Thừa Thiên - Huế: Cấp bách ứng phó với sạt lở khu vực miền núi

Bất an vì sạt lở núi

Mỗi khi mưa lớn dài ngày hay bão đổ bộ, gia đình chị Hoàng Thanh Thủy (trú tại tổ dân phố 2, thị trấn Khe Tre, huyện Nam Đông) lại phải thực hiện sơ tán theo vận động của chính quyền địa phương để đảm bảo an toàn. Đây cũng là tình trạng chung của 13 hộ/55 khẩu sinh sống trên tuyến tỉnh lộ 14B, bởi sau lưng nhà là một vùng đồi núi có nguy cơ sạt lở đất đá. Người dân địa phương thông tin mùa mưa bão năm vừa qua đã có 1 hộ dân bị đất đá sạt lở tràn vào sau lưng nhà, gây nứt một khoảng tường.

Ông Trần Đình Vĩnh Lộc - Chủ tịch UBND thị trấn Khe Tre cho hay, cứ đến mùa mưa bão, cơ quan chức năng thực hiện sơ tán 100% hộ dân thuộc vùng nguy hiểm để đảm bảo an toàn cho tính mạng. Tuy nhiên về lâu dài, địa phương mong muốn huyện và tỉnh có phương án di dời, hỗ trợ người dân tái định cư để ổn định cuộc sống.

Tình trạng sạt lở núi ở Thừa Thiên - Huế xảy ra hàng năm

Không riêng thị trấn Khe Tre, nhiều vùng xung yếu trên địa bàn huyện Nam Đông cũng đối mặt với tình trạng sạt lở, tập trung ở các xã Hương Sơn, Thượng Lộ, Thượng Quảng, Hương Lộc... Trong đó, đặc biệt nghiêm trọng là gần 80 hộ dân tại thôn Lập (xã Thượng Nhật) thuộc vùng nguy hiểm của Thủy điện Thượng Nhật.

“Chưa cần bão lụt, chỉ cần mưa lớn kéo dài là toàn bộ thôn đã phải di tản đến nơi an toàn do tình trạng sạt lở. Nghiêm trọng hơn là quả núi sau lưng thôn cũng bắt đầu xuất hiện điểm sạt lở, chỉ chực chờ đổ ập xuống hàng loạt hộ dân sống dưới chân núi”, ông Hồ Văn Vườn, một hộ dân sống tại thôn Lập thổ lộ.

Trong khi đó nhiều năm nay, 14 hộ dân sống ở khu vực chân đèo Phú Gia (thôn Phú Gia, xã Lộc Tiến, huyện Phú Lộc) luôn thấp thỏm, lo lắng bởi tình trạng nguy cơ sạt lở núi tại đây. Từ QL1A dễ dàng nhận thấy các dốc dựng đứng, nứt nẻ và sụp xuống tạo thành các khoảng rộng rất nguy hiểm, nguy cơ sạt lở xảy ra bất cứ lúc nào nếu có mưa lớn kéo dài. Từ tuyến đường dẫn vào mỏ đá trước đây, các hộ dân sống rải rác dọc dưới chân núi trong khoảng cách từ 150 - 400 m.

Cứ đến mùa mưa bão, các hộ dân phải di dời khẩn cấp đến các địa điểm an toàn như công trình công cộng hoặc xen ghép trong khu dân cư. Tâm lý “sẵn sàng di tản” luôn thường trực trong cuộc sống của người dân.

Nằm lọt thỏm sát đèo Phú Gia là nhà của ông Ngô Trữ (53 tuổi). Trong nỗi sợ hãi, ông Trữ chia sẻ, khu vực đèo đã từng một lần bị sạt lở kinh hoàng trong cơn lũ lịch sử năm 1999, chôn vùi một căn nhà ngay sát nhà của ông. Những mùa mưa chục năm trở lại đây cũng đã xảy ra sạt lở đất, tuy không gây ra thương vong nhưng khiến vườn tược nhiều hộ dân bị thiệt hại nặng nề.

