Nghệ An: Gia cố công trình thuỷ lợi, chủ động ứng phó thiên tai

Tập trung thu hút vốn đầu tư

Với đặc thù là tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước (16.490km2), hệ thống sông ngòi dày đặc, nhiều công trình thuỷ lợi, hồ đập lớn, nhỏ trên địa bàn. Đặc thù địa hình do thiên nhiên kiến tạo đã góp phần đắc lực trong việc phục vụ tưới tiêu sản xuất nông nghiệp và đời sống sinh hoạt của người dân. Tuy nhiên, nhiều công trình đã được xây dựng từ những năm 80, 90 của thế kỷ trước, thậm chí lâu hơn nên tình trạng xuống cấp, hư hỏng các hạng mục đã và đang diễn ra. Tình trạng hồ đập hư hỏng, xuống cấp tiềm ẩn nhiều nguy cơ, trong đó có nguy cơ vỡ đập gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản cho người dân khu vực hạ lưu đã từng diễn ra.

Hồ chứa nước bản Mồng - Công trình thuỷ nông lớn nhất Bắc miền Trung đang được khẩn trương thi công giai đoạn cuối

Trước thực trạng đó, việc tu bổ, nâng cấp đang đặt ra yêu cầu cấp bách liên quan đến tính mạng và tài sản của người dân. Vì vậy, quan tâm thu hút đầu tư vào công trình thuỷ lợi cũng là một trong những vấn đề được tỉnh Nghệ An chỉ đạo các Sở, ban, ngành trên địa bàn.

Thời gian qua, Nghệ An đã không ngừng kêu gọi đầu tư, triển khai hàng loạt các dự án phát triển hạ tầng thuỷ lợi trên địa bàn bằng các nguồn vốn khác nhau như: Vốn nước ngoài, trái phiếu Chính phủ, vốn Trung ương…

Đến nay, toàn tỉnh đã thu hút được trên 2.000 tỷ đồng để hoàn thành, sửa chữa và xây mới gần 200 hồ chứa nước lớn, nhỏ trên địa bàn. Đơn cử như hồ chứa nước Vực Mấu thu hút nguồn vốn Ngân hàng thế giới (WB), hồ sông Sào, Vệ Vừng – Quán Hài, Khe Là – Khe Đá, đập Bà Tùy, cụm hồ Thanh Chương, Anh Sơn, Đô Lương từ nguồn trái phiếu Chính phủ và các công trình ách yếu trên địa bàn từ nguồn an toàn hồ chứa của Trung ương...

Bên cạnh đó, địa phương cũng đã cho lập và phê duyệt gần 100 dự án nâng cấp các hồ chứa nước như với tổng kinh phí gần 1.200 tỷ đồng. Hàng năm, UBND tỉnh Nghệ An cũng ưu tiên bố trí nguồn ngân sách hàng năm cho các công trình hồ chứa, đập dưng với kinh phí từ 80 – 100 tỷ đồng.

Hồ chứa nước bản Mồng - Công trình thuỷ nông lớn nhất Bắc miền Trung đang được khẩn trương thi công giai đoạn cuối

Liên quan đến việc tập trung thu hút đầu tư từ các nguồn vốn để nâng cấp, xây dựng các công trình thuỷ lợi trên địa bàn, UBND tỉnh cũng đã giao cho Sở Nông nghiệp và PTNT triển khai có hiệu quả các dự án trên địa bàn. Nhiều công trình thuỷ lợi cũng đã và đang thực hiện có hiệu quả như: Dự án ngăn mặn giữ ngọt sông Hoàng Mai (700 tỷ đồng từ nguồn vốn ODA của Hàn Quốc); Nâng cấp hệ thống thuỷ lợi Bắc (5.700 tỷ đồng từ nguồn vốn JICA); Dự án nâng cấp đê Tả Lam từ Nam Đàn đến Rào Đừng (300 tỷ đồng từ vốn chống biến đổi khí hậu); Dự án hồ Sông Sào giai đoạn 2 (200 tỷ đồng), Dự án cống Nam Đàn (560 tỷ đồng), dự án hồ chứa nước bản Mồng (trên 4.455 tỷ đồng)…

Ngoài ra, Sở NN&PTNT cũng đang lập dự án và đề xuất với Ngân hàng thế giới (WB) đầu tư nâng cấp, tu sửa 49 hồ chứa nước trên địa bàn với tổng mức đầu tư dự kiến gần 1.000 tỷ đồng.

