"Tô xanh" thêm những cánh rừng biên giới

Phóng sự của Lang Đình Tiệp | 04/08/2022, 15:26

(TN&MT) - Trồng rừng đối với nhiều người là việc làm bình thường. Thế nhưng, từ hơn 20 năm trước, có những người con đồng bào dân tộc Mông đã biết nghĩ đến việc trồng những cánh rừng pơ mu, sa mu để làm giàu cho những cánh rừng nơi biên giới Việt - Lào thì quả thật là một câu chuyện hiếm có. Những cánh rừng vô giá bằng pơ mu, sa mu được trồng bởi mồ hơi, công sức và thậm chí là máu của họ giờ đây đã tô xanh thêm những cánh rừng nơi đại ngàn xứ Nghệ.

Cụ Rê - Người tiên phong trồng rừng dưới dãy núi Pu Lon

Năm 1996, cụ Vừ Pà Rê vào nơi cánh rừng pơ mu đã bị đốn hạ ở dãy núi Pu Lon (thuộc bản Huồi Giảng, xã Tây Sơn, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An), tìm cây pơ mu con về trồng trên những quả đồi ở gần bản. Rồi cụ rủ thêm các con cùng đi.

74-2-.jpg

Ông Vừ Vả Chống (trái) và ông Dềnh Bá Lồng - Bí thư Đảng uỷ xã Huồi Tụ trong khu rừng Pơ mu.

Ông Vừ Rả Tênh - Bí thư Đảng ủy xã Tây Sơn là con thứ 4 của cụ Rê, lúc đó vừa đi nghĩa vụ quân sự về cũng hăng hái theo cha lên rừng. Ông Tênh kể: “Bố con chúng tôi đùm cơm nắm vào rừng tìm cây. Sáng sớm đi, gần trưa mới đến được khu rừng có pơ mu. Vài ngày sau mới về nhưng mỗi người cũng chỉ tìm được vài ba chục cây pơ mu, sa mu cao chỉ vài gang tay”.

Những cây pơ mu, sa mu con tìm được, cha con cụ Rê đem về đào hố trồng trên các quả đồi ở gần bản Huồi Giảng 3. Những quả đồi này đã bị dân bản “cạo trọc” để làm rẫy, nhưng sau đó bỏ hoang vì đất không còn dinh dưỡng.

Một hôm, cụ Rê đến gặp ông Vừ Chông Pao để tâm sự chuyện gây dựng lại rừng pơ mu. Ông Pao nguyên là Chủ tịch UBND huyện Kỳ Sơn suốt 20 năm (từ năm 1969 - 1989), đại biểu Quốc hội khóa 8 và là một thủ lĩnh nổi tiếng của người Mông. Nghe cụ Rê trình bày, ông Pao rất vui, bảo phải đưa dự án trồng rừng 327 về xã, để bà con cùng chung tay trồng lại rừng.

Thế nhưng, việc trồng rừng cách đây gần 3 thập kỷ không phải là chuyện dễ. “Dự án về xã, Nhà nước hỗ trợ tiền công trồng, bố tôi đi vận động bà con cùng tìm cây pơ mu, sa mu nhưng họ nói trồng cây nhỏ xíu như vậy thì đến lúc nào mới cho gỗ, nên không ai trồng”, ông Vừ Giống Phử, con trai thứ 5 của cụ Rê, kể. “Không ai trồng thì mình phải trồng thôi”, cụ Rê nói với 6 người con trai và cha con cụ tiếp tục lên rừng tìm cây pơ mu về, đào hố trồng.

Khi việc tìm cây pơ mu con trở nên khó khăn, cụ Rê nghĩ đến việc tự nhân giống. Cụ lên rừng tìm quả pơ mu nhỏ bằng lóng tay cái đem về phơi khô rồi tách hạt để ươm. Mỗi quả có 5 - 10 hạt, nhỏ hơn hạt gạo. Mất khoảng vài tháng, những hạt pơ mu mới nảy mầm và nhiều tháng sau cây cao khoảng 20 - 30 cm. Cụ Rê và các con rất phấn khởi, đem cây đi trồng tại những cánh rừng trọc ở xã Tây Sơn, hết đồi này đến đồi khác.

Hai trong số 6 người con của cụ Rê là anh Tênh và anh Phử dẫn tôi lên khu rừng trồng năm 1996. Hàng ngàn cây pơ mu, sa mu đường kính 30 - 40cm vươn lên thẳng tắp, xanh ngát. Ông Tênh kể hồi mới trồng, bố Rê bảo phải trồng dày để đề phòng cây bị chết thì còn cây khác. Nhờ được bảo vệ tốt nên tỷ lệ cây sống khoảng 80%, bây giờ một số vị trí cây khá dày nên phát triển chậm hơn.

