Phản hồi bài "Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân dội mưa đá vào nhà dân"

(TN&MT) - Ngày 14/6/2016, Báo Tài nguyên & Môi trường online có đăng bài "Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân dội mưa đá vào nhà dân”, phản ánh sự việc các hộ dân xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng làm đơn kêu cứu gửi các cơ quan chức năng và các cơ quan báo chí về việc Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân nổ mìn khai thác đá, ảnh hưởng đến đời sống của người dân như: nứt nhà, đá bay vào nhà... trong suốt nhiều năm qua.

Đá bay đầy trên mái nhà ông Hạnh

Từ sự việc người dân địa phương viết “Đơn khiếu nại, tố cáo và kêu cứu” gửi đến các cơ quan chức năng và báo chí, trong đó có Báo Tài nguyên & Môi trường, Báo Tài nguyên & Môi trường đã cử phóng viên tiếp xúc với các hộ dân thôn 9 xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng, xác minh việc Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân nổ mìn khai thác đá, gây ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt của người dân xung quanh khu vực mỏ đá trong nhiều năm qua, là hoàn toàn có thật.  

Sau khi báo đăng, ngày 15/6/2015, Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân đã có Công văn số 25/CV-TPX, gửi Báo Tài nguyên & Môi trường. Theo phản hồi của Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân, bài báo đăng trên Báo Tài nguyên & Môi trường online là “không đúng sự thật gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình sản xuất, kinh doanh và làm cho cộng đồng dân cư xung quanh hiểu sai về thực tế khai thác khoáng sản của doanh nghiệp”. Kèm theo Công văn số 25, Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân đã gửi Hồ sơ liên quan đến nhà ông Phạm Văn Hạnh và ông Lê Văn Yên – là những hộ dân có nhà ở được xây dựng sát gần với mỏ đá của Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân (Đơn tự nguyện và biên bản thỏa thuận cho mượn đất và phá dỡ tài sản trong vành đai 30m; biên bản thỏa thuận hỗ trợ vành đai an toàn nổ mìn…).

Nhà dân ngay sát mỏ đá của Công ty Tân Phú Xuân

Qua nghiên cứu hồ sơ vụ việc, chúng tôi thấy rằng: Về vấn đề "Thoả thuận mượn đất" giữa Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân và các hộ dân xung quanh khu vực mỏ khai thác đá - Việc làm này là chưa phù hợp với các quy định pháp luật về đầu tư khai thác khoáng sản, Luật Đất đai, Luật Công chứng chứng thực về quyền sử dụng đất, vì những lý do như sau:

Thứ nhất, về hồ sơ Đơn tự nguyện cho mượn đất, Biên bản thoả thuận, biên bản giao nhận tiền đều được hai bên thống nhất ký, nhưng lại có xác nhận của Ủy ban nhân dân (UBND) xã là không phù hợp với quy định tại Thông tư liên tịch số 04/2006/TTLT-BTP-BTNMT ngày 13/6/2006 về Hướng dẫn việc công chứng, chứng thực hợp đồng, văn bản thực hiện quyền của người sử dụng đất. Hai bên không lập hợp đồng mượn, thuê quyền sử dụng đất theo quy định. Do đó, khi có phát sinh xảy ra các bên có quyền kiện ra toà để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Thứ hai, theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010 thì các dự án khai thác khoáng sản phải thực hiện nghiêm theo trình tự thủ tục luật định, phải thoả thuận đền bù, hoặc thuê quyền sử dụng đất và phải được cấp có thẩm quyền đồng ý bằng văn bản giao đất mới được khai thác khoảng sản. Mặt khác, còn phải lập thông báo về thời gian địa điểm nổ mìn trong khu vực vành đai an toàn khi thực hiện khai thác. Đảm bảo an toàn cho người và tài sản khu vực vành đai an toàn và thực hiện nghiêm túc các quy định về hồ sơ thủ tục của Luật Khoáng sản năm 2010 tại các điều 31, 55, 56, 62 mới được phép khai thác khoáng sản.

Nhà dân ngay sát mỏ đá của Công ty Tân Phú Xuân

Ngoài ra, trong quá trình tìm hiểu vụ việc, phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường đã phát hiện Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân còn có dấu hiệu vi phạm các quy định của Luật Khoáng sản năm 2010, như sau:

Trong Công văn số 890/STNMT-KS ngày 29/5/2015, báo cáo UBND TP Hải Phòng về việc kiến nghị của các hộ dân thôn 9, xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng, Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hải Phòng cho biết: “Trong phạm vi 20,006 ha theo giấy phép 797/GP-UBND ngày 17/4/2015 có 5,5 ha thuộc phạm vi ranh giới Công ty đang tiến hành khai thác khoáng sản theo Giấy phép số 749/GP-UBND ngày 2/5/2013, Giấy phép sử dụng vật liệu nổ số 1153/GP-UBND ngày 24/6/2013 và được gia hạn tại văn bản số 9591/UBND-CT ngày 8/12/2014 của Ủy ban nhân dân thành phố đến hết ngày 30/5/2015; trong khu vực này có một phần diện tích đã khai thác xuống dưới +5m, đây là hoạt động đào hào thăm dò tạo khoảng khai thác đầu tiên theo giấy phép được cấp, hoạt động này đã dừng từ tháng 12/2014; khu vực này không có hộ dân nào nằm trong vành đai an toàn nổ mìn”.

Về việc làm nêu trên của Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân, chính trong báo cáo số 890, Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hải Phòng đã thừa nhận: “Công ty cổ phần Xi măng Tân Phú Xuân có hoạt động khai thác đào hào thăm dò xuống dưới +5m và khai đào rộng hơn là không đúng với quy định tại Giấy phép thăm dò khoáng sản số 1312/GP-UBND ngày 24/6/2014 của Ủy ban nhân dân thành phố cấp cho Công ty…”.

Công ty Tân Phú Xuân có hoạt động khai thác đào hào thăm dò xuống dưới +5m và khai đào rộng hơn là không đúng với quy định tại Giấy phép thăm dò khoáng sản số 1312/GP-UBND ngày 24/6/2014 của Ủy ban nhân dân thành phố cấp cho Công ty

Về nhận định hành vi “đào hào thăm dò xuống dưới +5m” của Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân đã dừng từ tháng 12/2014” và “khu vực này không có hộ dân nào nằm trong vành đai an toàn nổ mìn”, theo trình bày của các hộ dân là không đúng thực tế. Theo phản ánh của các hộ dân cho biết: Vào khoảng 9h30 phút ngày 4/4/2015, người dân đã chứng kiến Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân đưa máy xúc, xe tải vào đào bới, vận chuyển đá từ khu vực có diện tích hàng ngàn m2, sâu dưới 5m. Trong đơn gửi các cơ quan chức năng, ông Lê Văn Yên, thôn 9, xã Liên Khê khẳng định: “…Còn việc về Tân Phú Xuân trả cho gia đình tôi 300.000.000 (Ba trăm triệu đồng) là tiền thuê lại mảnh đất cũ của gia đình trong 5 năm. Ngoài ra, Công ty không hỗ trợ nhà cửa tài sản vật chất. Còn căn nhà hiện gia đình tôi đang sinh sống là không liên quan gì đến số tiền ba trăm triệu đấy…”.

Trong quá trình làm việc với cơ quan chức năng của huyện Thủy Nguyên, phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường đã gặp trực tiếp ông Nguyễn Huy Hoàng, Phó Chủ tịch UBND huyện Thủy Nguyên và ông Lại Đức Long, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Thủy Nguyên. Cả ông Hoàng và ông Long đều cho biết thông tin: Đầu tháng 5/2015, huyện Thủy Nguyên đã yêu cầu Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân dừng hoạt động khai thác âm vì chưa đầy đủ thủ tục theo quy định của Luật Khoáng sản.

Điều này hoàn toàn trùng khớp với báo cáo số 890 ngày 29/5/2015 của Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hải Phòng, khi Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hải Phòng yêu cầu Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân: “Khẩn trương hoàn thiện hồ sơ thuê đất, ký hợp đồng thuê đất, thực hiện đủ trách nhiệm quy định tại khoản 2 Điều 5, khoản 1 Điều 31, khoản 2 Điều 55, Điều 56, khoản 1 Điều 62 Luật Khoáng sản năm 2010; trước khi tiến hành khai thác khoáng sản theo Giấy phép khai thác khoáng sản số 797/GP-UBND ngày 17/4/2015 phải có thông báo kế hoạch khai thác, đăng ký ngày bắt đầu xây dựng cơ bản mỏ, ngày bắt đầu khai thác, thông báo về giám đốc điều hành mỏ tại Sở Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban nhân dân huyện Thủy Nguyên theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010”.

Người dân tố nhà mình bị nứt do bị ảnh hưởng từ việc nổ mìn khai thác đá của Công ty Tân Phú Xuân

Trong quá trình tìm hiểu vụ việc, Báo Tài nguyên & Môi trường  đã có được Công văn số 35/CV-LHH của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP Hải Phòng, gửi Thường trực Thành ủy và Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng. Công văn này do TS Hoàng Văn Kể (nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng), hiện là Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP Hải Phòng ký ngày 8/6/2015. Theo Công văn của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP Hải Phòng cho biết: “Công ty Tân Phú Xuân xin điều chỉnh nâng công suất Nhà máy xi măng Tân Phú Xuân lên 1,4 triệu tấn/năm và thực hiện dự án trong giai đoạn 2015-2018 là không phù hợp, không khả thi và không đúng chủ trương, chỉ đạo của Chính phủ. Thực chất Công ty Tân Phú Xuân không có, không đủ năng lực tài chính, quản lý hoạt động nhà máy xi măng công suất lớn…Về năng lực quản lý, hiện tại tại xã Liên Khê, Công ty Tân Phú Xuân có 01 nhà máy xi măng công suất nhỏ, đầu tư tạm bợ công nghệ lò đứng lạc hậu, không tiêu thụ được phải ngừng hoạt động gần 01 năm nay…”.

Cũng theo nhận định của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP Hải Phòng cho biết: “Mục tiêu đầu tư Dự án xây dựng Nhà máy Xi măng công suất lớn của Công ty Tân Phú Xuân tại xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên chính là để Công ty hợp pháp trong việc xin được khai thác một số lượng lớn khổng lồ, lên tới hàng chục triệu tấn đất đá, trong thời gian khai thác vài chục năm để làm vật liệu thông thường, xay nghiền ra bán cho các nhu cầu xây dựng trong nước. Điều này chứng minh là trong nhiều năm qua Dự án Nhà máy Xi măng của Công ty Tân Phú Xuân 02 lần được UBND thành phố và Chính phủ chấp thuận (Công nghệ sản xuất lò quay) nhưng doanh nghiệp đều không đầu tư, thực hiện, đồng nghĩa với việc không có nhà máy xi măng công nghệ lò quay, không có sản xuất thì không cần phải khai thác nguyên liệu. Song thực tế doanh nghiệp vẫn được cấp phép khai thác, đến ngày hôm nay vẫn tiếp tục khai thác. Theo ước tính mỗi năm Công ty Tân Phú Xuân khai thác hàng triệu tấn đất đá, hầu hết làm vật liệu xây dựng thông thường đem bán ra ngoài thị trường, không làm nguyên liệu sản xuất xi măng, có làm cũng không đáng kể. Do không có thực lực, năng lực, nên mới tháng 3/2014 sau khi kiểm tra, Đoàn công tác của Bộ Xây dựng và UBND thành phố, theo đề nghị của chính Công ty Tân Phú Xuân đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ chấp thuận hoãn triển khai Dự án sang 2017-2019. Không hiểu sao chỉ một năm sau Công ty Tân Phú Xuân lại tiếp tục có Văn bản đề nghị xin được triển khai Dự án ngay từ 2015-2018…”.

Theo Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP Hải Phòng cho biết: Công ty Xi măng Tân Phú Xuân hoạt động sản xuất kinh doanh tại xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên trong những năm qua có nhiều sai phạm, đã tạo dư luận bức xúc, đơn thư khiếu kiện đông người của nhân dân địa phương. Từ đó, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP Hải Phòng kiến nghị “không chấp thuận cho Công ty Tân Phú Xuân đầu tư xây dựng nhà máy xi măng công suất 1,4 triệu tấn/năm vì Dự án không đủ luận cứ khoa học, khả thi, doanh nghiệp không có năng lực tài chính và quản lý, có nhiều sai phạm trong hoạt động sản xuất, kinh doanh”…

Từ các sự việc nêu trên có liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân tại xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng, Báo Tài nguyên & Môi trường kiến nghị các cơ quan chức năng Trung ương như: Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Thanh tra Chính phủ…và UBND TP Hải Phòng, cần sớm vào cuộc, kiểm tra làm rõ, bảo đảm hoạt động đầu tư xây dựng, khai thác khoáng sản phải tuân thủ theo đúng các quy định của pháp luật, đồng thời bảo đảm cuộc sống an toàn và quyền lợi hợp pháp của các hộ dân hiện đang sinh sống trong khu vực Công ty CP Xi măng Tân Phú Xuân đã, đang và sẽ khai thác khoáng sản.

Báo Tài nguyên & Môi trường