Nghệ An: Vì sao không có dân tộc Ơ Đu vẫn đưa vào đề án?

Theo số liệu của UBND tỉnh Nghệ An, tính đến cuối năm 2015, người Ơ Đu (phrom Ơ Đu) ở Nghệ An có 179 hộ gia đình với 856 nhân khẩu. Về cơ bản, người Ơ Đu ở Nghệ An là cộng đồng có đời sống kinh tế - xã hội khó khăn, văn hóa truyền thống bị mai một và đang bị đồng hóa nhanh, ngôn ngữ gần như đã bị mất. Vậy nên, họ là cộng đồng được đặc biệt quan tâm.

Đề án Hỗ trợ phát triển KT- XH dân tộc Ơ Đu tỉnh Nghệ An giai đoạn 2016 - 2025 được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt tại Quyết định số 3829/QĐ-UBND vào tháng 8/2017 với tổng kinh phí 120 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 90% và ngân sách đối ứng địa phương 10%), giao Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An làm chủ đầu tư quản lý thực hiện.

Văn bản của Ban dân tộc tỉnh Nghệ An đề nghị đưa bản Đửa ra khỏi đề án Hỗ trợ phát triển KT - XH dân tộc Ơ Đu tỉnh Nghệ An giai đoạn 2016 - 2025

Mục tiêu của đề án là xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người Ơ Đu một cách bền vững, tăng cường chăm sóc sức khỏe, cải thiện giống nòi và bảo tồn các nét văn hóa truyền thống; bảo tồn và phát huy tiếng nói, nhà ở, phong tục tập quán của người Ơ Đu.

Đề án được chia làm hai giai đoạn: Giai đoạn 1 (2016-2020) với kinh phí 61,6 tỷ đồng; Giai đoạn 2 (2021-2025) với kinh phí 58,4 tỷ đồng.

Đề án được chia ra 5 nội dung cơ bản để hỗ trợ phát triển, bao gồm: Đầu tư xây dựng và hoàn thiện kết cấu cơ sở hạ tầng; hỗ trợ phát triển sản xuất; hỗ trợ phát triển giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo nguồn cán bộ Ơ Đu; hỗ trợ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, nâng cao đời sống tinh thần cho đồng bào và phát triển du lịch cộng đồng; đào tạo, sử dụng cán bộ dân tộc Ơ Đu và xây dựng hệ thống chính trị cơ sở.

Tuy nhiên, giai đoạn 2016-2018, do nguồn ngân sách chưa được phân bổ nên thực tế đề án chưa đi vào thực hiện. Phải đến ngày 23/4/2019, UBND tỉnh Nghệ An mới ra Quyết định số 1303/QĐ-UBND.VX về việc phê duyệt chủ trương hỗ trợ phát triển KT-XH dân tộc Ơ đu ở tỉnh Nghệ An năm 2019 dựa trên nguồn kinh phí do ngân sách Trung ương hỗ trợ là 28,18 tỷ đồng.

Quyết định của UBND tỉnh Nghệ An đưa bản Đửa ra khỏi đề án Hỗ trợ phát triển KT - XH dân tộc Ơ Đu tỉnh Nghệ An giai đoạn 2016 - 2025

Điều đáng nói là khi xây dựng đề án, những người tham gia không tiến hành khảo sát thực tế một cách nghiêm túc nên đưa ra những số liệu không sát với thực tế.

Trong đề án được UBND tỉnh duyệt ngày 22/8/2017 nêu rõ phạm vi đề án “được thực hiện tại hai bản Văng Môn và bản Đửa, nơi sinh sống tập trung dân tộc Ơ Đu thuộc hai xã Lượng Minh và Nga My của huyện Tương Dương”.

Trong đề án cũng khẳng định xã Lượng Minh có 45 hộ gia đình người Ơ Đu với 231 nhân khẩu. Chủ yếu sống ở bản Đửa. Tuy nhiên, sau đó có dư luận ở bản Đửa không có hộ gia đình dân tộc Ơ Đu nào nên ngày 26/9/2019, Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An ban hành Công văn số 577/BDT-CSDT về việc đề nghị đưa bản Đửa, xã Lượng Minh, huyện Tương Dương ra khỏi diện hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội theo Quyết định số 2086/TTg trình UBND tỉnh Nghệ An.

Một góc bản Đửa, xã Lượng Minh (huyện Tương Dương), nơi không hề có người dân tộc Ơ Đu nhưng trước đó vẫn được "vẽ" vào đề án trình Chính phủ có đến 45 hộ gia đình người Ơ Đu với 231 nhân khẩu

Ngày 30/9/2019, UBND tỉnh Nghệ An ban hành Quyết định số 3869/QĐ-UBND đồng ý việc đưa bản Đửa ra khỏi danh sách thôn bản được hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội mà đề án trước đó đã đưa ra. Có thể coi đây là sự thay đổi cần thiết và kịp thời khi tiến hành thực hiện đề án.

Tuy nhiên, điều mà dư luận quan tâm là một đề án lớn trước khi trình Chính phủ Quyết định nhưng Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An lại thể hiện sự cẩu thả khi không hề đi khải sát thực tế mà vẫn “nhắm mắt” đưa vào đề án để trình Chính phủ Quyết định. Động cơ, mục đích của việc làm trên của những người có trách nhiệm là gì?

Liệu sai sót này có ảnh hưởng đến quy mô, ý nghĩa của dự án nói trên? Ai sẽ là người chịu trách nhiệm cho sai sót này?