Văn Lãng - Lạng Sơn: Khai thác cát làm sạt lở bờ sông, có sự bao che?

Không tuân thủ quy định trong khai thác

Theo tìm hiểu của PV, Công ty gạch không nung Lạng Sơn, có địa chỉ tại huyện Hữu Lũng, được UBND tỉnh Lạng Sơn cấp giấy phép khai thác khoáng sản mỏ cát, sỏi Tân Lang, huyện Văn Lãng. Trong giấy phép nêu rõ: diện tích khu vực khai thác 13,13 ha và khai thác bằng phương pháp lộ thiên.

Thời hạn khai thác 10 năm. Mặc dù giấy phép này mới được cấp ngày 14/8/2019, thế nhưng theo người dân thôn Thanh Hảo, từ nhiều tháng trước đơn vị đã tiến hành khai thác cát, làm xói mòn và gây sạt lở đất bờ sông.

Cũng theo giấy phép, một trong những quy định mà Công ty phải tuân thủ khi khai thác khoảng sản tại đây là thường xuyên kiểm soát các khu vực khai thác, chế biến; không làm sạt lở bờ sông, ảnh hưởng đến Trạm bơm thôn Thanh Hảo, các công trình phụ trợ và các khu vực có liên quan… Tuy nhiên, trên thực tế, đơn vị này đã không thực hiện đúng quy định.

Cuối tháng 9/2019, PV Báo TN&MT có mặt trên sông Kỳ Cùng, thuộc thôn Bản Làn và Thanh Hảo, xã Tân Lang. Khúc sông chảy qua hai thôn được ngăn cách bởi một bãi bồi ở giữa, tạo thành 2 dòng chảy và vị trí này cũng chính là địa điểm Công ty Cổ phần liên doanh gạch không nung Lạng Sơn (Công ty gạch không nung Lạng Sơn) khai thác cát, sỏi. Thời điểm PV có mặt không ghi nhận hoạt động khai thác, tuy nhiên vẫn có máy móc tập kết tại bãi bồi này. Theo người dân thôn Thanh Hảo thì thời gian gần đây do mưa, nước sông lên cao nên phía Công ty đang tạm dừng khai thác.

Dẫn PV đi khảo sát dọc khúc sông dài hơn 200m, Phó Trưởng thôn Thanh Hảo - ông Bế Văn Khoa cho biết, trước đây dòng chảy bên phía thôn ông là nhánh phụ, còn phía bên thôn Bản Làn là nhánh chính. Mực nước của dòng chảy bên phía bờ thôn Thanh Hảo chỉ dưới đầu gối, hàng ngày bà con vẫn tắm, giặt và lội sang được bãi bồi. Tuy nhiên, gần cuối năm 2018, khi Công ty gạch không nung Lạng Sơn vào khai thác cát, sỏi đã làm thay đổi dòng chảy, nước rất sâu, bờ sông thì bị sạt lở.  

Cũng theo ông Khoa, trước tình trạng này, bà con trong thôn đã nhiều lần phản ánh lên chính quyền xã. Đến ngày 26/3/2019, đoàn kiểm tra gồm: lãnh đạo UBND xã Tân Lang; công chức địa chính xã; Bí thư Chi bộ; Trưởng, Phó thôn Thanh Hảo; cán bộ Xí nghiệp Khai thác công trình thủy lợi huyện Văn Lãng và đại diện đơn vị khai thác cát tiến hành kiểm tra hiện trường. Trong đó, đại diện thôn và Xí nghiệp thủy lợi huyện cho rằng, đơn vị khai thác cát đã làm thay đổi dòng chảy, gây sạt lở bờ sông và làm ảnh hưởng đến Trạm bơm của thôn, đồng thời đề nghị có biện pháp khắc phục. Phía đơn vị khai thác đồng tình với các ý kiến kiến nghị của thôn và khẳng định sẽ có biện pháp khắc phục. Thế nhưng từ đó đến nay, phía đơn vị khai thác không hề có động thái như đã cam kết trong biên bản kiểm tra.

