Ruộng canh tác thành… bãi đá

   

   

  Vừa qua, chúng tôi về bản Chăn, xã Quài Nưa, huyện Tuần Giáo công tác nhiều người dân của 4 bản: Chăn, Mường Chăn, Thẳm, Ten đến giãi bày bức xúc về việc sau mùa mưa lũ vừa qua, nhiều gia đình bị mất ruộng bị đất đá phủ lấp. Các hộ đã khiến nghị với xã, huyện nhưng chưa thấy trả lời và hướng giải quyết. Số ruộng còn lại tuy chưa bị thiệt hại nhưng mọi người đang hết sức lo ngại, bởi nếu không được khắc phục thì khó giữ được ruộng vào mùa mưa lũ tới. Theo phản ánh nguyên nhân để xảy ra tình trạng trên là do Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Quản lý Giao thông tỉnh Điện Biên chở đất đát sạt, lở trên tuyến Quốc lộ 279, đổ vào bãi đất tại ngã ba suối Huổi Hạng và Nậm Chăn đã bị nước lũ cuốn gây ra thiệt hại.

   

  Phó bản Mường Chăn, Lường Văn Tím và một số người dân dẫn chúng tôi lên khu Pom Co Bay, bản Ten nơi đất, đá trôi đã khiến ruộng của dân bỏ hoang. Theo quan sát, chúng tôi thấy những đống đất, đá đều còn mới trôi sạt xuống suối, lòng suối bị thu hẹp. Mùa mưa lũ nước dâng cao, chảy xiết thì chắc chắn đất đá sẽ bị cuốn theo dòng chảy. Theo anh Tím tháng 4 – 5 vừa qua, tuyến Quốc lộ 279 nhiều chỗ sụt sạt, lở… đất đá được chở về đổ tại đây. Người dân các bản có ruộng phía dưới đã ngăn cản nhưng người chỉ đạo sửa chữa, bảo dưỡng tuyến của Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Quản lý Giao thông tỉnh Điện Biên, cho rằng: Hành lang đường đã được đền bù, thì việc đổ đất ở đâu người dân không có quyền nên đành ngậm ngùi nhìn ruộng bị vùi lấp, bỏ hoang.

   

  Đưa chúng tôi đi trên bãi đá mà trước đây là ruộng trù phú, hai vụ anh Tím và người dân bản xót xa, bởi không thể dùng thủ công để có thể khắc phục vì lượng đá nhiều phủ lấp ngập cả kè suối cao 1,5 mét. Dòng chảy của suối cũng bị đổi hướng có nguy cơ “nuốt” tiếp những thửa ruộng còn lại của dân bên 2 bờ suối. Trên thửa ruộng 2.000 mét vuông trước đây mỗi năm thu hoạch 80 bao thóc cho 6 người trong gia đình dư thừa cái ăn và còn để chăn nuôi gà, lợn… nay chỉ còn lại 500 mét vuông – ông Quàng Văn Biến, bản Chăn than thở: Bản Chăn có 57 hộ, 295 nhân khẩu chỉ trông chờ vào 13,5ha lúa, 8ha nương cũng do thiếu đất sản xuất nên có trên 50% hộ nghèo. Nay tự nhiên 13 hộ trong bản mất thêm gần 1ha lúa, trong đó có nhiều gia đình nghèo, không biết lấy gì để sống. Nghèo càng thêm nghèo, người dân chỉ biết trông chờ vào ruộng, bám ruộng “làm kế sinh nhai” đang từng ngày mong ngóng các cơ quan chức năng, cấp thẩm quyền giải quyết nhanh chóng trả lại nguyên hiện trạng ban đầu để cho người dân có ruộng canh tác. Nhiều gia đình mất một vụ thu hoạch phải chạy đôn, chạy đáo đi làm thuê kiếm ăn…

   

   

  Từ khi vào mùa thu hoạch lúa, Phó bản Mường Chăn, Lường Văn Tím ngày nào cũng ra nhìn thửa ruộng 1.000 mét vuông ngậm ngùi, xót xa… nằm dưới đống đá. Chỉ còn 300 mét vuông nên gia đình chỉ làm trong một ngày, còn thời gian đi gặt thuê cho bà con trong bản. Sau này không biết làm gì để duy trì được cuộc sống của 4 nhân khẩu – anh Tím nói với tâm trạng lo lắng. Việc đổ đất đá, không chỉ làm ảnh hưởng đến ruộng mà còn làm hỏng cả công trình thủy lợi dẫn nước tưới cho ruộng của các bản, hiện mương dẫn nước đã bị đất đá phủ kín, nhiều đoạn đã bị hư hỏng nặng. Thủy lợi không phát huy được hiệu quả, người dân phải khắc phục công trình thủy lợi cũ nên nước tưới không đảm bảo, năng suất lúa chính vì vậy sụt giảm.