Khu rừng này nằm sát khu dân cư bản Huồi Giảng 3, đỉnh đồi là khu vực thoai thoải, khá rộng và từ 5 năm qua được giới trẻ trong huyện chọn làm điểm dã ngoại. Ông Tênh bảo hồi mới trồng khu rừng pơ mu, cụ Rê nói khu này sẽ thành điểm du lịch. “Bố tôi mất năm 2010. Sau đó, đúng như bố tôi dự tính, vào mùa hè, ngày nào cũng có nhiều đoàn từ ngoài thị trấn Mường Xén, huyện Tương Dương hay thậm chí ở tận TP. Vinh đến đây dã ngoại. Ở đây, mùa hè cũng mát rượi” - ông Tênh nói.

Năm 2020, các con cụ Rê bỏ tiền thuê máy múc mở rộng con đường từ dưới chân núi lên khu vực này. Ban Quản lý bản Huồi Giảng 3 cũng hỗ trợ, lắp một số ghế ngồi, xích đu để làm điểm du lịch sinh thái. “Chúng tôi không nhằm thu tiền người đến dã ngoại mà muốn nhiều người tìm đến đây để họ thấy giá trị của rừng và có ý thức bảo vệ rừng” - ông Tênh chia sẻ.

Ông Tênh kể sau khi cùng các con trồng được gần 31ha rừng pơ mu, cụ Rê vận động người dân trong xã cùng trồng. Cụ bảo chỗ nào rừng đã bị phá để làm rẫy thì bà con phải trồng pơ mu vào để gây rừng, giữ đất, cây giống sẽ được cụ cung cấp, vừa bán vừa cho. Nhờ có dự án 327 hỗ trợ tiền trồng rừng nên một số người dân cũng trồng theo ở các khu rừng đã bị phá. Đến nay, xã Tây Sơn đã phục hồi được 68,7ha rừng pơ mu và sa mu, trong đó bố con cụ Rê đã trồng 31ha trong các năm 1996 - 1998. Đây là những khu rừng rất có giá trị phòng hộ đầu nguồn.

“Trồng và giữ rừng cho đời sau”

Huồi Tụ, nơi sinh sống chủ yếu của người Mông, nằm cách trung tâm huyện Kỳ Sơn gần 30 cây số. Bao quanh là trùng điệp núi rừng. Tập quán canh tác bằng đốt rừng làm rẫy để trồng lúa và thuốc phiện từ hàng trăm năm nay, đã biến những cánh rừng ở đây trở thành những quả đồi nham nhở, trọc lốc.

74-3-.jpg

Pơ mu, một loài gỗ quý từng có nhiều ở vùng này, cũng đã biến mất. Năm 2000, ông Vừ Nỏ Chống nhận khu đồi trọc nằm cách nhà chừng vài cây số, rộng hơn 10ha. Nhận đất rồi, ông cũng chưa biết trồng cây gì trên đó. Hai năm sau, ông Chống quyết định trồng cây pơ mu. “3 năm đi nghĩa vụ quân sự, tôi học được nhiều thứ, nhất là phải bảo vệ, giữ rừng. Khi thấy rừng đã bị phá hết, tôi tiếc lắm, nhất là pơ mu, nên tôi có tâm nguyện phải phục hồi lại rừng pơ mu!”, ông Chống tâm sự.

Để tìm giống pơ mu, người đàn ông dân tộc Mông này phải lặn lội hàng trăm cây số đến các xã Tây Sơn, Na Ngoi, Mường Ải (cùng huyện) để tìm kiếm. Nhưng ở đây không ai có loại giống cây này. “Tôi vào rừng, gần biên giới, thấy ở đó vẫn còn pơ mu, phía dưới những cây lớn, có cây con mọc lên nên rất mừng. Tôi ra bản, thuê một số người, đặt hàng cho họ đi đào cây con về để mua và phải trả tiền công 10.000 đồng/cây họ mới nhận”, ông Chống kể. Để có tiền mua cây giống, người đàn ông này bán cả đàn bò của gia đình và 2 tháng sau, ông thu mua được 3.000 cây pơ mu con.

Khi 3.000 cây pơ mu này được cắm lên trên khu đồi trọc, dân bản đều nói ông bị điên vì họ nghĩ, trồng loài cây này thì bao giờ mới cho gỗ. Hơn một năm sau, chỉ còn phân nửa số cây đã trồng sống sót. Không nản lòng, ông Chống lại đi tìm cây giống khác và tìm đến các lâm trường để hỏi kỹ thuật trồng và chăm sóc pơ mu. Không còn bò để bán nữa, ông tự vào rừng tìm, đào cây và hơn ba tháng sau, ông mới tìm đủ số cây giống để thay thế.

