Vườn Quốc gia Cúc Phương thành lập đầu tiên vào năm 1962, thuộc địa phận của 3 tỉnh: Thanh Hóa, Hòa Bình và Ninh Bình, được biết đến là rừng đặc dụng và nguyên sinh đẹp nhất, với diện tích 22.048 ha, 1/2 diện tích là núi đá vôi. Đây cũng là một trong những khu Vườn Quốc gia có hệ sinh thái động thực vật vô cùng đa dạng, phong phú.
Ngoài ra, Vườn Quốc gia Cúc Phương còn là nơi cư trú và sinh sống của cộng đồng người Mường từ bản người Mường với những nếp nhà sàn, ruộng bậc thang, những cối giã gạo nương, khung dệt thổ cẩm,... Nổi tiếng về sinh thái, môi trường, với sự đa dạng sinh học của thảm thực vật với: 2.234 loài thực vật bậc cao và rêu; 122 loài bò sát và lưỡng cư; 66 loài cá khác nhau; gần 2.000 loại côn trùng; 135 loài thú (loài voọc đen mông trắng được chọn làm biểu tượng của vườn).
Cảnh quan thiên nhiên hùng vỹ tại Cúc Phương với nhiều hang động đẹp như: Động Sơn Cung, động Phò Mã Giáng,… Một số hang động còn lưu giữ những dấu tích cổ xưa của người tiền sử, sống cách đây 7.500 – 12.000 năm như hang Đắng, hang Con Moong,… đều nằm trong địa hình Cacxtơ nửa che phủ.
Chính bởi những đặc trưng tạo nên nét độc đáo mà không rừng nguyên sinh nào có được, Vườn Quốc gia Cúc Phương đã trở thành điểm đến sinh thái nổi tiếng không thể bỏ qua và được vinh danh 4 năm liền liên tiếp từ năm 2019 đến năm 2022 trong Giải thưởng Du lịch Thế giới là Công viên Quốc gia hàng đầu Châu Á (World Travel Awards).
