(TN&MT) - Trong khi Nhà nước phải trích hàng trăm tỷ đồng để chống sạt lở bờ biển, thì chỉ vì lợi ích nhỏ mà người dân ở một vùng ven biển Thừa Thiên Huế vẫn đang khai thác cát biển một cách ồ ạt, tùy tiện, bất chấp nguy cơ mất nhà, mất đất sản xuất ngày càng cao.
 |
| Dấu tích các hố sâu loang lổ sau khai thác cát để lại |
Tham bát bỏ mâm
Thời gian qua, tại một số xã ven biển ở các huyện như Phú Vang, Phú Lộc (tỉnh Thừa Thiên Huế) rộ lên tình trạng người dân khai thác cát biển, nhưng ồ ạt và mang tính báo động nhất là dọc bãi biển xã Vinh Thanh (Phú Vang).
Cách đây chưa lâu, chúng tôi có mặt tại một số điểm khai thác cát dọc bãi biển xã Vinh Thanh. Hiện trường lúc này để lại là những hố sâu rỉ nước chừng 3m và nhiều đống cát được tập kết ngoài bãi biển và trong rừng dương để chờ vận chuyển. Do đường đi khó khăn, đất cát lầy lội nên xe trâu là phương tiện vận chuyển cát biển được những hộ khai thác sử dụng. Bình quân mỗi xe trâu chở khoảng 0,5m3, với giá bán mỗi xe khoảng 40 ngàn đồng/m3. Để tiếp cận được các điểm khai thác cát dọc bờ biển, chúng tôi phải lội bộ men theo những dấu xe trâu băng giữa rừng dương ngoằn nghèo chừng vài km mới ra đến các điểm khai thác.
Trước đó vài ngày, cách khu vực này khoảng 3km về phía giáp xã Vinh An (Phú Vang), Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Vang đã phối hợp với chính quyền xã bồi lấp, hoàn thổ nhiều hố sâu do người dân khai thác cát để lại và phá bỏ những tuyến đường tự phát để ngăn xe tải dễ tiếp cận vận chuyển.
Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế của chúng tôi, điểm khai thác cát biển diễn ra hầu như dọc ven bờ biển. Nơi nào bị cấm thì người dân vẫn tiếp tục lén lút khai thác ở các vị trí khác và để lại nhiều vết loang lổ trên bãi biển, làm sụt lún nhiều dãi cát phân cách giữa rừng dương và biển.
Sở dĩ diễn ra tình trạng khai thác ồ ạt này bởi không chỉ khai thác nhỏ lẻ để phục vụ cho gia đình mà nhiều hộ ở Vinh Thanh, Vinh An chuyên khai thác cát biển để bán. Qua kiểm tra thực tế tại khu vực bờ biển thôn 5, thôn 6 xã Vinh Thanh có 27 hộ với 31 xe trâu có khai thác cát. Trong đó có 11 hộ chuyên khai thác cát biển sau đó tập trung tại khu vực cuối đường Tỉnh lộ 18 để bán cho các hộ kinh doanh.
Một số người dân cho biết, thông thường, người và xe trâu ra biển xúc cát vào sáng sớm hoặc đêm khuya. Vì hoạt động vào giờ này nên chính quyền địa phương và cơ quan chức năng khó phát hiện và xử lý. Hơn nữa cũng vì kiểm tra thiếu chặt chẽ, quyết liệt nên người dân vẫn âm ỉ, lén lút khai thác cát biển trái phép từ vài xe kéo dần dần phát triển ra quy mô diện rộng.
Các hộ kinh doanh dịch vụ tại bãi tắm Vinh Thanh tỏ ra bức xúc và lo lắng vì bờ biển ngày càng bị lún sâu. Trước đây, bãi tắm Vinh Thanh có độ bằng, thoai thoải rất đẹp và an toàn. Nhưng thời gian trở lại đây, những quán xá, đường bê tông ngày càng bị nước biển liếm dần. Không bao lâu nữa, họ phải đầu tư dịch chuyển quán lùi vào bên trong để đảm bảo kinh doanh và có đủ diện tích bãi biển cho du khách.
Cần tính kế lâu dài
Một số gia đình đang xây dựng nhà cửa trên địa bàn xã cho biết, 1m3 cát núi (tức cát sông) chở về tận nhà dân có giá 190 ngàn đồng, còn 1m3 cát biển có giá khoảng 90 ngàn đồng. Sử dụng cát biển để xây dựng chắc chắn chất lượng và tính mỹ thuật công trình không bằng cát sông. Do đó, chỉ có gia đình nào có điều kiện mới mua cát sông để xây, còn phần lớn những hộ nghèo, xây nhà tạm, nhà cấp 4 bình thường đều phải tự đi xúc hoặc mua lại cát biển.
