Cần rà soát địa chất đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc

Dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc nối 2 xã Tịnh An và Nghĩa Dũng, TP.Quảng Ngãi

Dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc nối 2 xã Tịnh An và Nghĩa Dũng, TP.Quảng Ngãi. Công trình xây dựng gồm các hạng mục: Cống ngăn sông gồm 19 khoang, với tổng bề rộng 718,2m (bờ nam 11 khoang, bờ bắc 8 khoang), mỗi khoang rộng 37,8m. Có bốn khoang tràn mặt (tràn Piano), bố trí ở hai bên bờ của 2 đoạn đập, tổng bề rộng các khoang tràn là 143,8m. Có 1 đường cá đi rộng 5m. Nhà quản lý được bố trí ở hạ lưu đảo Ngọc với tổng diện tích khu quản lý là 2.145m2. Cầu và đường giao thông có tổng chiều dài 974,2m, chiều rộng mặt cầu 12,0m.

Công trình điện gồm hệ thống cấp điện cho quản lý, vận hành; hệ thống điện chiếu sáng và điện trang trí. Dự án có diện tích sử dụng đất khoảng 38,6 ha. Dự án có tổng mức đầu tư 1.498 tỉ đồng từ nguồn cải cách tiền lương và ngân sách tỉnh. Dự án được khởi công vào ngày 2/7/2019 và dự kiến hoàn thành vào năm 2021.

Tuy nhiên, ngay sau đó, Bộ NN-PTNT đã có công văn gửi UBND tỉnh Quảng Ngãi có ý kiến về thiết kế cơ sở điều chỉnh, bổ sung dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc và xây dựng khu đô thị sinh thái đảo Ngọc. Theo đó, có rất nhiều nội dung được Bộ NN-PTNT đề nghị Quảng Ngãi làm rõ.

Cụ thể, về âu thuyền: dự án đề nghị điều chỉnh không làm âu thuyền phía bờ nam thay vào đó là làm 2 bến ở thượng và hạ lưu đập dâng (đề xuất ở dự án khác). Đề nghị rà soát, đánh giá kỹ nhu cầu vận tải thủy, điều kiện sinh kế của nhân dân ven sông, đảm bảo phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội của địa phương; trường hợp không làm âu thuyền, đề nghị xác định rõ việc làm 2 bến ở thượng và hạ lưu đập thuộc dự án nào, tiến độ thực hiện.

Đường cá đi: nghiên cứu bổ sung đường cá đi phía bờ bắc để đảm bảo thuận lợi cho việc di chuyển của cá. Đồng thời tham khảo về hình dạng, kích thước, độ dốc, lưu tốc…đường cá đi đã được ứng dụng trong thực tiễn tại khu vực và các quốc gia tiên tiến trên thế giới để bố trí phù hợp với đặc thù tự nhiên vùng dự án.

Vị trí xây dựng đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc

Về hệ thống điện và nhà quản lý: đề nghị bổ sung thiết kế làm rõ cao trình đặt hệ thống điện và sàn nhà quản lý đảm bảo quy trình chống lũ.

Bộ NN-PTNT cũng đề nghị bổ sung nhiều nội dung khác liên quan ĐTM. Cụ thể, quy mô nạo vét thượng lưu đập dâng Trà Khúc bao gồm diện tích, chiều sâu và phải được thể hiện trên bản vẽ thiết kế cơ sở cùng quy hoạch xây dựng các công trình kiến trúc trên đảo Ngọc (vượt cao trình +6,5m) làm cơ sở để tính toán, kiểm tra cao trình mực nước trước đập dâng, đảm bảo không làm dâng cao mực nước trước khi xây dựng công trình ứng với các tần suất chống lũ chính vụ 10%, 5%, 2%, 1% phù hợp với các quy định tại Luật Phòng chống thiên tai.

Thể hiện các mặt cắt tính toán thủy lực lên bản vẽ thiết kế và định vị trên thực tế làm cơ sở để kiểm tra, điều chỉnh, bổ sung các giải pháp giảm thiểu trong quá trình xây dựng và khai thác, sử dụng đập dâng và đảo Ngọc.

Tính toán lượng bùn cát bồi lắng trước đập dâng làm cơ sở xây dựng kế hoạch và thực hiện việc nạo vét thường xuyên hàng năm hoặc sau mỗi trận lũ, đảm bảo mặt cắt ướt thoát lũ thiết kế.

Rà soát tính toán ổn định xói lở hạ lưu đập ứng với tần suất chống lũ, đồng thời nâng cao trình đỉnh kè một số đoạn từ +5,20m lên 6,5m tương đương cao trình chống lũ chính vụ 10%, đảm bảo ổn định các tuyến đường bờ, không gây xói lở bờ sông và lòng dẫn.

Cũng theo Bộ NN-PTNT, một số nội dung không đồng nhất giữa các phần trong thuyết minh và không phù hợp giữa thuyết minh và bản vẽ thiết kế cơ sở như sự cần thiết phải xây dựng kè bảo vệ bờ quanh đảo Ngọc, các thông số cơ bản của kè bảo vệ bờ sông, đảo Ngọc…

Do đó, Bộ đề nghị UBND tỉnh Quảng Ngãi nghiên cứu, chỉ đạo thực hiện một số nội dung. Cụ thể, đối với các hạng mục giao thông: cầu giao thông, đường giao thông nối tiếp với cầu tại hai bên bờ sông và đảo Ngọc đề nghị nghiên cứu bố trí mặt bằng và kết cấu công trình theo các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và tiêu chuẩn quốc gia của ngành giao thông.

Chủ đầu tư tổ chức kiểm tra tài liệu địa hình, địa chất, rà soát tính toán thủy lực, thủy văn, ổn định các hạng mục và tổng thể, đảm bảo công trình ổn định lâu dài, không làm gia tăng mực nước lũ so với trước khi xây dựng đập dâng và khai thác đảo Ngọc.

Trước đó, Hội Nghề cá Quảng Ngãi kiến nghị bổ sung thêm nhiều nội dung vào bản đánh giá tác động môi trường dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc

Quản lý chặt chẽ việc xây dựng công trình ở bãi sông, lòng sông theo quy định hiện hành, nhất là trên đảo Ngọc để đảm bảo an toàn thoát lũ.

Trong quá trình xây dựng và khai thác sử dụng phải thường xuyên kiểm tra các thông số về thủy lực, thủy văn, hàm lượng bùn cát trước và sau đập để có giải pháp khắc phục kịp thời, đảm bảo an toàn thiên tai theo quy định tại Luật Phòng chống thiên tai.

Trước đó, Hội Nghề cá tỉnh Quảng Ngãi cũng đã có văn bản gửi lên UBND tỉnh Quảng Ngãi yêu cầu chủ đầu tư dự án bổ sung thêm nội dung đánh giá tác động môi trường của dự án đối với môi trường sinh sản, sinh trưởng tự nhiên của nguồn lợi thủy sản và đời sống của một bộ phận dân cư hành nghề đánh bắt, nuôi trồng, chế biến, kinh doanh các giống loài thủy sản nước ngọt, nước lợ hai bên bờ sông Trà Khúc đoạn từ hạ lưu chân đập Thạch Nham đến vùng nước lợ cửa Đại.

Từ đó, chủ đầu tư cùng đơn vị tư vấn đề xuất những giải pháp công trình hoặc phi công trình nhằm hạn chế, giảm thiểu những ảnh hưởng tiêu cực (nếu có) của dự án trong quá trình thi công và vận hành sau khi hoàn thành nhằm phát huy hiệu quả tối ưu của dự án.