Thời gian vừa qua, Báo Tài nguyên và Môi trường đã đăng tải loạt bài viết phản ánh hàng loạt dấu hiệu bất thường trong công tác tái định cư tại Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển – Ngọc Hồi (đoạn qua xã Tứ Hiệp, huyện Thanh Trì).

Cụ thể, nhiều trường hợp cùng sử dụng đất nhận tặng cho từ bố mẹ, anh em (nguồn gốc đất là do lấn chiếm, vi phạm pháp luật - PV) nhưng chính quyền huyện Thanh Trì lại áp dụng các chính sách tái định cư khác nhau. Đơn cử như trường hợp ông Nguyễn Mạnh Thắng (thôn Văn Điển, xã Tứ Hiệp, huyện Thanh Trì) ban đầu được xác định đủ điều kiện mua đất tái định cư và đã đi bốc thăm vị trí đất nhưng sau cùng lại bị gạt khỏi danh sách. Trong khi đó, một số trường hợp tương tự khác như ông Nguyễn V.Q. và ông Phùng M.H. lại được UBND huyện Thanh Trì đánh giá đủ điều kiện mua đất. Lạ lùng hơn là trường hợp ông Phùng M.H. dù UBND xã Tứ Hiệp xác nhận nhà ở không có khuôn viên và lối đi riêng biệt (theo quy định thì chưa đủ điều kiện mua đất tái định cư - PV) nhưng sau cùng vẫn được xét duyệt mua đất.

Giải thích lý do ông Nguyễn Mạnh Thắng không đủ điều kiện mua đất tái định cư trong khi các trường hợp tương tự khác lại đủ điều kiện, đại diện Trung tâm Phát triển Quỹ đất huyện Thanh Trì cho biết: “Ông Thắng nhận tặng cho đất từ cha mẹ vào năm 2010 khi chưa đủ 18 tuổi và phần đất nhận tặng cho đó không có giấy tờ hợp pháp”. Trong khi các trường hợp tương tự khác thì: “Dù cũng là đất không có giấy tờ hợp pháp nhưng họ nhận tặng cho trước năm 2008 nên đủ điều kiện”.

Tuy nhiên, luật sư Hoàng Tùng, Trưởng Văn phòng luật sư Trung Hòa, cho biết: “Trường hợp đất đã được cơ quan chức năng xác định là đất vi phạm pháp luật và việc tặng cho, chuyển nhượng đất không được cơ quan có thẩm quyền chứng thực hoặc xác nhận thì những giao dịch đó đều không có hiệu lực, bất kể thời điểm giao dịch là khi nào”.

Vấn đề là đại diện Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Thanh Trì vẫn khăng khăng cho rằng, trường hợp nhận tặng cho đất vi phạm pháp luật trước năm 2008 thì đủ điều kiện mua đất tái định cư, còn trường hợp nhận tặng cho đất vi phạm sau năm 2008 thì không đủ điều kiện. Căn cứ pháp lý được đơn vị này đưa ra là Khoản 1, Điều 82, Nghị định 43/2014/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 54, Điều 2, Nghị định 01/2017/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đất đai.

Luật sư Nguyễn Văn Nghi (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) phân tích: “Nội dung Điều 82 của Nghị định 43 hướng dẫn thi hành Luật Đất đai quy định về thủ tục đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với trường hợp đã chuyển quyền sử dụng đất nhưng chưa thực hiện thủ tục chuyển quyền theo quy định. Như vậy, nội dung điều khoản này chỉ áp dụng đối với đất đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận chứ không áp dụng với đất được xác định là vi phạm pháp luật. Về mặt pháp lý, tôi cho rằng việc áp dụng điều khoản này là không phù hợp”.

Luật sư Hoàng Tùng thì phân tích thêm: “Đối với đất được xác định là có vi phạm về đất, không đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thì sẽ không được nhà nước bồi thường về đất ở và không được hỗ trợ tái định cư. Tuy nhiên các hộ dân nói trên vì không đủ điều kiện để được nhà nước bồi thường về đất ở và gia đình không còn chỗ ở nào khác nên theo quy định tại Khoản 2, Điều 79 Luật Đất đai 2013, huyện Thanh Trì tạo điều kiện cho người dân mua đất tái định cư. Vấn đề là trong trường hợp cá nhân, hộ gia đình có nguồn gốc sử dụng đất giống nhau và cùng được người thân tặng cho nhưng hộ thì được mua đất tái định cư, hộ thì không được mua đã thể hiện sự bất công trong quá trình áp dụng pháp luật của cơ quan có thẩm quyền.

Trước những dấu hiệu khuất tất, thiếu minh bạch trong công tác hỗ trợ, bồi thường giải phóng mặt bằng và tái định cư tại Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển – Ngọc Hồi, đề nghị UBND TP. Hà Nội chỉ đạo các cơ quan chuyên môn vào cuộc kiểm tra, làm rõ và xử lý công bằng để người dân không khiếu kiện kéo dài.