Nhu cầu cát để xây dựng ngày càng lớn, giá cả tăng cao nên buộc lòng người dân bất chấp sự ngăn chặn của chính quyền vẫn ồ ạt khai thác cát biển, nhất là vào mùa hè, mùa xây dựng. Chính vì khai thác mang tính tự phát, không được sự quản lý chặt chẽ của chính quyền địa phương, nên ảnh hưởng đến môi trường, gây sạt lở bờ biển nhiều khu vực.
Để giải quyết ngay tình trạng trên, trước mắt, các địa phương cần nâng cao vai trò, trách nhiệm ngay tại cơ sở; đình chỉ ngay hoạt động khai thác cát biển để kinh doanh, buôn bán; đồng thời kiểm tra, san lấp trả lại hiện trạng ban đầu đối với những khu vực đã khai thác gây sạt lỡ bờ biển, ảnh hưởng cảnh quan môi trường.
|
| Những đống cát sau khi được khai thác và tuyển lọc được tập kết chờ vận chuyển |
Ông Lại Phước Khương- Phó Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Vang cho biết, đơn vị tiếp tục tuyên truyền, phổ biến các điểm khai thác cát để làm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh đã được phê duyệt cho bà con nhân dân được biết; đồng thời hướng dẫn cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu lập thủ tục xin cấp phép khai thác theo đúng quy định. Về lâu dài, huyện có kế hoạch chỉ đạo các địa phương có đường bờ biển lâu nay để xảy ra tình trạng khai thác cát biển khảo sát lại nhu cầu của người dân, đồng thời tiến hành điều tra, đánh giá trữ lượng thực tế để làm tờ trình và báo cáo cấp trên xem xét bổ sung vào phê duyệt quy hoạch điểm khai thác cát, sỏi trên địa bàn.
Do thiên tai kết hợp tác động của con người, nên nhiều bãi biển bị xâm thực nặng, ăn sâu vào diện tích đất liền, làm mất đất ở, đất sản xuất và hư hại nhiều công trình. Nhiều nơi như Vinh Hải (huyện Phú Lộc), Phú Hải (huyện Phú Vang), Hải Dương (thị xã Hương Trà), tỉnh phải đầu tư hàng trăm tỷ đồng để đắp đê, xây kè. Nên, không riêng trường hợp ở Phú Vang, ngay cả những địa phương khác có đường bờ biển không nên chủ quan mà cần sớm chấn chỉnh, rốt ráo kiểm tra, ngăn chặn nạn khai thác cát biển dù ở quy mô lớn hay nhỏ. Ngay cả cát nội đồng cũng cần quản lý chặt chẽ, bởi từng xảy ra tình trạng những hố sâu tử thần để lại sau khai thác đã gây thiệt mạng cho người dân. Các địa phương và cơ quan chức năng cần nghiên cứu điểm quy hoạch hợp lý để cung cấp nhu cầu vật liệu xây dựng cho các công trình nhà nước và tư nhân.
Năm 2012, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế phê duyệt các điểm khai thác cát, sỏi trên địa bàn tỉnh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, trong đó không quy định điểm khai thác cát biển. Đối với các điểm khai thác cát, sỏi bãi bồi, tập trung ở TP. Huế, thị xã Hương Thuỷ và các huyện Phong Điền, Quảng Điền, Hương Trà, Phú Lộc, Nam Đông, A Lưới với khối lượng khai thác dự báo cát là 9,15 triệu m3, sỏi là 3,429 triệu m3. Cát, sỏi lòng sông gồm 5 sông: Bồ, Ô Lâu, Tả Trạch, Truồi và Nước Ngọt với khối lượng khai thác dự báo cát là 5,2 triệu m3, sỏi là 418 ngàn m3. Cát nội đồng tập trung tại Phú Lộc, Phong Điền, Quảng Điền, Phú Vang với khối lượng dự báo cát là 18,37 triệu m3. Như vậy, theo quy hoạch các điểm khai thác cát, sỏi, Phú Vang có điểm khai thác cát nội đồng với trữ lượng 1,814 triệu m3, trên diện tích khoảng 10 ha. |
Bài & ảnh: Xuân Giang
