Sắp ban hành sổ tay tín dụng đánh giá rủi ro môi trường và xã hội

Công cụ mới trong quản lý rủi ro

Sổ tay đánh giá môi trường và xã hội có thể được coi như Bộ công cụ đánh giá rủi ro môi trường xã hội trong 10 ngành: Nông nghiệp, hóa chất, xây dựng và cơ sở hạ tầng, năng lượng, chế biến thực phẩm, dệt may, dầu khí, xử lý chất thải, khai thác Mỏ và các sản phẩm từ chất khoáng phi kim loại. Cuốn sổ tay này nhằm phục vụ quá trình quản lý rủi ro môi trường và xã hội của các tổ chức tín dụng hoạt động tại Việt Nam, giúp cán bộ tín dụng và cán bộ chuyên ngành thực hiện thẩm định dự án/phương án sản xuất kinh doanh liên quan một cách hiệu quả đảm bảo mục tiêu phát triển xanh và bền vững.

Nông dân nhận sổ vay vốn của Ngân hàng chính sách xã hội (ảnh minh họa)

Sổ tay hướng dẫn được chia làm 3 phần. Trong đó, phần A: Thông tin về Doanh nghiệp và Dự án đề nghị cấp tín dụng. Các nội dung nêu tại phần này sẽ đưa ra các tiêu thức mà tổ chức tín dụng cần khách hàng cung cấp để xác định mức độ rủi ro và tác động đến môi trường và xã hội của dự án xin cấp tín dụng. Các thông tin chủ yếu gồm: Sự tuân thủ của doanh nghiệp đối với các quy định về môi trường, lao động và xã hội; Dự án xin cấp tín dụng đã được cấp các giấy phép cần thiết về môi trường, lao động và xã hội hay chưa; Năng lực của doanh nghiệp trong quản lý rủi ro môi trường và xã hội đối với dự án xin cấp tín dụng.

Phần B: Tác động môi trường và xã hội của Dự án đề nghị cấp tín dụng. Phần này đưa ra các tiêu thức cụ thể mà tổ chức tín dụng cần yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin để xem xét các rủi ro và tác động tiềm ẩn và/hoặc hiện có của dự án đối với môi trường (không khí, nước, đất, chất thải nguy hại, tiêu thụ nguyên vật liệu, năng lượng và nước), đối với lực lượng lao động (chế độ và điều kiện lao động, sức khỏe và an toàn lao động), đối với sức khỏe và an toàn của người dân xung quanh khu vực dự án, đối với đời sống của người dân bản địa, các tác động lên khu vực đa dạng sinh học, di sản văn hóa…

Phần C: Đề xuất, đưa ra những khuyến nghị. Mức độ rủi ro môi trường và xã hội của dự án xin cấp tín dụng và các biện pháp quản lý và giảm thiểu đã, đang và sẽ được doanh nghiệp xin cấp tín dụng áp dụng. Các biện pháp quản lý và giảm thiểu cần thiết chưa được doanh nghiệp xin cấp tín dụng áp dụng. Đây là những đề xuất làm cơ sở cho quyết định cấp tín dụng, mức giá và các điều kiện giải ngân trong hợp đồng tín dụng, cũng như mức độ quản lý và giám sát khoản tín dụng sau giải ngân của các tổ chức tín dụng.

Nhiều lợi ích góp phần giảm thiểu rủi ro

Theo đánh giá của các tổ chức tín dụng quốc tế quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng là hoạt động xem xét, đánh giá và theo dõi rủi ro về môi trường và xã hội trong quá trình thẩm định nhu cầu vay vốn của khách hàng và cấp tín dụng cho khách hàng.

Bởi, rủi ro môi trường và xã hội là nguy cơ xảy ra những tác động xấu đến môi trường và xã hội từ các dự án, phương án sản xuất, kinh doanh được cấp tín dụng của khách hàng, dẫn đến lạm dụng tài nguyên và năng lượng, gây ô nhiễm môi trường tự nhiên, làm mất cân bằng hệ sinh thái, biến đổi khí hậu; tổn hại đến di sản văn hóa, đe dọa an toàn, an ninh và sức khỏe con người và cộng đồng dân cư, lao động bất bình đẳng và cưỡng bức tái định cư.

Vấn đề này theo Ngân hàng Nhà nước không phải là mới mẻ bởi dữ liệu cho thấy, đến hết quý IV/2016, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 84.781 tỷ đồng (tăng 19,7% so với thời điểm cuối năm 2015; tăng 4,4% so với 30/9/2016), chiếm 1,5% so với tổng dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế, với khoảng 3,2 triệu hợp đồng tín dụng; dư nợ tín dụng đã đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt khoảng 187.953 tỷ đồng với 129.083 hợp đồng tín dụng đã được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội.

Nhiều tổ chức tín dụng và người dân sẽ được hưởng lợi từ những hướng dẫn cụ thể

Đại diện Ngân hàng nhà nước cho rằng mục tiêu ban hành sổ tay nhằm tăng cường nhận thức của các tổ chức tín dụng và các đối tượng liên quan về các quy định mới liên quan đến quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động tín dụng và đầu tư. Sổ tay còn định hướng cho các tổ chức tín dụng xây dựng được chiến lược kinh doanh phù hợp với chiến lược của Nhà nước đã đề ra về bảo vệ môi trường, theo đó, các dự án đầu tư có nguồn vốn tín dụng ngân hàng tham gia cần tuân thủ những quy định về bảo vệ môi trường, xã hội và tiết kiệm năng lượng. Qua đó, giúp các tổ chức tín dụng giảm thiểu rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng.

Theo dự thảo của NHNN, phần nội dung đánh giá tác động môi trường và xã hộ của dự án đề nghị cấp tín dụng sẽ đưa ra các tiêu thức cụ thể mà tổ chức tín dụng cần yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin để xem xét các rủi ro và tác động tiềm ẩn và/hoặc hiện có của dự án đối với môi trường (không khí, nước, đất, chất thải nguy hại, tiêu thụ nguyên vật liệu, năng lượng và nước), đối với lực lượng lao động (chế độ và điều kiện lao động, sức khỏe và an toàn lao động), đối với sức khỏe và an toàn của người dân xung quanh khu vực dự án, đối với đời sống của người dân bản địa, các tác động lên khu vực đa dạng sinh học, di sản văn hóa …

Nội dung này cũng sẽ rà soát hồ sơ, trực tiếp thăm và quan sát tại khu vực đặt dự án, lấy ý kiến các chuyên gia và các đối tượng bị ảnh hưởng của dự án (như cộng đồng dân cư xung quanh khu vực dự án) là ba cách thức quan trọng nhất để các cán bộ tín dụng hoàn thành phần này.

Đối với các dự án mới chưa đi vào hoạt động, rà soát hồ sơ và các kế hoạch của doanh nghiệp chủ dự án sẽ là cách thức chính để các cán bộ tín dụng hoàn thành phần này... Thời gian dự kiến ban hành sổ tay này là trong năm 2017.

Thái Bình