Thủ tướng: Qua các cuộc khủng hoảng, càng thấy rõ yêu cầu xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ

Sáng 4/1, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Hội nghị tổng kết công tác năm 2022 và triển khai nhiệm vụ năm 2023 của ngành kế hoạch và đầu tư. Hội nghị do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức trực tiếp kết hợp trực tuyến tại trụ sở của Bộ ở Hà Nội với 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Cùng dự có Bộ trưởng các Bộ: Tài nguyên và Môi trường, Lao động–Thương binh và Xã hội, Tài chính, Tư pháp, Thông tin và Truyền thông, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Công Thương, Nội vụ, Xây dựng, Khoa học và Công nghệ, Y tế, Giao thông vận tải; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước; Chủ tịch Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp; lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương; lãnh đạo các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

 Phát huy vai trò "kinh tế trưởng"

Báo cáo và các ý kiến phát biểu tại Hội nghị khẳng định, năm 2022, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã làm tốt công tác quản lý nhà nước về kế hoạch, đầu tư và thống kê; thường xuyên cập nhật, dự báo tình hình, xây dựng kịch bản tăng trưởng kinh tế; tập trung tham mưu tổng hợp về xây dựng cơ chế, chính sách, giải pháp lớn; soạn thảo nhiều đề án, báo cáo quan trọng giúp Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ kịp thời chỉ đạo, điều hành bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm an sinh xã hội trong bối cảnh mới; đổi mới mô hình, nâng cao chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh quốc gia; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh; thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, tranh thủ thời cơ phục hồi và phát triển nền kinh tế mạnh mẽ sau giai đoạn khó khăn do dịch COVID-19.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hoàn thành bảo đảm chất lượng, tiến độ các nhiệm vụ được giao, hoàn thành nhiều đề án, báo cáo lớn theo phân công của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao. Tính đến ngày 31/12/2022, Bộ đã hoàn thành 565/565 nhiệm vụ được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao; trình 54/54 đề án được giao trong Chương trình công tác năm 2022 của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị, Quốc hội ban hành các văn bản quan trọng như: Đề án chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội; 03 Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển cho một số địa phương, các Nghị quyết về phát triển vùng kinh tế-xã hội…; xây dựng trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và Dự toán ngân sách nhà nước năm 2022; Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội.

Bộ đã tham mưu và tổ chức tốt công tác triển khai, điều hành kế hoạch đầu tư công năm 2022; xây dựng và giao kế hoạch đầu tư công năm 2023, kế hoạch trung hạn giai đoạn 2021-2025; xây dựng danh mục và mức vốn cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội; các giải pháp mạnh, có trọng tâm, đủ độ sâu và linh hoạt, phù hợp với yêu cầu trong ngắn hạn và trung hạn nhằm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, đẩy mạnh liên kết vùng, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, phát triển doanh nghiệp, thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nghiên cứu, cụ thể hóa các chính sách phát huy mô hình kinh tế mới (kinh tế ban đêm, kinh tế số, kinh tế chia sẻ, kinh tế tuần hoàn...) và các yêu cầu phát triển bền vững hậu COVID-19; triển khai nhiệm vụ lập quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, thẩm định quy hoạch tỉnh theo tinh thần Nghị quyết số 61/2022/QH15 của Quốc hội; thực hiện tốt công tác thống kê, bảo đảm thông tin thống kê luôn chính xác, đầy đủ, kịp thời để phục vụ tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý và điều hành kinh tế-xã hội của Đảng, Quốc hội và Chính phủ.

Đặc biệt, Bộ đã bám sát và cập nhật tình hình kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; xác định những khó khăn, thách thức trong công tác quản lý, điều hành kinh tế vĩ mô, chủ động để xuất các giải pháp phù hợp để tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Ngành kế hoạch và đầu tư và Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề ra 9 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thực hiện nhằm hoàn thành vượt mức các mục tiêu, nhiệm vụ năm 2023. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh một số nhiệm vụ quan trọng về xây dựng các quy hoạch; thúc đẩy đổi mới sáng tạo; nâng cao năng lực phân tích, dự báo; đẩy nhanh hơn 3 đột phá chiến lược…

Tại Hội nghị, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương thảo luận làm rõ những kết quả, hạn chế, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm trong công tác của ngành kế hoạch và đầu tư và Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói riêng, đồng thời nêu nhiều đề xuất, kiến nghị. Các ý kiến đánh giá rất cao Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò "kinh tế trưởng" trong công tác phối hợp, chủ động tham mưu, đề xuất các giải pháp, cơ chế, chính sách tranh thủ thời cơ phục hồi và tạo động lực mới cho phát triển kinh tế đất nước.

