.jpg)
Quyết tâm thực hiện thành công tự chủ đại học
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam nhấn mạnh những ý nghĩa tích cực do tự chủ đại học (TCĐH) mang lại. Ông khẳng định, TCĐH là cả quá trình, vì vậy cần thống nhất tư tưởng để quyết tâm hành động trong thực hiện thành công TCĐH, trong đó nâng cao cả số lượng và chất lượng các trường đại học, cũng như đột phá trong nghiên cứu khoa học, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong các cơ sở giáo dục...
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết: Giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ được Đảng và Nhà nước coi là quốc sách hàng đầu, là một trong ba đột phá chiến lược để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế xã hội của đất nước, trước mắt cũng như lâu dài. Đổi mới và phát triển giáo dục đại học (GDĐH) là khâu, là phần quan trọng của nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đó. TCĐH như một cuộc cách mạng để thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện GDĐH.
TCĐH là một đột phá chiến lược, được kỳ vọng sẽ tạo nên cuộc cách mạng toàn diện cho GDĐH và đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ, tạo bước chuyển biến tích cực cả về nhận thức lẫn công tác tổ chức thực hiện.
Theo định hướng đổi mới, nhiều cơ sở GDĐH đã và đang chuyển đổi dần cơ chế, từng bước thực hiện các quyền chủ động của mình. Nhờ đó, các cơ sở GDĐH đã năng động hơn, năng lực cạnh tranh tốt hơn, cả hệ thống đại học đã có những chuyển biến mạnh mẽ cả nhận thức và hành động, cả lý luận và thực tiễn.
Theo báo cáo của Bộ GD&ĐT, Hiện cả nước có 154/170 cơ sở GDĐH công lập đã thành lập Hội đồng trường (HĐT) theo Luật số 34 và Nghị định 99 (đạt 90,6%). Việc thành lập HĐT tại các trường trực thuộc các bộ, ngành, địa phương đạt tỷ lệ 91,18%.
Đại đa số các trường thực hiện tự chủ ở mức độ toàn diện và sâu rộng đều đã mang lại hiệu quả tích cực (trên 77%). Các cơ sở GDĐH tự chủ đã chủ động rà soát, kiện toàn lại tổ chức bộ máy và nhân sự theo hướng tinh gọn, hiệu quả. TCĐH cũng giúp các cơ sở GDĐH đẩy mạnh quá trình xã hội hóa giáo dục, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị nhằm đáp ứng đầy đủ hơn điều kiện giảng dạy và nghiên cứu khoa học, phục vụ cộng đồng. Trách nhiệm giải trình đã đẩy mạnh việc quy định các cơ sở GDĐH phải thực hiện công khai, minh bạch.
Đẩy mạnh nhận thức, quan điểm về TCĐH
TCĐH tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh; thúc đẩy các trường đầu tư vào điều kiện bảo đảm và nâng cao chất lượng đào tạo để cạnh tranh trong tuyển sinh, thu hút sinh viên giỏi; hướng tới thực chất và phát triển bền vững. Số liệu thống kê cho thấy, quy mô tuyển sinh sinh viên hệ đại trà có xu hướng giảm, tăng quy mô tuyển sinh các chương trình đào tạo tiên tiến, đào tạo chất lượng cao, liên kết đào tạo với nước ngoài và đào tạo bằng tiếng Anh. Đổi mới thi và tuyển sinh trung thực, khách quan nhưng nhẹ nhàng, giảm áp lực, tốn kém; từ năm 2019-2021, các trường có nhiều phương thức để tuyển sinh.
TCĐH nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, sử dụng hiệu quả các nguồn lực để phát triển; vì vậy, trong giai đoạn tới, cần khẳng định việc tiếp tục đầu tư tài chính từ ngân sách, chi đầu tư từ các bộ, ngành cho lĩnh vực GDĐH mà bộ, ngành quản lý… để tự chủ không đồng nghĩa với cắt toàn bộ đầu tư nhà nước như giai đoạn thí điểm và cách hiểu của một số cá nhân. Các cơ sở GDĐH trong giai đoạn hiện nay rất cần Nhà nước tiếp tục đầu tư công thông qua các chương trình, dự án để bảo đảm nguồn lực phát triển bền vững, thực hiện TCĐH thành công.
PGS.TS Huỳnh Quyết Thắng - Hiệu trưởng Đại học Bách khoa Hà Nội - trường Đại học hình thành ý tưởng TCĐH từ rất sớm cho rằng, quan điểm TCĐH gắn liền với tự chủ tài chính không hoàn toàn đúng. TCĐH có nghĩa là các cơ sở GDĐH căn cứ vào nội lực của mình có thể đảm bảo tự chủ chi thường xuyên (cho thầy và trò) và một phần liên quan đến đào tạo; nhưng với một số ngành nghề lớn thì vẫn có sự đầu tư của Nhà nước. TCĐH phải là sự kết hợp của cả 2 yếu tố, là nội lực của các trường và đầu tư công bằng, chính xác, có chiều sâu của nhà nước.
Theo GS.TS Phạm Hồng Quang - Giám đốc Đại học Thái Nguyên, cần thống nhất khái niệm về TCĐH bởi tự chủ là khái niệm rộng, dễ hiểu lầm sang khái niệm tự trị. Tự chủ cũng không phải là tự túc, tự lo. Nhà nước cần đầu tư ngân sách, vẫn phải hỗ trợ trường tư dưới dạng hỗ trợ thuế, đất và hỗ trợ trường công dạng đầu tư ban đầu.
Theo Bộ GD&ĐT, thay đổi mạnh mẽ trong nhận thức, tư duy và hành động TCĐH được kỳ vọng sẽ là dẫn dắt hành trình bứt phá của GDĐH. Trong 5 năm tới, giai đoạn 2022-2026, định hướng trọng tâm là đẩy mạnh nhận thức, quan điểm về TCĐH theo đường lối, chủ trương, chính sách đúng đắn, đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn của Đảng và Nhà nước. Trong đó, thống nhất và làm sâu sắc hơn quan điểm, nhận thức về TCĐH, tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, đổi mới phương thức quản lý nhà nước và xây dựng môi trường thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh để thực hiện TCĐH toàn diện, thực chất và hiệu quả hơn…