“Thời tiết ngày một bất thường không biết cả núi đất từ đèo sẽ ập xuống khi nào nữa. Mỗi lần nghe dự báo mưa bão lớn là cả nhà phải đến trú nhờ nhà người thân, chỉ mình tôi ở lại giữ nhà. Đời sống sinh hoạt và làm việc trở nên xáo trộn bấy lâu nay...” - ông Trữ bộc bạch.

Những ngôi nhà nằm thấp thỏm dưới các chân núi

Ứng phó lâu dài

Ông Phan Văn Cường - Chủ tịch UBND xã Lộc Tiến cho biết, khu vực đèo Phú Gia nhiều năm nay luôn tiềm ẩn nguy cơ sạt lở núi với vết nứt gãy lộ rõ trên chiều dài khoảng 200 m, bề ngang khoảng 1,5 m, xuất hiện từ năm 2008. Nguyên nhân do trước đó đơn vị khai thác đất, đá khu vực này đã đào bới làm hỏng chân núi. Hiện, có 14 hộ với hơn 60 nhân khẩu tại thôn Phú Gia bị ảnh hưởng bởi sạt lở tại đèo này, trong đó có 9 hộ nằm trong diện nguy cơ cao.

Theo ông Cường, nhiều năm qua, mỗi lần có bão hay mưa kéo dài, sẽ có một tổ công tác, chủ yếu là lực lượng Công an xã về thông báo và yêu cầu các hộ dân di dời khẩn cấp. Trường hợp nào không đi, UBND xã buộc phải cưỡng chế nhân đạo với phương châm “bảo đảm tính mạng trước rồi mới bảo vệ tài sản”. Trong những tháng cuối năm 2020, chính quyền địa phương đã 4 lần phát “lệnh” di dời khẩn cấp...

“Qua nhiều cuộc tiếp xúc cử tri, người dân và địa phương cũng đã đề xuất chính sách hỗ trợ và có phương án di dời nhằm đảm bảo an toàn cho các hộ dân. Theo đó, sẽ hỗ trợ 20 triệu đồng/hộ dân để tái định cư tại xã. Tuy nhiên, các hộ dân không đồng ý di dời do kinh phí hỗ trợ quá ít không thể xây nhà, khu vực tái định cư ở xa nơi sản xuất khiến việc đi lại khó khăn. Vừa qua, địa phương cũng đề xuất huyện hỗ trợ đền bù tài sản trên đất (nhà cửa, công tình hạ tầng) cho các hộ dân di dời nhưng đến nay vẫn không triển khai được do thiếu kinh phí...”, ông Cường nói.

Ông Lê Thanh Hồ - Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Đông thông tin, riêng 13 hộ/55 khẩu ở khu vực sạt lở chân đồi tổ dân phố 2 (thị trấn Khe Tre) đã có phương án di dời đến nơi tái định cư. Huyện đã triển khai nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và vận động 13 hộ trên tự nguyện di dời; tuy nhiên cần đa số người dân đồng tình mới có thể triển khai, bởi phụ thuộc nhiều vào vấn đề kinh phí đền bù. Với các hộ dân thôn Lập (xã Thượng Nhật), huyện đã có định hướng quy hoạch vùng tái định cư tập trung tại thôn A Xách với quy mô 2,6 ha và đã đề xuất bổ sung chương trình đầu tư công về bố trí, sắp xếp dân cư nhằm ổn định cuộc sống cho các hộ ở những vùng có nguy cơ cao bị thiên tai.

“Thời gian tới, huyện có kế hoạch thuê các đơn vị tư vấn để khảo sát, đánh giá tình hình địa chất tại các vùng xung yếu, có nguy cơ sạt lở trên địa bàn huyện. Sau khi có kết quả sẽ lập sơ đồ để xây dựng kế hoạch di dời, tái định cư về lâu dài, đảm bảo phù hợp, tránh lãng phí. Khi hoàn tất khảo sát và đánh giá, huyện tiến hành khoanh vùng những vùng đặc biệt nguy hiểm để ưu tiên di dời trước, những nơi khác có ít nguy cơ hơn sẽ được đánh dấu để thực hiện di tản mỗi khi có mưa lớn, bão lụt”, ông Hồ thông tin thêm.