Theo Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Đặng Xuân Phong, với chương trình phục hồi và phát triển, đại dịch COVID-19 đã không chỉ là thách thức mà còn tạo ra những cơ hội phát triển. Với những thành tựu đã đạt được, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã khẳng định xứng đáng với sự tin tưởng của Chính phủ, của các địa phương và là chỗ dựa vững chắc của cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư.

Cơ quan tổng tham mưu có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhắc lại nhận định của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: "Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan tổng tham mưu có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng".

Thủ tướng đánh giá cao, biểu dương sự nỗ lực của lãnh đạo, công chức, viên chức, người lao động ngành kế hoạch và đầu tư và thống kê, đạt được những kết quả rất tích cực, góp phần quan trọng vào thành tựu của đất nước ta trong năm 2022.

Cơ bản thống nhất với nội dung báo cáo của lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư và ý kiến phát biểu tham luận, Thủ tướng dành nhiều thời gian phân tích thêm một số thành tựu, kết quả nổi bật trong năm 2022 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. 

Theo đó, Bộ bám sát, nắm chắc tình hình trong và ngoài nước để thực hiện vai trò của cơ quan tổng hợp tham mưu cấp chiến lược, cơ quan đầu mối, điều phối điều hành kinh tế vĩ mô, có sản phẩm cụ thể, hiệu quả lượng hóa được.

Trong đó, một dấu ấn là trình cấp có thẩm quyền ban hành Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội có quy mô 347.000 tỷ đồng, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh đất nước, với 4 lĩnh vực trọng tâm mà thực tế khẳng định là đúng và trúng: An sinh xã hội, y tế, hạ tầng và hỗ trợ doanh nghiệp.

Cùng với đó, đóng góp tích cực vào cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, kịp thời đối thoại, lắng nghe, đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp tối đa theo tinh thần "Chính phủ kiến tạo", tạo môi trường kinh doanh, đầu tư thông thoáng; cùng với giải ngân đầu tư công, giải ngân vốn FDI đạt khoảng 22 tỷ USD, năm 2022 là năm có số lượng đăng ký doanh nghiệp cao nhất từ trước đến nay.

Bộ cũng làm tốt hơn công tác tham mưu, hoàn thiện thể chế liên kết vùng, phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Tổng kết, phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ ngành, báo cáo Bộ Chính trị, Chính phủ ban hành các Nghị quyết về phát triển vùng (Tây Nguyên và Đông Nam Bộ), Chương trình hành động của Chính phủ về định hướng, giải pháp phát triển 06 vùng kinh tế-xã hội; đồng thời tích cực xây dựng quy hoạch 6 vùng này. Trình Chính phủ báo cáo Quốc hội thông qua 03 Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển cho: Cần Thơ, Khánh Hòa, TP. Buôn Ma Thuột tỉnh Đắk Lắk. 

Bộ đã tham mưu trình cấp có thẩm quyền cắt giảm gần 5.000 dự án trong kế hoạch đầu tư công trung hạn; đồng thời định hướng đầu tư công có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, manh mún, kéo dài, kém hiệu quả; đẩy mạnh các hoạt động hợp tác công-tư.

Cùng với đó, lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư tích cực, quan tâm, "ngày đêm sớm tối trăn trở" về đổi mới sáng tạo, kiến tạo phát triển, luôn ủng hộ sự đổi mới. Công tác thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách tiếp tục được chú trọng, đẩy mạnh triển khai thực hiện với tinh thần một luật sửa nhiều luật. Bộ cũng làm tốt hơn công tác truyền thông; công tác thống kê ngày càng bài bản, chuyên nghiệp, khoa học, thực hiện tốt hơn nhiệm vụ bảo đảm thông tin thống kê, "là tai, là mắt của Đảng và Nhà nước". 

