thời, Bí thư Tỉnh ủy cũng chỉ đạo chủ đầu tư hướng đến xây dựng nhà máy trở thành điểm tham quan học tập cho các em học sinh; đồng thời phối hợp với huyện Nam Đông trong công tác tuyền truyền cho người dân nâng cao ý thức bảo vệ rừng đầu nguồn và nguồn nước nhằm góp phần đảm bảo an ninh nước lâu dài và phát triển bền vững.