Báo Nông Nghiệp
Báo Nông Nghiệp
Báo Nông Nghiệp

Chủ Nhật, 25/5/2025 19:0 (GMT +7)

| Hotline: 0983.970.780

Chủ Nhật 25/04/2021 , 23:44 (GMT+7)

Lễ cúng thần rừng của Dân tộc Giáy ở Lai Châu

Chủ Nhật 25/04/2021 , 23:44 (GMT+7)

(TN&MT) - Trong quan niệm của người dân tộc Giáy ở Lai Châu vạn vật hữu linh; đất có thần đất, rừng có thần rừng, sông có thần sông… và những cây to có từ lâu đời thường được người Giáy chọn làm nơi để cúng thần rừng. Đây là một trong những phong tục cần được bảo tồn bởi tính nhân văn, giáo dục người dân tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ môi trường qua phong tục ấy.

Nơi người Giáy sinh sống, dù là bản nhỏ hay đông dân cũng đều khoanh lại một khu rừng nhỏ gần bản để làm nơi thờ cúng thần rừng hàng năm. Những  khu rừng cấm linh thiêng, có nhiều loại gỗ quý, hiện nay những khu rừng đó tuy không còn nhiều cây, nhưng người dân vẫn chọn một địa điểm thích hợp để thờ cúng thần. Trong các khu rừng cấm của các bản hoặc liên bản, mọi người dân tôn trọng những điều cấm kỵ như: Không được vào trong khu rừng chặt cây, lấy củi; chỉ ngày làm lễ cúng rừng mới được lấy.

Lễ cúng thần rừng của người Giáy ở Lai Châu. Ảnh: Xuân Chiến

Thần rừng được coi là vị thần linh liêng nhất, che chở cho dân làng trong cuộc sống hàng ngày. Để bày tỏ lòng biết ơn của người Giáy đối với thần rừng. Hàng năm người Giáy đã tổ chức lễ cúng thần rừng tổ chức 2 lần/năm vào ngày mùng 3 tháng 3 và ngày mùng 6 tháng 6 âm lịch.

Lễ cúng rừng của dân tộc Giáy được tổ chức lúc trời đất giao hoà, vạn vật sinh sôi nảy nở. Ngày cúng rừng, đại diện các gia đình mang lễ vật đến điểm cúng ở khu rừng dân bản chọn làm nơi cúng thần hàng năm. Sau lễ cúng sẽ tổ chức bữa cơm cộng đồng tại chỗ và thống nhất thời gian cấm bản, mọi người không đi lao động sản xuất từ 2 – 3 ngày. Trong những ngày cấm bản, người đàn ông thường săn bắn thú rừng hoặc chặn suối, quăng chài bắt cá.

Lễ vật cúng rừng là một con lợn từ 20 – 30kg, từ 3 – 5 con gà. Gà nhiều hay ít còn tuỳ quy định từng khu rừng. Tất cả chi phí cho lễ cúng là do dân bản tự nguyện đóng góp. Ngày tổ chức lễ cúng, ngay từ sáng sớm đại diện các gia đình (mỗi gia đình một người) đến giúp nhau quét dọn địa điểm cúng và mổ lợn, gà làm lễ. Các gia đình đến dự lễ tự mang theo cơm, rượu, bát đũa để ăn cơm tại nơi cúng theo phong tục. Khi đi dự lễ cúng rừng, không được mặc áo trắng, người nào vợ đang mang thai cũng không được đi dự lễ.

Cúng rừng không chỉ có ý nghĩa về giá trị tinh thần mà còn khẳng định vai trò, vị trí của cộng đồng gần gũi với thiên nhiên, hoà đồng cùng thiên nhiên, tôn trọng bảo vệ thiên nhiên, coi rừng là cuộc sống. Gắn bó với rừng, bảo vệ rừng đã trở thành ý thức chung của cộng đồng được thể hiện trong từng gia đình, làng bản. Mỗi khu rừng thiêng được người dân bảo vệ, chăm sóc, không những mang lại giá trị vật chất, tinh thần cho cộng đồng mà còn góp phần bảo vệ, phát triển môi trường sinh thái chung.

