Mường Chà (Điện Biên): Vướng mắc trong cải tạo mặt bằng làm đất ở hộ cá nhân vùng đồng bào DTTS

Theo ghi nhận của PV, mỗi năm tỉnh Điện Biên có khoảng gần 2.000 hộ dân là người DTTS có nhu cầu tách hộ. Việc người dân có nhu cầu tách hộ, tỷ lệ thuận với nhu cầu về đất ở. Trong khi đó, đặc thù vùng núi, khu vực tập trung chủ yếu là đồng bào các DTTS sinh sống chủ yếu đồi núi, dốc cao và thung lũng, muốn đựng được nhà cần phải có mặt bằng đủ rộng. Chính vì vậy, nhu cầu của các hộ dân cá thể cải tạo, san gạt mặt bằng cũng là một trong những vấn đề bức thiết hiện nay của người dân vùng đồng bào DTTS.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Vũ Văn Ngọc, Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Chà, (tỉnh Điện Biên), cho biết: Huyện Mường Chà có khoảng 30.000 “sổ đỏ” cần cấp. Tuy nhiên hiện nay, huyện đã cấp được hơn 8.000 “sổ”. Hiện nay, Mường Chà rất khó khăn trong việc chuyển đồi từ đất nương, đất vườn sang đất ở cho người dân là người DTTS, do kinh phí của huyện thuê các đơn vị đo đạc, trích lục rất hạn hẹp. Trong khi đó, để làm được thì Mường Chà phải chi cho đơn vị tư vấn khoảng hơn chục tỷ đồng.

Mặt khác, nếu để đồng bào DTTS tự ý bỏ tiền thuê đo đạc, trích lục thì chắc chắn là khó thực hiện. Theo tập tục, nếp sống sinh hoạt của bà con từ trước đến nay chủ yếu đất là do cha ông để lại, có đất là dựng nhà, không có khái niệm đất ở, đất vườn, đất nương chuyển đổi hay không chuyển đổi. Chính vì vậy, quá trình bà con san gạt cũng là do nhu cầu tự phát, không có khái niệm xin cấp phép san gạt, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất lại càng khó thực thực hiện.

Việc xử phạt các hộ dân cải tạo, đào đắp, san gạt đất làm nhà ở đối với UBND cấp xã, đặc biệt đối với các xã vùng sâu vùng xa càng khó khả thi. Một mặt chính quyền cấp xã cũng chưa nắm hết quy định, mặt khác do mối quan hệ xóm làng, dòng họ thân thuộc trên cùng địa bàn nên khó thực hiện… Trong khi quy định việc san gạt mặt bằng làm đất ở, thuộc hộ gia đình, cá nhân chưa có quy định rõ ràng. Tỉnh chưa quy định bộ thủ tục hành chính gồm những loại giấy tờ nào… nộp ở đâu. Trong thực tế, việc cải tạo mặt bằng chủ yếu là hoạt động xúc đất chở đi nơi khác hoặc đổ thải tại chỗ… Nếu coi đất là tài nguyên khoáng sản thì chỉ có cấp tỉnh mới đủ thẩm quyền cấp phép khai thác, vận chuyển đi nơi khác. Còn coi đất là vật liệu xây dựng thông thường, dùng làm san lấp thì quy trình, trình tự thủ tục các hộ gia đình phải làm hết sức phức tạp.

Chính vì vậy, hiện nay huyện Mường Chà đang kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Điện Biên hướng dẫn, ban hành bộ thủ tục để quản lý và giải quyết nhu cầu đào đắp đất, san lấp, cải tạo mặt bằng đất của hộ gia đình cá nhân trên địa bàn huyện. Đến nay Sở TN&MT chưa trả lời mà lấy công văn trả lời của huyện Điện Biên để áp dụng thực hiện. – Ông Ngọc cho biết.

Trước đó, ngày 02/7/2020 Sở TN&MT tỉnh Điện Biên, trả lời huyện Điện Biên, văn bản phúc đáp số 684/STN&MT-QLĐĐ, về kiến nghị của huyện Điện Biên tại văn bản số 799/UBND-TNMT, ngày 20/5/2020, liên quan việc các hộ dân tự ý cải tạo làm biến dạng địa hình; cải tạo mặt bằng, đào đắp, san lấp trong diện tích đất được giao không phải là đất làm nhà ở, đầu tư dựng công trình chưa có quy định cụ thể theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, UBND huyện Điện Biên xem xét đề nghị hộ gia đình, cá nhân hoàn thiện hồ sơ, thủ tục như sau:

(1) Đơn xin đào đắp san lấp, cải tạo mặt bằng; (2) Giấy CNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; (3) Phương án đăng ký khu vực, khối lượng, phương pháp, thiết bị, kế hoạch thi công vị trí đổ thải; (4) Cam kết việc đào đắp, san lấp, cải tạo mặt bằng không được làm thay đổi mục đích sử dụng đất, không gây ô nhiễm môi trường xung quanh.

Trường hợp hộ gia đình chưa có “sổ đỏ” nhưng có nhu cầu cải tạo, đào đắp, san lấp mặt bằng… Đề nghị UBND huyện chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị trực thuộc thực hiện kiểm tra thực địa, đồng thời đề nghị hộ gia đình, cá nhân hoàn thiện hồ sơ cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và hoàn tất thủ tục hồ sơ xin phép đào đắp, san lấp, cải tạo mặt bằng trước khi triển khai theo quy định.

Theo đó, tại Văn bản phúc đáp số 684 của Sở TN&MT tỉnh Điện Biên cũng chỉ ra những trường hợp đất đào đắp để làm vật liệu lu nền mặt bằng; UBND các huyện, thị, thành phố quản lý hộ gia đình san gạt mặt bằng theo kế hoạch sử dụng đất hàng năm.

So với nhu cầu tách hộ hiện nay của các hộ dân là người DTTS ở Mường Chà mỗi năm khoảng gần 200 hộ thì đây là việc làm khó khăn, trong công tác quản lý nhà nước về đất đai. Đặc biệt đối với các trường hợp là người DTTS ở các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn không riêng gì huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên mà của hầu hết đại bộ phận là người DTTS nói chung của tỉnh Điện Biên nói riêng.