“Kích hoạt” phong trào chống rác thải nhựa ở Hà Tĩnh:              Bài 1: "Tấm lá chắn" bảo vệ môi trường

Hành động nhỏ, ý nghĩa lớn

Thoạt nhìn dễ nhận ra ông hút, thìa, cốc, bát, đĩa nhựa dùng một lần; hộp xốp; nước đóng chai nhựa; túi nilong... là những vật dụng được sử dụng phổ biến trong đời sống hằng ngày bởi tính tiện lợi và giá thành rẻ. Đa số người dân vẫn sử dụng những sản phẩm này mà ít quan tâm rằng chúng có đặc tính rất khó phân hủy trong điều kiện tự nhiên. Hậu quả là rác thải nhựa và ni lông phát sinh không ngừng, có mặt ở khắp nơi, trở thành một thách thức lớn đối với cộng đồng, gây ô nhiễm môi trường đất và nước.

Theo số liệu điều tra, khảo sát hiện trạng rác thải trên địa bàn Hà Tĩnh, năm 2022, của Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn khoảng 718 tấn/ ngày, trong đó rác thải nhựa chiếm khoảng 6,46 tấn/ngày. Đáng lo ngại người dân vẫn chưa có thói quen phân loại rác sinh hoạt hằng ngày, chủ yếu được thu gom cùng với các loại chất thải rắn sinh hoạt sau đó chôn lấp hoặc đốt càng khiến việc xử lý rác thải nhựa thêm khó khăn.

Trước thực tế này, Hà Tĩnh đã và đang triển khai nhiều hoạt động nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, ngành, các tổ chức và tầng lớp nhân dân về ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường do sử dụng đồ nhựa và túi nilong khó phân hủy trong sinh hoạt, làm thay đổi từ nhận thức thành hành động cụ thể để hạn chế dần việc sử dụng đồ nhựa và túi nilong khó phân hủy, thay thế bằng sản phẩn thân thiện với môi trường. Các cơ quan, đơn vị phát động phong trào sử dụng thay thế chai nhựa đựng nước một lần trong phòng làm việc và trong các cuộc họp bằng các bình đựng nước thủy tinh, sứ dùng nhiều lần thay nước đóng chai sử dụng một lần.

Đáng chú ý trong phong trào chống rác thải nhựa là cuộc vận động xây dựng gia đình “5 không, 3 sạch” được các cấp Hội Liên hiệp phụ nữ trong toàn tỉnh thực hiện. Từ năm 2019, trong cuộc vận động này Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh đã triển khai nhiều mô hình, trong đó “Phụ nữ sống xanh, đi chợ không túi nilong” và mô hình 2 T “T-tiết kiệm và T-tận dụng” để gây quỹ từ nguồn phế liệu được đánh giá rất cao.

"Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, kế hoạch hành động quốc gia về phong trào “chống rác thải nhựa”, trong bối cảnh rác thải nhựa đang là vấn đề nhức nhối trên toàn cầu. UBND tỉnh Hà Tĩnh đã triển khai nhiều giải pháp thực hiện, hướng đến mục tiêu chung loại bỏ túi nilong và các sản phẩm nhựa dùng một lần khỏi cuộc sống hàng ngày ". 

Ông Lê Ngọc Huấn - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh

Có dịp đến các khu vực chợ ở Hà Tĩnh trong thời gian này, dễ dàng bắt gặp hình ảnh các bà, các chị đem theo làn nhựa để đi chợ để thấy sức lan tỏa của phong trào đang được triển khai ở địa phương này. Bà Nguyễn Thị Mười, ở thôn Yên Thắng, xã Hòa Lạc, huyện Đức Thọ vui vẻ cho biết: Xách làn đi chợ vừa đựng được nhiều thực phẩm, lại bớt đi nhiều túi nilon gây hại cho sức khỏe, môi trường.

Được biết, đến thời điểm hiện nay hầu hết các thôn, xóm, khối phố trên địa bàn Hà Tĩnh đều đã xây dựng mô hình Ngôi nhà tiết kiệm sinh thái (hoặc Ngôi nhà xanh) với mục tiêu vận động cộng đồng phân loại và thu hồi vật liệu tái chế trong đó có rác thải nhựa không để thải ra môi trường. Theo đó, rác thải nhựa và các loại rác thải có khả năng tái chế được thu hồi được bán cho các cơ sở tái chế hàng tuần, số tiền thu được sẽ được sử dụng cho các mục đích xã hội như: Mua thẻ bảo hiểm cho người khó khăn trong thôn xóm, khối phố; góp quỹ khuyến học; góp quỹ xóa đói giảm nghèo.