Những khu rừng được dân bản chọn để cúng hàng năm Người Giáy gọi là “Dong sía” (nghĩa là rừng cấm không ai được xâm phạm). Người Giáy hiện nay còn bảo lưu được nhiều nét văn hoá đặc sắc, phong tục tập quán mang tính truyền thống, tiêu biểu là tục cúng rừng.

Tại những khu rừng chọn làm nơi cúng thần luôn tồn tại theo lịch sử của các khu dân cư vì: Từ khi có con người đến lập nghiệp và hình thành bản thì trước tiên phải chọn một khu rừng để cúng thần, nếu  khu vực gần bản nơi đó không có rừng thì chọn một cây to ở đầu bản hay cuối bản để làm địa điểm cúng. Sau đó khoanh một vùng xung quanh địa điểm cúng để bảo vệ cho rừng tái sinh, dần dần trở thành khu rừng xanh tốt.

Tương truyền rằng ngày xưa ở vùng dân tộc Giáy sinh sống có nhiều khu rừng cấm rất linh thiêng, có nhiều loại gỗ quý như: Giổi, chò chỉ, sến, táu…có những cây giổi vài ba người ôm không xuể, những cây chò chỉ thẳng tắp cao chót vót và biết bao loài chim muông quý hiếm đến trú ngụ và sinh tồn như: khui rừng cấm ở Lở Thàng (xã Thèn Sin), Nà Cơ, Nà Sài (xã Bản Giang), xã Nậm Loỏng, rừng cấm Xin Chải…

Ở các bản của người Giáy hiện nay vẫn còn kể lại nhiều câu chuyện ly kỳ về các khu rừng và những người vi phạm về những điều cấm kỵ và bị thần rừng trừng phạt. Những điều cấm đó dù cho không được quy định trực tiếp trong các hương ước của bản nhưng mỗi người dân của bản đều biết rõ và có ý thức tuân thủ.

Tục cúng rừng của dân tộc Giáy còn hàm chứa ý nghĩa nhân văn sâu sắc.  đó là giáo dục nhân dân tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường xung quanh. Khu rừng cấm được người dân gìn giữ, chăm sóc như nguồn sống. Đây không chỉ là một nghi lễ truyền thống độc đáo mà còn góp phần bảo tồn giá trị về tinh thần trong cộng đồng dân cư và góp phần bảo vệ sinh thái bền vững. Với ý nghĩa như vậy, tục cúng rừng của người Giáy ở tỉnh Lai Châu là một trong những nét văn hoá truyền thống cần được gìn giữ và bảo tồn.

  • Bắc Kạn: Hàng vạn du khách dự Lễ hội Lồng Tồng Ba Bể

    (TN&MT) - Hàng năm, cứ mỗi dịp xuân về, người dân Ba Bể lại tổ chức lễ hội để cầu chúc cho một năm mới có nhiều may mắn. Lễ hội Lồng Tồng Ba Bể là lễ “xuống đồng” lớn nhất của tỉnh Bắc Kạn, đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2014. Chính hội vào ngày mùng 10 tháng Giêng hàng năm, tại thôn Bó Lù, xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể.

  • Hội nghị Lãnh đạo Phật giáo ba nước Việt Nam - Lào - Campuchia lần thứ 2

    Sáng 25/12, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Giáo hội Phật Giáo Việt Nam tổ chức khai mạc Hội nghị Lãnh đạo Phật giáo ba nước Việt Nam - Lào - Campuchia lần thứ 2.

  • Nét đặc trưng Lễ hội thờ Thần nước vùng đất Tiền Bạt

    Người dân vùng đất Tiền Bạt, phường Thạch Quý, thành phố Hà Tĩnh coi lễ hội ở Miếu Đôi rất quan trọng, có tác động không nhỏ đến sự an cư của làng. Bởi vậy, trong nghi lễ thờ thần nước, với quan niệm “đất có thổ công, sông có hà bá”, lễ cầu mưa là một trong những tín ngưỡng đặc trưng.

  • Lễ “Bun huột nặm” của người Lào ở Điện Biên

    (TN&MT) - Tỉnh Điện Biên rất nhiều dân tộc anh em sinh sống, trong đó dân tộc Lào có khoảng hơn 4.000 người. “Bun huột nặm” là tiếng gốc Lào – dịch sang tiếng Việt có nghĩa là Tết té nước. Đây là lễ hội đặc trưng của dân tộc Lào, để chào đón năm mới theo phật lịch.