 “Mấy đợt lũ vừa qua, tình trạng sạt lở ngày càng nhiều, sắp sạt đến Trạm bơm và miếu thổ công rồi. Lo lắm. So với trước kia (khi chưa khai thác cát - PV), hiện dòng chảy bên thôn Thanh Hảo đã rộng gần gấp đôi và nước rất sâu” – một người dân thôn Thanh Hảo cho biết.

“Kiến nghị từ năm ngoái rồi, năm nay lại kiến nghị. Tháng tư vừa rồi tiếp xúc cử tri dân vẫn kêu, ai cũng bức xúc. Gọi các bên sang để làm biên bản và cũng cam kết là nếu sạt lở sẽ chịu trách nhiệm. Nhưng trách nhiệm như thế nào thì không rõ” - Bí thư Chi bộ thôn Thanh Hòa Bà Hoàng Thị Thái bức xúc.

Ghi nhận của PV cho thấy, dọc khúc sông này có nhiều điểm bị sạt lở từ vài mét cho đến cả chục mét. Đặc biệt, hiện tượng sạt lở đã gây ảnh hưởng đến Trạm bơm của thôn Thanh Hảo – nằm sát bờ sông. Giám đốc Xí nghiệp Khai thác công trình thủy lợi huyện Văn Lãng Phùng Thế Hái cho biết, Trạm bơm thôn Thanh Hảo được đầu tư xây dựng từ năm 2013, với trị giá hơn 3 tỷ đồng, phục vụ tưới tiêu 15 ha lúa, hoa màu trong thôn. Việc khai thác cát làm thay đổi dòng chảy, gây sạt lở, nguy cơ mất an toàn Trạm bơm là có thật. Hiện giờ nó đã làm tăng tốc độ bồi lắng, rất khó khăn trong vận hành Trạm bơm. “Trước đây nước nông, việc nạo vét bể hút rất dễ nhưng bây giờ nước ngập đầu người, nạo vét khó và không an toàn. Xí nghiệp đã đề nghị đơn vị khai thác cát có biện pháp chống xói lở và có trách nhiệm nạo vét, khơi thông bể hút”. – ông Hái cho biết.

Có bao che cho đơn vị khai thác?

Trước những thắc mắc của người dân về việc vì sao cam kết của đơn vị khai thác cát từ tháng 3/2019 đến nay vẫn chưa được thực hiện, khiến bờ sông ngày càng sạt lở, nhất là sau mỗi trận lũ, và vì sao người dân nhiều lần phản ánh đến UBND xã về tình trạng sạt lở nhưng đều rơi vào im lặng, PV đã liên hệ để làm việc với lãnh đạo xã Tân Lang để làm rõ. Tại đây, ông Chủ tịch UBND xã  Tân Lang Hoàng Văn Kiêm một mực khẳng định không hề có việc sạt lở bờ sông phía thôn Thanh Hảo. Nhưng khi PV cho biết đã đi thực tế hiện trường và đưa ra những dẫn chứng thì vị Chủ tịch xã này nói “cái này tôi chưa đi thực tế lần nào!?”.

Tiếp đó, khi PV đề nghị phối hợp cung cấp các tài liệu liên quan và trao đổi cụ thể về việc khai thác cát gây sạt lở bờ sông thì ông Kiêm nói: “Bên anh có một số văn bản liên quan, trong đó có giấy phép khai thác của Công ty nhưng anh không cung cấp được. Anh vừa hỏi cấp trên, PV muốn làm việc thì phải thông qua UBND huyện, Phòng TN&MT, Công ty gạch không nung Lạng Sơn, sau đó anh mới làm việc và cung cấp thông tin”.

Lý do mà ông Chủ tịch xã này đưa ra là “Các em chỉ có Thẻ Nhà báo không có giấy giới thiệu, anh không biết em đến từ tổ chức nào, cấp trên anh bảo vậy”....

Sau đó, PV đã đến liên hệ để làm việc trực tiếp với UBND huyện Văn Lãng. Tại đây, Phó Chủ tịch huyện Văn Lãng - ông Bế Văn Nhớ khẳng định, chưa nhận được kiến nghị cũng như báo cáo của xã về vấn đề này, UBND huyện sẽ kiểm tra...

Báo điện tử TN&MT sẽ tiếp tục thông tin vụ việc này./.