“Tấm lá chắn” ngay từ chính mình

Có thể khẳng định, sau bốn năm “kích hoạt” phong trào nói không với rác thải nhựa ở Hà Tĩnh đã đem lại hiệu quả tốt. Những tác hại của rác thải nhựa được tuyên truyền rộng rãi, để rồi hành động có trách nhiệm với tương lai đã bắt đầu “thấm, ngấm” vào nhận thức người dân.

Hưởng ứng phong trào, cùng với nhiều lĩnh vưc khác, ngành giáo dục đã được phát động sâu rộng “Giáo viên, học sinh, sinh viên nói không với sản phẩm nhựa dùng một lần”. Theo đó, ngay từ đầu Sở GD&ĐT Hà Tĩnh đã chủ động xây dựng Chương trình phối hợp, tổ chức các hoạt động truyền thông về bảo vệ môi trường tại các trường học, cơ sở giáo dục trên địa bàn toàn tỉnh.

“ Nhiều hoạt động giúp cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên nâng cao nhận thức về rác thải nhựa, bảo vệ môi trường. Trong đó, phải kể đến công tác truyền thông, sân khấu hóa, tổ chức cuộc thi tìm hiểu; các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm thực tiễn...”.

Ông Nguyễn Duy Ngọc- Trưởng Phòng chính trị tư tưởng, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Tĩnh

Bên cạnh đó, Ngành Giáo dục và Đào tạo Hà Tĩnh cũng đã tích hợp lồng ghép giảng dạy các kiến thức, kỹ năng và những việc cần làm vì môi trường, chống rác thải nhựa vào nội dung chương trình các môn học phù hợp với cấp học, ngành học (Đối với trẻ Mầm non theo phương châm “Chơi mà học - học bằng chơi”; đối với phổ thông là trong các môn học Sinh học, Giáo dục Công dân, Địa lí , Hóa học, Khoa học, Tự nhiên và xã hội; hoạt động theo mô hình STEM,...).

Qua thực tiễn, các em học sinh nhận thức đầy đủ hơn về tác hại của rác thải nhựa, đồng thời có những hành động cụ thể, một số mô hình, hoạt động tiêu biểu để hưởng ứng phong trào bảo vệ môi trường, chống rác thải nhựa như: Ngôi nhà kế hoạch nhỏ ở các trường TH, THCS có chỗ để gom chai nhựa và gom giấy phế liệu; ra mắt câu lạc bộ bảo vệ môi trường; tổ chức cuộc thi tái chế rác thải nhựa... Nhờ vậy, phong trào đã tạo được hiệu ứng sâu rộng không chỉ với cán bộ, giáo viên, học sinh mà còn lan tỏa đến phụ huynh và nhân dân.

Ông Lê Ngọc Huấn, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh, cho biết: “Tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng để giảm thiểu việc sử dụng rác thải nhựa một lần và các loại túi nilong khó phân huỷ là việc làm hết sức cần thiết, tiên quyết để phong trào đi vào cuộc sống. Ngoài nhiệm vụ hạn chế, giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường, giải pháp nâng cao nhận thức còn được xem như “tấm lá chắn” vững chắc bảo vệ cuộc sống cho tương lai ngay từ chính mình”.

Được biết, để nâng cao nhận thức của người dân về rác thải nhựa, Sở Tài nguyên và Môi trường được UBND tỉnh Hà Tĩnh phân công là đơn vị phối hợp, hướng dẫn các sở ngành, UBND các huyện, thành phố, thị xã và các tổ chức đoàn thể (Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh, Hội Nông dân…) ở cấp tỉnh và cấp huyện tổ chức tập huấn. Thời gian qua, đơn vị đã triển khai trên 200 lớp tập huấn, tuyên truyền về bảo vệ môi trường, phân loại rác, giảm thiểu rác thải nhựa gắn với tập huấn tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới.

Bài 2: Theo bước chân về làng quê đáng sống