Bộ cũng phát huy hiệu quả hơn vai trò cơ quan đầu mối của Chính phủ trong phối hợp với phía Lào, nhất là trong triển khai các dự án hợp tác lớn.

Thủ tướng nêu rõ, có được những kết quả này là nhờ Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nghị quyết, kết luận của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn để triển khai một cách tích cực, chủ động; giữ vững đoàn kết, thống nhất, nỗ lực, phấn đấu, tuân thủ nguyên tắc và nâng cao năng lực quản lý; sự phối hợp tương đối tốt với các bộ, ngành, địa phương. 

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng nêu rõ, công tác của ngành kế hoạch, đầu tư và thống kê vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Thủ tướng yêu cầu làm tốt hơn nữa công tác tham mưu chiến lược, phản ứng chính sách; sử dụng hiệu quả nguồn lực nhà nước và huy động các nguồn lực xã hội cho phát triển, xây dựng cơ chế, thể chế thúc đẩy hợp tác công-tư; công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế; công tác truyền thông chính sách; công tác triển khai các quy hoạch; công tác xây dựng, lập kế hoạch, giải ngân, triển khai thực hiện, kiểm tra, giám sát đầu tư công...

Đẩy mạnh hơn nữa hợp tác công-tư, huy động mọi nguồn lực cho phát triển

Thủ tướng cơ bản đồng ý với mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp năm 2023 trong Báo cáo của Bộ và phát biểu của các đại biểu, đồng thời lưu ý một số nội dung.

Trước hết, Thủ tướng yêu cầu Bộ tiếp tục nỗ lực hơn nữa trong công tác tham mưu chiến lược, điều hành kế hoạch, điều phối kinh tế vĩ mô, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, của các đồng chí lãnh đạo chủ chốt, đặc biệt là của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2021-2030, các kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025, Nghị quyết 01 của Chính phủ.

Theo dõi sát diễn biến tình hình khu vực và thế giới; nhận diện rõ thời cơ, thách thức; tăng cường công tác dự báo, cảnh báo, chủ động xây dựng kịch bản để kịp thời tham mưu với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các giải pháp trong chỉ đạo, điều hành và triển khai các nghị quyết, kết luận của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy tăng trưởng và kiểm soát lạm phát, ứng phó kịp thời, hiệu quả với các biến động trong và ngoài nước; hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh.

Thủ tướng nhắc lại yêu cầu góp phần xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa độc lập, tự chủ gắn với tích cực, chủ động hội nhập quốc tế thực chất, sâu rộng, hiệu quả. Đây cũng là nhiệm vụ được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh tại Hội nghị Chính phủ với các địa phương ngày 3/1. Thủ tướng phân tích, qua các cuộc khủng hoảng, các khó khăn, thách thức, chúng ta ngày càng nhận thức rõ hơn yêu cầu xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ là hết sức quan trọng; có nền kinh tế độc lập, tự chủ thì mới có điều kiện để giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Mặt khác, Việt Nam đang chuyển trạng thái trong quan hệ hợp tác với các nước, các đối tác, từ giai đoạn các đối tác chủ yếu là hỗ trợ Việt Nam vượt qua khó khăn, xóa đói, giảm nghèo, sang giai đoạn hợp tác bình đẳng, hai bên cùng có lợi.

Nhiệm vụ lớn thứ ba được Thủ tướng lưu ý là tập trung hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, tham mưu thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, cụ thể hóa chính sách, pháp luật của Nhà nước, phát hiện, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tổ chức thực hiện hiệu quả.

Thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, góp phần thực hiện được chỉ tiêu về tốc độ tăng năng suất lao động xã hội. Thủ tướng lưu ý nâng cao hơn nữa vai trò kiến tạo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hoàn thành cơ sở vật chất cho trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia và tham khảo, học tập kinh nghiệm các nước về lĩnh vực này.

Tiếp tục tham mưu xây dựng môi trường kinh doanh thông thoáng để huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển; phân bổ và sử dụng nguồn lực nhà nước phù hợp, hiệu quả. Đẩy mạnh hơn nữa hợp tác công-tư, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư, kích hoạt mọi nguồn lực xã hội.