Khi những cây pơ mu đã bén và cắm rễ xuống khu đồi này, ông Chống mới thở phào. Năm 2005, Tổng đội Thanh niên phong 8 đóng trên địa bàn xã mang cây chè tuyết san lên gieo ở vùng cao này để giúp dân bản xóa nghèo. Ông Chống nhận chè về trồng xen bên cạnh pơ mu. Chỉ sau vài năm sau, mô hình này đã mang lại hiệu quả bất ngờ cho gia đình ông. Chè thu hoạch xong, được Tổng đội thu mua với giá cao. Rồi ông Chống nuôi bò, thả gà đen trên khu rừng này để “lấy chè, bò, gà… “nuôi” pơ mu”.

Sau hơn 20 năm giao đất rừng cho dân, nhiều quả đồi ở Huồi Tụ vẫn trọc lóc, nhưng quả đồi của ông Chống đã thành khu rừng pơ mu xanh mướt. Dưới những tán cây pơ mu là đồi chè tuyết shan, hơn chục con bò và hàng trăm con gà đen. Hơn 10 năm nay, 10ha rừng này đã nuôi sống gia đình ông.

Quả pơ mu rụng xuống, mọc thành cây con, ông Chống đào cây con này ra trồng ở khu đất tiếp giáp. Đến nay, ông đã có hơn 7.000 gốc pơ mu. Dưới những tán cây pơ mu xanh mướt, mùi thơm đặc trưng của tinh dầu pơ mu tỏa ra rất dễ chịu. Nhiều cây pơ mu đã có đường kính 30 - 40cm. Gỗ pơ mu rất tốt, mùi thơm đặc trưng, vân gỗ đẹp và không bị mối mọt nên rất được ưa chuộng để làm đồ mỹ nghệ, gia dụng. Người miền núi trước đây thường dùng gỗ pơ mu làm ngói lợp nhà vì nó độ bền rất tốt. Ông Chống khoe, năm ngoái, đã có người đến hỏi mua pơ mu, cây to giá 3 - 4 triệu đồng mỗi cây, nhưng ông không bán. Ông nói, thu nhập từ cây chè, bò và gà đã đủ cho gia đình trang trải. Ông Chống cũng không có ý định khai thác pơ mu để bán mà chỉ muốn “trồng và giữ rừng cho đời sau”.

74-1-.jpg

Người dân trong xã hiểu ra việc trồng pơ mu của ông Chống, vừa được rừng, vừa có thu nhập, cũng làm theo. Ông Chống nhân giống và bán rẻ cây giống cho họ trồng. Đã có hàng chục ha đồi trọc ở vùng này cũng đã được hon 30 hộ dân ở xã Huồi Tụ phủ xanh bằng những cây pơ mu.