Để từng bước hoàn thiện xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng về thuỷ lợi, thời gian qua, Sở NN&PTNT cũng đã phối hợp với các huyện, thị, thành trên địa bàn tiến hành rà soát, kịp thời đề xuất các chủ trương nâng cấp các hồ chứa, đập ách yếu nhằm đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 – 2020.

Chủ động ứng phó với thiên tai

Qua thống kê của Chi Cục thuỷ lợi tỉnh Nghệ An thì đến thời điểm hiện nay, trên địa bàn Nghệ An có khoảng hơn 700 hồ, đập lớn nhỏ. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm ngoái, thì hiện nay tất cả các hồ đập đều có mực nước xuống thấp. Trong tổng số các hồ, đập có dung tích tích nước đạt theo yêu cầu trên 70% thì hiện nay cũng chỉ có 17 hồ, đập. Và, mực nước như hiện nay sẽ xuống thấp hơn nữa nếu diễn biến thời tiết tiếp tục nắng nóng, hạn hán kéo dài.

Theo ông Nguyễn Trường Thành, Chi Cục phó Chi Cục thuỷ lợi Nghệ An thì nguyên nhân có tình trạng nói trên là do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino vào năm 2015 vừa qua khiến trữ lượng nước sụt giảm. Bên cạnh đó, nhiệt độ tăng cao cũng là nguyên nhân khiến dung tích chứa của các hồ, đập trên địa bàn xuống thấp so với cùng kỳ các năm trước. Hệ thống sông ngòi trên địa bàn cũng đang có mực nước xuống thấp. Ngay như tại hệ thống thuỷ lợi Nam, mực nước tại hệ thống đầu nguồn cống Nam Đàn chỉ đạt -0,25 đến 0,9m thấp hơn mực nước theo thiết kế 0,35 đến 0,95m. Ngoài ra, theo thống kê thì hiện nay các hồ, đập trên địa bàn mới chỉ đạt 20% – 50% dung tích thiết kế.

Để ứng phó với tình hình hạn hán, thời tiết có khả năng nắng nóng kéo dài và đến sớm so với cùng kỳ năm 2015, các cơ quan chuyên môn khuyến cáo các địa phương cần có giải pháp khắc phục tình trạng này. Trước mắt, Sở Nông nghiệp &PTNT tỉnh cũng đã có văn bản chỉ đạo các địa phương chuyển dịch cơ cấu cây trồng trong vụ Xuân 2016,  tăng cường gia cố hồ, đập trên địa bàn. Các ngành chức năng cũng khuyến cáo tới người dân sử dụng nguồn nước ngọt một cách hợp lý trong sản xuất và đời sống sinh hoạt.

Riêng đối với hệ thống hạ nguồn các sông, việc gia cố đê điều, bờ kè dân sinh cũng đang được đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Đặc biệt, đối với các huyện, thị nơi cửa biển như Hoàng Mai, Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi Lộc, Thị xã Cửa Lò, công tác chống xâm thực của nước biển cũng đang được khẩn trương thực hiện, đưa ra giải pháp hữu hiệu nhất. Bên cạnh đó, UBND tỉnh Nghệ An cũng giao cho các Sở, ban, ngành liên quan đẩy mạnh thu hút đầu tư xây dựng các công trình thuỷ lợi trên địa bàn, chủ động ứng phó với thiên tai trong thời gian tới.

Bài & ảnh: Đ. Tiệp – T. Ngọc