  • Tín ngưỡng thờ nước ở vùng đồng bằng sông Hồng

    (TN&MT) - Định cư quần tụ dọc theo hàng chục con sông lớn nhỏ từ ngàn năm nay, cộng đồng cư dân vùng đồng bằng sông Hồng vẫn luôn gìn giữ tín ngưỡng thờ nước và nghi lễ thỉnh nước trong các lễ hội dân gian.

  • Phật giáo Đà Nẵng bảo vệ môi trường

    Triết lý Phật giáo có nhiều răn dạy phật tử về sống hài hòa với tự nhiên, sống tiết kiệm, trân quý sinh vật sống rất phù hợp với lối sống xanh, bảo vệ môi trường hiện nay. Một nghiên cứu khảo sát của PGS.TS Lưu Quý Khương (Đại học Đà Nẵng) đã cho thấy, Phật giáo đóng vai trò tích cực trong tuyên truyền cũng như thực hành các hoạt động môi trường tại cộng đồng.

  • Chuẩn hóa lễ hội truyền thống

    (TN&MT) - Được xem là bảo tàng “sống” về văn hoá của các dân tộc đã được lưu truyền qua nhiều thế kỷ, lễ hội truyền thống đang đứng trước nhiều nguy cơ bởi tác động của xu thế hội nhập, “thương mại hóa”, “nhất thể hóa”, “đơn điệu hóa”… Trong bối cảnh đó, Bộ tiêu chí về xây dựng môi trường văn hóa trong lễ hội truyền thống (Bộ tiêu chí) được ban hành có ý nghĩa quan trọng, không chỉ hài hòa giữa yếu tố bảo tồn và phát triển, mà còn đảm bảo sự sống còn của những giá trị văn hóa truyền thống.

  • Góc nhìn của Phật giáo trong bảo vệ môi trường

    (TN&MT) - Trong giáo lý nhà Phật, môi trường được coi là một trong những yếu tố quan trọng để che chở, bao bọc cho sự sống con người. Với triết lý từ bi hỷ xả, Phật giáo mang đến thông điệp con người không nên gây tổn hại đến bất cứ điều gì, kể cả môi trường.

  • “Chuyển biến xanh” tại các lễ hội ở Lào Cai

    (TN&MT) - Tuyên truyền người dân và du khách ý thức hơn trong việc xả rác, đặt thêm các thùng rác, dọn dẹp vệ sinh trước, trong và sau các Lễ hội, thành lập các tổ kiểm tra nhắc nhở ý thức bảo vệ môi trường - đó là những hành động thiết thực của cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai để nâng cao ý thức của nhân dân và du khách về bảo vệ môi trường tại các lễ hội trên địa bàn.

  • Sơn La: Quan tâm bảo vệ môi trường các lễ hội

    (TN&MT) - Nằm ở phía Tây Bắc của Tổ quốc, Sơn La hội tụ 12 dân tộc anh em với kho tàng di sản văn hóa mang sắc thái riêng độc đáo của từng dân tộc, đã tạo nên bức tranh văn hoá đa dạng, phong phú, cùng hệ thống lễ hội đa sắc thái. Quan tâm phát triển lễ hội gắn với bảo vệ môi trường là những mục tiêu trọng tâm đang được địa phương chú trọng triển khai.

  • Luật hóa quy định quản lý môi trường lễ hội

    (TN&MT) - Bảo vệ môi trường được xem là một trong các tiêu chí đánh giá năng lực công tác quản lý nhà nước, hiệu quả tổ chức lễ hội ở địa phương. Nhiều văn bản pháp luật đã quy định rõ về trách nhiệm, hướng dẫn việc quản lý môi trường, để hướng đến những “lễ hội xanh”.

  • Xanh - sạch - đẹp tại các lễ hội truyền thống dân tộc, tôn giáo

    (TN&MT)- Trong thời gian qua, các địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long tích cực triển khai các giải pháp nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp tại các lễ hội truyền thống dân tộc, tôn giáo diễn ra hàng năm.

Xem thêm