   

  Theo Trưởng bản Chăn, Lò Văn Ngọ thì trước đây vào năm 2005 – 2006 việc san, ủi thi công tuyến Quốc lộ 279 đã làm ảnh hưởng đến diện tích ruộng của các bản vì đất đá trôi đã được khắc phục. Bằng việc, các đơn vị thi công xây kè suối, khôi phục lại đập thủy lợi nên hàng năm đã ngăn được mưa lũ, nước suối hung dữ. Nguyên nhân, diện tích lúa không thể canh tác chính là việc hót đất, đá sạt lở trong mùa mưa lũ vừa qua đổ vào bãi đất không đúng nơi quy định đã gây nên hậu quả trên. Người dân không chỉ yêu cầu đơn vị liên quan khắc phục hậu quả trả lại ruộng cho dân, mà phải đền bù thiệt hại một vụ lúa mất trắng, bởi số thiệt hại lớn nhiều hộ đang đứng trước nguy cơ đói.

   

  Trao đổi chúng tôi, ông Là Văn Chanh, Chủ tịch UBND xã Quài Nưa đã xác nhận việc 4 bản: Chăn, Mường Chăn, Thẳm, Ten có gần 3ha lúa của 50 hộ dân bị đất đá vùi lấp bỏ hoang trong vụ vừa qua. Nguyên nhân chính theo như ông Chanh là do việc xúc đá dưới cầu bắc qua suối Huổi Hạng, chở đất đá sạt lở của tuyến Quốc lộ 279 về đổ.... Xã đã tiến hành xem xét lại diện tích mất, thiệt hại và các hộ để đề nghị UBND huyện và đơn vị liên quan có giải pháp khắc phục hậu quả, trả lại ruộng cho dân trong thời gian sớm nhất. Bãi đổ đất trước đây đã được UBND xã xác nhận nhưng đã được tính toán không làm thiệt hại đến ruộng của dân. Nguyên nhân khiến ruộng 4 bản bị đá phủ lấp một phần do đất đá đổ nhiều tràn xuống, thì nguyên nhân chính do đất đá trôi về từ bãi đổ đất, đá trên đường 279 nhưng thuộc địa phận xã Tỏa Tình trôi về.

   

   

  Khi chúng tôi đưa ra ý kiến, phản ánh người dân xã Quài Nưa thì ông Đỗ Thanh Lâm, Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Quản lý Giao thông tỉnh Điện Biên, mới biết được sự việc trên. Ông Lâm cho chúng tôi xem Biên bản xác nhận vị trí đổ đất hót sụt đảm bảo giao thông Quốc lộ 279 tại lý trình: Km 274 + 800, trên tuyến đường Quốc lộ Km 268 + 00 - : - Km 285 + 100) địa phận xã Quài Nưa. Việc đổ đất đã được ấn định vị trí giữa Công ty và UBND xã tiến hành xem xét để không gây thiệt hại, hậu quả… chính quyền cơ sở đã kí xác nhận. Để đảm bảo thông tuyến nhanh nhất trong mùa mưa, lũ Công ty phải nhanh chóng thực hiện nhiệm vụ theo chỉ đạo và không thể tính toán được thiệt hại sau đó – ông Lâm cho biết: Việc đổ đất đá làm mất gần 3ha ruộng của dân ở xã Quài Nưa, Công ty sẽ kiểm tra lại vị trí đổ đất, nhanh chóng kết hợp UBND xã Quài Nưa xác định nguyên nhân. Thông đường giao thông, cầu, cống… mùa mưa lũ là nhiệm vụ cấp bách nhưng cũng không vì vậy mà Công ty có thể tự ý đổ đất thanh thải bừa bãi.

   

  Ruộng bỏ hoang do đất đá vùi lấp thì đã rõ, nhưng trách nhiệm thuộc về ai, sử lý và khắc phục hậu quả này như thế nào? Hiện còn nhiều ý kiến trái chiều rất cần câu trả lời của cấp có thẩm quyền, khắc phục của đơn vị liên quan để người dân nhanh chóng có ruộng canh tác.

   

  Bài và ảnh: Kiên Cường