Cụ thể là do địa hình tại các xã này khá phức tạp dẫn đến chế độ thủy văn nước mặt và nước ngầm bị ảnh hưởng. Ngoài ra, do cấu trúc địa chất có nhiều hang động cát tơ, nhiều hang đá trầm tích bở rời hệ đệ tứ, tạo nên lớp chứa nước không áp lực. Cùng với đó, điều kiện thời tiết biến đổi bất thường đã tác động mạnh mẽ của tầng chứa nước áp lực, đã phá vỡ lớp sét cách nước nên dẫn đến sụt lún đất, nứt nẻ nhà cửa.
Từ kết quả nêu trên, theo lãnh đạo UBND huyện Quỳ Hợp, Liên đoàn địa chất Bắc Trung bộ cho rằng nguyên nhân là do tụt mạch nước ngầm, rồi biến đổi khí hậu... Đây là nguyên nhân về mặt tự nhiên, huyện cũng đã nhận định từ cả năm trước. Huyện Quỳ Hợp không đánh giá hay nhận xét gì về quá trình triển khai, khoan thăm dò để đánh giá nguyên nhân của Liên đoàn địa chất.
Thế nhưng, đây là hoạt động nghiên cứu khoa học. Phải có câu trả lời chi tiết và thuyết phục trên căn cứ, cơ sở khoa học. Phía huyện cần một câu trả lời thuyết phục và đặc biệt có hay không doanh nghiệp khai thác khoáng sản gây nên. Một mặt, báo cho UBND tỉnh, mặt khác có câu trả lời thuyết phục cho nhân dân địa phương.
Cũng theo lãnh đạo huyện Quỳ Hợp, trước kết quả chưa thuyết phục, UBND huyện Quỳ Hợp chưa chấp nhận nên đã yêu cầu Liên đoàn Địa chất Bắc Trung Bộ báo cáo lại. Thời hạn là đến ngày 10/8/2022, nếu không huyện này sẽ báo cáo cho UBND tỉnh Nghệ An.
Như Báo TN&MT liên tục có bài phản ánh. Từ cuối năm 2019 đến tháng 4/2022, trên địa bàn xã Châu Hồng, huyện Quỳ Hợp có 279 giếng nước sinh hoạt bị cạn trơ đáy; 13 hố sụt lún ở ruộng lúa nước, ven khe suối. Đặc biệt, từ cuối tháng 02/2022, có 114 ngôi nhà bị rạn, nứt… Ước tính thiệt hại lên đến gần 60 tỷ đồng.
Tình trạng sụt lún, hố “tử thần” trở nên đặc biệt nghiêm trọng và phức tạp vào cuối tháng 5/2022 khi người dân địa phương tỏ rõ sự bức xúc, bất bình.
Trước thực trạng này, UBND tỉnh Nghệ An đã phối hợp với Liên đoàn Địa chất Bắc Trung bộ về khảo sát tìm nguyên nhân. Đặc biệt, ngày 29/5/2022, ông Nguyễn Đức Trung - Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã trực tiếp lên kiểm tra và có những chỉ đạo xử lý. Trong đó giao các cơ quan, ban, ngành tạo điều kiện để đoàn địa chất Bắc Trung Bộ thực hiện nhiệm vụ đánh giá nguyên nhân. Chậm nhất đến ngày 31/7/2022 có kết luận đánh giá khách quan, chính xác nguyên nhân tình trạng trên.
