TP.HCM: Thay đổi hành vi sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần

Cơ quan Nhà nước đi đầu

Theo Sở TN&MT TP.HCM, mỗi ngày trên địa bàn thành phố có khoảng khoảng 9.000 tấn chất thải rắn sinh hoạt phát sinh, được thu gom xử lý. Trong đó, thành phần chất thải có giá trị, có thể tái chế chiếm khoảng 20 - 25% (bao bì nhựa, giấy, kim loại,…). Theo đó, một phần chất thải nhựa có giá trị cao được người dân phân loại bán phế liệu, một phần tiếp tục được phân loại và tái chế tại các nhà máy xử lý tập trung của thành phố, phần còn lại được thu gom xử lý cùng các loại chất thải rắn sinh hoạt khác (hiện nay bằng biện pháp chôn lấp hợp vệ sinh).

Nhân viên một quán cà phê tại TP.HCM thực hiện phân loại rác thải nhựa.

TP.HCM đặt kế hoạch đến năm 2030 sẽ dừng sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần (trừ sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam), bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa.

Tuy nhiên, trên thực tế, việc thu hồi và tái chế bao bì nhựa chưa hiệu quả, đặc biệt tình trạng thải bỏ bừa bãi rác thải nhựa vẫn còn diễn ra đang là thách thức không nhỏ đối với công tác quản lý môi trường của TP.HCM. Vì vậy, cùng thực hiện các cam kết của Việt Nam đối với chất thải nhựa, TP.HCM đã triển khai các kế hoạch nhằm kiểm soát ô nhiễm do chất thải nhựa và túi ni lông khó phân hủy trên địa bàn thành phố với các chỉ tiêu cụ thể.

Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ - Phó Giám đốc Sở TN&MT TP.HCM cho biết: Trong thời gian qua, TP.HCM chú trọng các giải pháp giảm thiểu việc tiêu thụ các sản phẩm nhựa dùng một lần thông qua thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững, lối sống thân thiện với môi trường; đồng thời đẩy mạnh việc tổ chức phân loại, thu gom, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Trong đó, TP.HCM đang đẩy mạnh việc thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn; khuyến khích phân loại tại nguồn đối với chất thải nhựa nhằm giúp cho các hoạt động tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa thuận lợi hơn, kinh tế hơn. Nhóm chất thải còn lại (không thể tái sử dụng, tái chế) được định hướng đốt, tái sinh năng lượng sản xuất điện, phấn đấu đến năm 2025 đạt mục tiêu 80% chất thải rắn sinh hoạt sẽ được xử lý theo hướng tái chế, tái sử dụng và tái sinh năng lượng.

Ngoài ra, TP.HCM cũng phát động các tổ chức đoàn thể, các địa phương tổ chức các phong trào, chiến dịch truyền thông về chất thải nhựa, kết hợp các hoạt động thu gom chất thải nhựa có thể tái chế, ra quân làm sạch các điểm tồn đọng rác ở nơi công cộng, khu đất trống, sông, kênh, rạch... Đồng thời, TP.HCM cũng tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm về vệ sinh môi trường, vứt bỏ chất thải, chất thải nhựa bừa bãi ở nơi công cộng theo quy định.

Đặc biệt, UBND TP.HCM đã yêu cầu các cơ quan quản lý Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị - xã hội phải gương mẫu, tích cực và đi đầu trong việc giảm thiểu, tái sử dụng chất thải nhựa. Hiện nay, 100% các cơ quan hành chính Nhà nước, các đơn vị sự nghiệp trên địa bàn không sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần trong các cuộc họp, hội nghị, hội thảo và các hoạt động khác của cơ quan, đơn vị như: không sử dụng nước uống đóng chai (có thể tích 330 - 500ml) trong công sở và tại các hội nghị, hội thảo, chuyển sang sử dụng các bình nước thể tích lớn (>20 lít) hoặc tự đun nấu…

Thay đổi hành vi tiêu dùng

TP.HCM đặt mục tiêu 100% hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại trên địa bàn thành phố sẽ sử dụng các loại bao bì thân thiện môi trường phục vụ cho mục đích sinh hoạt để thay thế túi ni lông khó phân hủy. Đồng thời, các tiểu thương tại các chợ dân sinh sẽ giảm 50% sử dụng bao bì ni lông khó phân hủy sinh học trong việc đóng gói, đựng sản phẩm cho người tiêu dùng.

Để đạt được mục tiêu trên, TP.HCM đã giao Sở Công thương chủ trì, phối hợp với các hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại, chợ, cửa hàng tiện lợi, nhà sách..., không phát túi ni lông khó phân hủy cho người đi mua sắm, khuyến khích người tiêu dùng tự mang túi, giỏ khi mua sắm để bảo vệ môi trường.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, thay đổi hành vi tiêu dùng đối với túi nilông và sản phẩm nhựa dùng một lần là một quá trình thường xuyên và lâu dài, tiếp cận từ nhiều phía: nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư thành phố và thay đổi từ hệ thống bán lẻ.

Cũng theo Phó Giám đốc Sở TN&MT TP.HCM Nguyễn Thị Thanh Mỹ, hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học phải thực hiện tái chế, xử lý theo quy định. Thời gian tới, UBND TP.HCM sẽ cụ thể hóa bằng các quy định và tổ chức triển khai hoạt động quản lý chất thải nhựa để bảo đảm sau năm 2025, không lưu hành và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học (gồm túi ni lông khó phân hủy sinh học, hộp nhựa xốp đóng gói, chứa đựng thực phẩm) tại các trung tâm thương mại, siêu thị, khách sạn, khu du lịch, trừ sản phẩm, hàng hóa có bao bì nhựa khó phân hủy sinh học