Thủ tướng lưu ý, với nguồn vượt thu năm 2022 là 392.000 tỷ đồng, cần ưu tiên xử lý các vấn đề cấp bách, đột xuất, bất ngờ và đầu tư hạ tầng giao thông chiến lược, dùng nguồn lực này để thực hiện bằng được mục tiêu của Đại hội XIII của Đảng là tới năm 2025, cả nước có 3.000 km cao tốc và tới năm 2030 có 5.000 km cao tốc để tạo không gian, động lực phát triển mới cho đất nước, làm "ra tấm ra món", dứt khoát không dàn trải, manh mún, kéo dài.

Về hợp tác công-tư, Thủ tướng chia sẻ: "Hôm qua, khi tới xem bóng đá ở sân vận động Mỹ Đình, tôi cũng trao đổi với các đồng chí có liên quan về khai thác hợp tác công-tư hiệu quả ở sân vận động này". Theo Thủ tướng, dư địa thúc đẩy hợp tác công-tư còn rất lớn để huy động mọi nguồn lực cho phát triển, nhưng hiện nay, thể chế cho hợp tác công-tư còn hạn chế so với sự vận động, phát triển và đòi hỏi của thực tiễn.

Thủ tướng yêu cầu Bộ đẩy mạnh chuyển đổi số trên tất cả các lĩnh vực đang quản lý; nâng cao hơn nữa chất lượng công tác thống kê, với quan điểm chủ đạo là thông tin thống kê trung thực, khách quan, chính xác, kịp thời và minh bạch, số liệu "đúng, đủ, sạch, sống"; làm tốt hơn nữa công tác truyền thông chính sách, theo tinh thần "nói được làm được", "đi vào lòng người" để tạo đồng thuận xã hội, xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ truyền thông.

Đồng thời, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đầu mối hợp tác liên Chính phủ giữa Việt Nam và Lào trên tinh thần bình đẳng, cùng có lợi, "giúp bạn là giúp mình". Phối hợp đồng bộ, nhịp nhàng, chặt chẽ, hiệu quả với các bộ, ngành, cơ quan, địa phương, nghiên cứu tìm được "đầu ra" cho các vấn đề khó khăn, vướng mắc đặt ra trong thực tiễn.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cá thể hóa trách nhiệm đi đôi với phân bổ nguồn lực phù hợp, nâng cao năng lực cấp dưới và tăng cường kiểm tra, giám sát, phân bổ nguồn lực. Thủ tướng lấy ví dụ, trước đây đầu tư các tuyến cao tốc chỉ do Bộ Giao thông vận tải triển khai, nhưng trong nhiệm kỳ này, chúng ta đã bố trí được số vốn lên tới 470.000 tỷ đồng cho phát triển hạ tầng giao thông, cao gấp 3 lần so với nhiệm kỳ trước, nếu làm theo cách trước đây thì không thể thực hiện được. Trong khi đó, nếu được phân cấp, phân quyền, giao nhiệm vụ thì các tỉnh, thành phố rất phấn khởi và có động lực để triển khai vì các dự án cao tốc gắn liền với sự phát triển của địa phương. Thực tiễn đã cho thấy cách làm mới là phù hợp, hiệu quả.

Thủ tướng cũng lưu ý cần thực hiện tốt công tác xây dựng Đảng trên tất cả các mặt chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức Đảng và đảng viên. Tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên nghiệp, có năng lực, phẩm chất, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. 

Thực hiện nghiêm các Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XI, XII, XIII), Kết luận số 21 của Bộ Chính trị về tăng cường xây dựng, chính đốn Đảng, ngăn chặn suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" gắn với thực hiện Kết luận 01 của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh một cách thực chất, hiệu quả; kiên quyết đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và bảo vệ đội ngũ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; khen thưởng, kỷ luật kịp thời, nghiêm minh.

Với bề dầy truyền thống vẻ vang 78 năm, Thủ tướng tin tưởng rằng tập thể lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành kế hoạch, đầu tư và thống kê tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được; nỗ lực vượt qua khó khăn thách thức; phấn đấu hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, năm 2023 đạt kết quả cao hơn năm 2022 như chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.