Bài liên quan

(0) Bình luận
Nổi bật
Ngày 30/3, Bắc Bộ có mưa rào và dông vài nơi
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, dự báo thời tiết hôm nay (30/3) khu vực Bắc Bộ có mưa rào và dông vài nơi, đêm có mưa rào rải rác và có nơi có dông. Gió nhẹ. Trong mưa dông có khả năng xảy ra lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh. Sáng và đêm trời rét.
Đừng bỏ lỡ
  • Trao giải thưởng báo chí “Nữ phóng viên tiên phong vì môi trường”
    (TN&MT) - Ngày 29/3, tại Hà Nội, Quỹ Vì tầm vóc Việt (VSF) và Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) đã trao 11 giải thưởng báo chí “Nữ phóng viên tiên phong vì môi trường”.
  • Nâng cao vai trò của phụ nữ trong việc ứng phó BĐKH
    Ngày 29/3, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Xã hội (CSRD) tổ chức hội thảo tổng kết dự án “Nâng cao vai trò của phụ nữ trong việc tăng cường khả năng chống chịu của cộng đồng và hệ sinh thái ven biển miền Trung Việt Nam”.
  • Australia tìm cơ hội hợp tác đầu tư năng lượng tái tạo tại Việt Nam
    (TN&MT) - Từ ngày 27 – 30/3, Phái đoàn Năng lượng Australia đến Việt Nam nhằm thúc đẩy hợp tác về năng lượng tái tạo và kỷ niệm 50 năm Quan hệ ngoại giao giữa Australia và Việt Nam trong năm nay.
  • Dự báo thời tiết ngày 29/3, khu vực Bắc Bộ có mưa rào và dông rải rác
    (TN&MT) - Theo Trung tâm Dự báo KTTVQG, ngày 29/3, Hà Nội sáng và đêm có mưa nhỏ rải rác; khu vực Bắc Bộ có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có mưa to. Khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên có mây, ngày nắng, có nơi nắng nóng, riêng chiều và tối Tây Nguyên có mưa rào và dông vài nơi, trong mưa dông có khả năng xảy ra lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh.
  • Kịch bản phát triển cho ngành năng lượng của Việt Nam đến năm 2050
    (TN&MT) - Chiều 28/3, tại Hà Nội, Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF Việt Nam) phối hợp cùng Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức Hội thảo giới thiệu “Báo cáo Tầm nhìn ngành năng lượng Việt Nam hướng tới 100% năng lượng tái tạo vào năm 2050”.
  • Giải pháp sử dụng đất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu tại tỉnh Nam Định
    (TN&MT) - Nghiên cứu “Đánh giá thiệt hại kinh tế của nước biển dâng do biến đổi khí đến sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Nam Định” của PGS. TS Doãn Hà Phong (Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu) với mục tiêu áp dụng quy trình và hệ phương pháp để xác định giá trị thiệt hại trong sử dụng đất nông nghiệp do nước biển dâng tại khu vực ven biển và đưa ra đề xuất các giải pháp thích ứng với nước biển dâng đến sử dụng đất nông nghiệp trong bối cảnh BĐKH tại tỉnh Nam Định.
  • Điện Biên: Không khí bị ảnh hưởng do hiện tượng mù khô
    (TN&MT) - Theo số liệu về quan trắc tại TP. Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên chất lượng không khí mấy ngày qua ở mức có hại, thậm chí nguy hiểm cho sức khỏe con người.
  • Chuyên gia hiến kế thúc đẩy ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong KTTV
    (TN&MT) - Trong thời gian gần đây, Tổng cục Khí tượng Thủy văn (KTTV) đã nhận được nhiều sự hỗ trợ, đầu tư thông qua các chương trình, dự án, đề tài... qua đó góp phần nhanh chóng hiện đại hóa và tiếp cận với các công nghệ tiên tiến, trong đó có công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI).
  • Những vướng mắc qua thực tiễn 1 năm triển khai Luật Bảo vệ môi trường 2020
    (TN&MT) - Qua hơn 1 năm Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, việc cấp giấy phép môi trường cho các doanh nghiệp còn gặp nhiều bất cập, thậm chí các văn bản quy định có hiện tượng chồng chéo, gây trở ngại cho các doanh nghiệp. Để tháo gỡ, Bộ TN&MT đang trong quá trình rà soát, sửa đổi, bổ sung Nghị định số 08/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.
  • Ninh Bình: Sôi nổi chiến dịch “Tuần lễ du lịch xanh” gắn với giảm rác thải nhựa
    (TN&MT) - Các hoạt động: trao giỏ đựng rác với thông điệp “Chở xanh - Thở lành” cho các lái đò tại bến thuyền Vân Long; ra quân tổng vệ sinh môi trường tại Khu du lịch Vân Long... trong chiến dịch “Tuần lễ du lịch xanh” năm 2023 gắn với Đề án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam”, do UBND huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình phát động thu hút hàng trăm du khách và người dân tham gia.
  • Rác thải tràn lan Khu quy hoạch Đại học Huế
    Rác thải đã và đang “bủa vây” các tuyến đường thuộc Khu quy hoạch Đại học Huế (TP. Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế), gây nhếch nhác đô thị, ô nhiễm môi trường.
  • 9 dự án các-bon thấp nhận hỗ trợ từ Vương quốc Anh
    (TN&MT) - Đại sứ quán Vương quốc Anh tại Việt Nam vừa công bố 9 dự án các-bon thấp sẽ tham gia giai đoạn đầu của Chương trình Thúc đẩy tài chính khí hậu (CFA) Việt Nam.
  • Lốp ôtô cũ trên đèo Lò Xo
    (TN&MT) - Đèo Lò Xo vắt qua huyện Đăk Glei (tỉnh Kon Tum) và Phước Sơn (tỉnh Quảng Nam).
  • Dự báo ngày 28/3: Bắc Bộ chiều và đêm có mưa
    (TN&MT) - Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, ngày và đêm 28/3, khu vực từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi có mưa rào và dông, cục bộ có nơi mưa vừa, mưa to với lượng mưa 10-20mm/24h, có nơi trên 50mm/24h.
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO