Báo Nông Nghiệp
Báo Nông Nghiệp
Báo Nông Nghiệp
Báo Nông Nghiệp
Báo Nông Nghiệp

Thứ Ba, 29/7/2025 11:25 (GMT +7)

| Hotline: 0983.970.780

Thứ Năm 22/04/2021, 23:43 (GMT+7)

Những ngọn tháp cổ kính của dân tộc Lào ở Tây Bắc Việt Nam

Thứ Năm 22/04/2021 , 23:43 (GMT+7)

(TN&MT) - Hiện nay, ở vùng biên giới 2 tỉnh Sơn La và Điện Biên giáp với nước CHDCND Lào vẫn còn thấy những ngọn tháp cổ kính được cho là của người Lào xây dựng từ thế kỷ XIV - XVII.

Theo các nhà sử học Việt Nam, dân tộc Lào đã có mặt ở Tây Bắc Việt Nam vào khoảng thế kỷ XII - XIII. Dân tộc Lào lập bản, dựng mường sinh sống xen kẽ với bản mường của các dân tộc Thái, Khơ Mú, Kháng, La Ha nên có nhiều nét văn hóa tương đồng. Tuy nhiên, văn hóa truyền thống của dân tộc Lào còn mang đậm dấu ấn của đạo phật, chùa chiền. 

Người Lào tại Việt Nam, còn gọi tên khác là Thay, Thay Duổn, Thay Nguồn, Phủ Thay với hai nhóm địa phương là Lào Bốc (Lào Cạn) và Lào Nọi (Lào Nhỏ), cùng nhóm ngôn ngữ thuộc ngữ Tày - Thái trong họ ngôn ngữ Kra-Dai (Tai-Kadai) - là một dân tộc thiểu số trong số 54 dân tộc tại Việt Nam.

Hệ thống các chùa và tháp ở khu vực Tây Bắc gồm: Tháp Mường Và (huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La), tháp Mường Bám (huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La) và 2 tháp Chiềng Sơ, tháp Mường Luân (huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên).

Tất cả những tòa tháp này là những công trình kiến trúc cổ mang đậm yếu tố Phật giáo phái Tiểu Thừa. Chúng đều được xây bằng một loại vật liệu chủ yếu là gạch vồ màu đỏ hoặc nâu, được gắn kết với nhau bằng vôi, cát, và mật mía. Các họa tiết hoa văn được làm bằng vữa đắp nổi, nhiều chỗ gắn thêm vào những hình đất nung trang trí. Vào đầu tháng 2 (âm lịch) hàng năm, người Lào sẽ tổ chức Lễ hội "Xên Mường" và "Khảu hó" tại chân tháp, thu hút nhân dân trong vùng đến tham dự.

Lễ “Xên Mường” (cúng mường) bên tháp Mường Và của bà con dân tộc Lào ở huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La. Ảnh: Bảo tàng tỉnh Sơn La

Tháp Mường Và 

Tháp Mường Và thuộc xã Mường Và, huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La là một công trình kiến trúc linh thiêng và cổ kính từ thế kỷ XVII với kiến trúc nghệ thuật độc đáo đặt trên một gò đồi đắp nổi nhân tạo, cao khoảng 15m so với mặt bằng xung quanh. Điểm đặc biệt là tháp được xây đặc toàn bộ, không có cửa, phân chia 4 mặt đều nhau, mỗi mặt quay về một hướng. Tạo hình theo kiểu bút tháp, cao 13m. Tòa tháp được chia thành 5 tầng, xây bằng gạch vồ có chiều dài là 35cm, rộng 15cm, dày 6 cm.

Tháp được công nhận Di tích Kiến trúc - Nghệ thuật cấp Quốc gia theo Quyết định số 95/1998/QĐ-BVHTT ngày 24/1/1998 của Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch).

Tháp Mường Và là một công trình kiến trúc linh thiêng và cổ kính được đặt trên một quả đồi nhân tạo. 

Tháp Mường Bám 

Đây là di tích kiến trúc cổ, nằm ở vị trí trung tâm xã Mường Bám, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Tháp được xây trên một quả đồi thiên tạo có bề mặt rộng khoảng 1ha bên bờ suối Nậm Húa (phần đầu nguồn của dòng sông Mã), gồm một quần thể 5 tháp, trong đó một tháp to ở giữa và 4 tháp con ở 4 cạnh tháp to. Tháp to còn gọi là Tháp Mẹ, cao 13 m, chia làm 4 tầng. Được trang trí chủ yếu hoa văn hình Voi, Hổ và tượng Vũ Nữ nhảy múa, lá đề uốn theo hình mây, hoa văn hoa cúc, hoa chanh cách điệu, chuỗi hoa văn "tràng hạt", hình "rắn thần" Naga 5 đầu, hình hoa sen cụp xuống,… Tất cả các hoạ tiết hoa văn này đều đắp nổi phía trên đế thu nhỏ dần. Toàn bộ thân tháp trông xa như một búp sen đang hé nở.

Các tháp nhỏ, còn gọi là Tháp Con được chia làm 4 tầng, cao 3,7m nằm cách tháp to 3m với kiến trúc và trang trí hoa văn giống hệt nhau. Chúng được trang trí chủ yếu là hoa văn lá đề xen kẽ hình vân mây, dây hoa cúc và hoa đồng tiền. 4 cạnh chân tháp được đắp 4 lá đề nổi, to ôm gọn 4 góc, bên trong có 2 đường chỉ chìm chạy song song. Phần trên ngọn tháp được thu nhỏ dần, vút lên nền trời.

Hiện nay, di tích còn lại một tháp to (Tháp Mẹ) và một tháp nhỏ (Tháp Con). Bên cạnh tháp to còn có pho tượng “chư thần” ngay dưới chân tháp đã bị vỡ (hiện chỉ còn bệ tượng). Ngoài ra, trong khuôn viên ở quanh khu vực xây tháp còn lại vết tích chùa và khu vực các nhà sư ở.       

Tháp Mường Bám là di tích kiến trúc cổ, được xây dựng vào khoảng thế kỷ XVI.

Hai tháp "đực - cái" ở Điện Biên Đông

Bảo tháp ở bản Mường Luân I (bản người Lào), xã Mường Luân có 4 cạnh, nhân dân địa phương gọi đó là tháp đực; ngọn tháp thứ hai ở bản Nà Muông (bản người Thái), xã Chiềng Sơ có 8 cạnh, nhân dân gọi đó là tháp cái. Hai ngọn tháp có cùng niên đại nhưng nằm ở hai địa bàn khác nhau, hai dân tộc khác nhau nên sự tồn tại và ý nghĩa của tháp cũng khác nhau. Hai tháp Mường Luân và Chiềng Sơ đều ở Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên (Tây Bắc Việt Nam).

Vị trí tháp nằm ở chân núi Hua Ta (nghĩa là núi đầu nguồn), trên bờ dòng Nặm Ma (sông Mã).

Với tháp Mường Luân, nhân dân biết khá nhiều về sự tích cũng như còn giữ gìn được tập tục cúng tháp. Còn tháp Chiềng Sơ thì ít người biết hơn và dường như không mấy ai hiểu về sự tích của ngọn tháp này. Tháp Chiềng Sơ được xây dựng vào khoảng thế kỷ XV - XVI, tháp được tạo hình kiến trúc giống nậm rượu, dưới to và phần trên nhỏ dần. Tháp cao 10,5m, 4 mặt xung quanh chân tháp được đặt tượng 2 chú voi ở đằng trước và 2 chú chó ở đằng sau.

Phần thân tháp được trang trí những họa tiết hoa văn, nổi bật là một tòa sen có 6 lớp chồng lên nhau đội lấy tòa tháp cùng với những đường nét hoa văn chìm nổi cách điệu hình chim muông, hoa lá theo bố cục từng phần rất hài hòa. Đặc biệt hơn cả là những con rồng được đắp nổi uốn mình quanh thân tháp, đầu và đuôi rồng chụm vào nhau tạo thành hình số 8.

Tháp Chiềng Sơ là di tích kiến trúc nghệ thuật thể hiện mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị của nhân dân 2 nước Việt - Lào

Các hệ thống chùa, tháp ở Tây Bắc không chỉ có giá trị văn hóa, góp phần làm phong phú thêm kho tàng di sản văn hoá dân tộc mà còn có giá trị lịch sử to lớn. Bởi, những di tích này đã giúp các nhà nghiên cứu tìm ra và khẳng định được lịch sử về tình đoàn kết gắn bó lâu đời giữa 2 dân tộc anh em Việt - Lào.

Theo số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở Việt Nam năm 2009, người Lào có khoảng 14.100 người (chiếm 0,0174% dân số cả nước). Người Lào cư trú tập trung tại các tỉnh: Lai Châu: 6.824 người, chiếm 38,6% tổng số người Lào tại Việt Nam), Điện Biên (4.564 người, chiếm 30,6% tổng số người Lào tại Việt Nam), Sơn La (3.380 người, chiếm 22,6% tổng số người Lào tại Việt Nam và chiếm 0,3% số dân của tỉnh này), Hà Tĩnh (433 người), Đắk Lắk (275 người).

  • Tân Lạc (Hòa Bình): Khai mạc Lễ hội dân tộc Mường năm 2025 vào mùng 7, 8 tết

    Theo kế hoạch của Ban tổ chức, Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường sẽ diễn ra trong hai ngày mùng 7 và mùng 8 tháng Giêng âm lịch tại huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình. Khác với năm 2024, Lễ hội diễn ra trong 3 ngày, thì năm 2025, lễ hội dự kiến sẽ tổ chức trong 02 ngày. Năm 2022, Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ngày lễ này còn có tên gọi khác là Lễ xuống đồng, Lễ mở cửa rừng. Đây là lễ hội văn hóa dân gian truyền thốn

  • Người Dao Thanh Phán phát triển du lịch tại Bình Liêu, Quảng Ninh

    (TN&MT) - Bình Liêu là huyện biên giới ở phía Đông tỉnh Quảng Ninh, có gần 50 km đường biên giới với Trung Quốc. Nơi đây có tới gần 96% đồng bào là dân tộc thiểu số, chủ yếu là Tày, Dao, Sán Chỉ, Hoa… Trong đó người Dao Thanh Phán đông thứ 3 sau Tày và Sán Chỉ.

  • Lai Châu: Dân tộc Mảng gìn giữ nét đẹp truyền thống

    (TN&MT) - Dân tộc Mảng hiện có khoảng gần 5.000 người và chỉ sinh sống duy nhất tại tỉnh Lai Châu. Do điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, nhiều nét văn hóa truyền thống của người Mảng dần bị mai một. Để bảo tồn, gìn giữ tỉnh Lai Châu đã có nhiều chủ trương và chính sách phục dựng nhằm lan tỏa văn hóa người Mảng để nhiều người biết đến.

  • Bảo tồn nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Thái ở Quan Sơn

    Đời sống văn hóa các dân tộc ở huyện Quan Sơn (Thanh Hóa) phản ánh sinh động sâu sắc sự đoàn kết chung sống, hòa hợp giữa các dân tộc Thái, Kinh, Mường, Mông... Trong đó dân tộc Thái có lịch sử cư trú lâu đời và có số dân đông nhất huyện Quan Sơn mang nhiều dấu ấn đặc trưng, phản ánh nét văn hóa đặc sắc trải dài theo lịch sử. Để hiểu rõ hơn về những nét nổi bật trong văn hóa của đồng bào Thái, phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Lê Văn Thơ, Trưởng phòng Văn hóa thông tin huy

  • [Infographic] - 15 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh

    Đến nay Việt Nam đã có 15 Di sản Văn hóa Phi vật thể được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh. Đây là những nghi lễ quan trọng, những tín ngưỡng cổ truyền hoặc nghệ thuật truyền thông của cộng đồng dân tộc ở Việt Nam.

  • Không gian văn hóa trong Lễ hội Bum Vốc Nặm của dân tộc Lào

    (TN&MT) - Xuất phát từ tín ngưỡng nông nghiệp lúa nước, Lễ hội Bun Vốc Nặm (Lễ hội té nước) của đồng bào dân tộc Lào năm nào cũng được tổ chức trước mỗi mùa vụ để cầu mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi.

  • Đặc sắc tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của đồng bào dân tộc Khmer

    (TN&MT) - Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây là nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Khmer - là Tết tràn đầy hy vọng, niềm vui và niềm tin, là thời điểm khởi đầu cho một năm mới bởi trời đất giao hòa, mùa nắng chuyển sang mùa mưa, cây cối đâm chồi nảy lộc...hướng tới một năm mới may mắn, tốt lành, người người mạnh khỏe, mùa màng bội thu.

  • Bí thư huyện uỷ Yên Bình tham gia trồng hoa, vệ sinh môi trường cùng bà con giáo dân

    Nhân dịp đón Lễ Phục sinh 2023, huyện Yên Bình (Yên Bái) đã đồng loạt tổ chức hoạt động “Ngày cuối tuần cùng bà con giáo dân” và thăm hỏi tặng quà chúc mừng bà con giáo dân trên địa bàn toàn huyện.

  • Sức sống dòng sông Mẹ

    (TN&MT) - Không biết tự khi nào, sông Nậm Rốm gắn liền với đồng bào các dân tộc ở Điện Biên. Con sông có trong kí ức của những người già bản Thái, từng chứng kiến cuộc đao binh tranh đoạt điêu tàn của giặc Phẻ, bao lần in bóng nghĩa quân áo vải Hoàng Công Chất, rồi đến cuộc chiến chống Pháp năm 1954. Dòng sông có lúc đầy lúc vơi, bên bồi bên lở, đã và đang nuôi dưỡng các thế hệ đồng bào các dân tộc ở Điện Biên.

  • Rộn ràng sắc màu các dân tộc đón Tết Độc lập

    (TN&MT) - Chào mừng 77 năm Cách mạng tháng 8 và Quốc khánh 2/9, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Sơn La đã tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, du lịch đặc sắc, thu hút đông đảo nhân dân trên địa bàn và du khách tham quan.

  • Phú Yên khai mạc Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc lần thứ XI

    Tối ngày 25/8, tại Quảng trường 1/4, thành phố Tuy Hòa, UBND tỉnh Phú Yên tổ chức khai mạc Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc lần thứ XI - năm 2022 với sự tham gia của hơn 1.000 diễn viên, vận động viên, nghệ nhân người dân tộc thiểu số đến từ 9 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh.

  • Về Nghĩa Đô – Bảo Yên xem bà con dân tộc Tày làm du lịch

    (TN&MT) - Cách trung tâm huyện Bảo Yên( Lào Cai) gần 30km, xã Nghĩa Đô nơi có đa số đồng bào Tày sinh sống. Nghĩa Đô không chỉ là nơi lưu dấu lịch sử, tinh thần đoàn kết của đồng bào các dân tộc trong các cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm.

Xem thêm

Đọc nhiều nhất

Bình luận mới nhất