Lào Cai: Khó khăn kiểm soát rác thải nông thôn

Đoạn đường đi qua xã Quang Kim Bát Xát nhờ có chủ trương tập kết rác mà luôn trở nên sạch sẽ.

Ði dọc tuyến đường từ thành phố Lào Cai tới Pa Treo của huyện Bát Xát, không khó để nhận thấy rác thải sinh hoạt được vứt bừa bãi. Tại ven đường, các khe, suối, ngầm tràn, đều có rác thải từ túi nilông tới rác thải xây dựng, rác sau sản xuất nông - lâm nghiệp… Rác không được thu gom, xử lý không chỉ gây mất mỹ quan nông thôn, mà còn có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Những hình ảnh như thế khá phổ biến ở các vùng nông thôn của tỉnh Lào Cai. Điều đó cho thấy công tác thu gom và xử lý rác thải nông thôn trong tỉnh Lào Cai vẫn còn nhiều hạn chế.

Trước đây, mỗi khi đi qua đoạn đường từ thành phố Lào Cai vào trung tâm huyện Bát Xát, đoạn đi qua địa phận xã Quang Kim điều dễ nhận thấy nhất là tại các ao, hồ, hay trên đường đều được người dân tận dụng làm nơi tập kết rác, rác thải chăn nuôi được đổ trực tiếp ra đường. Điều này cũng dễ hiểu bởi khu vực này kinh tế phát triển, nhiều hộ dân phát triển dịch vụ, thương mại, mật độ dân cư khá lớn, trong khi vấn đề xử lý rác vẫn còn khá khó khăn. Anh Phạm Văn Thắng, xã Quang Kim chia sẻ: “Trước đây không có bãi rác, nhà gần đường nên không có chỗ đào hố rác gia đình, nên tôi phải mang ra suối đổ hoặc thấy hộ dân khác đổ ở đâu thì mang ra đổ ở đó. Biết là ô nhiễm nhưng không có cách khác”.

Song từ Tp Lào Cai tới xã Pa Treo rất nhiều điểm tập kết tự phát rác ven đường làm ảnh hưởng tới mỹ quan và gây mùi khó chịu.

Nắm được tâm tư, nguyện vọng của người dân, chính quyền xã Quang Kim đã tiến hành họp dân, xin ý kiến các cấp để dành kinh phí đầu tư san gạt bãi tập kết rác thải cho các hộ dân trong xã. Ngay khi có chủ trương, các hộ dân ở đây hết sức đồng thuận, thống nhất mức thu, thuê nhân công, mua phương tiện thu gom rác. Rác thải được tập kết tại bãi rác chung của xã, hằng tuần, xe chở rác của công ty môi trường sẽ đến thu gom để mang đi xử lý. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, các hộ dân nằm cạnh đường giao thông thôn, xóm đều tự đào hố rác gia đình, việc cấm vứt rác ra đường được đưa vào hương ước thôn, bản. Hai năm trở lại đây, vấn đề từng bao rác thải chất đống lớn dọc trên đường đã phần lớn được giải quyết, hiện trạng vứt rác bừa bãi ra vệ đường giao thông tai Quang Kim đã giảm đáng kể.

Tuy nhiên, những địa phương làm được như xã Quang Kim chưa nhiều. Nhất là tại nhiều xã vùng cao, mật độ dân cư thưa, kinh tế còn hạn chế thì việc thu gom và xử lý rác thải lại gặp trở ngại lớn. Công tác thu gom rác để xử lý mới chỉ được thực hiện tại trung tâm huyện và các xã, thị trấn có dân cư đông. Các xã còn lại, việc thu gom rác phụ thuộc lớn vào công tác tuyên truyền, bà con chủ yếu tự đào hố rác gần nhà và xử lý bằng cách chôn, đốt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hộ dân chưa có hố rác gia đình, do đó rác thải sinh hoạt, rác sau sản xuất nông - lâm nghiệp được xả trực tiếp ra tự nhiên, dẫn đến việc thu gom rác tại nông thôn trở nên khó khăn.

Rác thải trong chăn nuôi cũng là nguyên nhân không nhỏ gây ô nhiễm môi trường nông thôn.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc thu gom và xử lí rác thải tại khu vực nông thôn chưa triệt để, nhưng chủ yếu là do nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, ý thức về bảo vệ môi trường trong sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh của người dân chưa cao. Về khách quan, khu vực nông thôn còn nhiều khó khăn về cơ sở hạ tầng, bãi rác tập trung chưa có hoặc ở cách quá xa khu dân cư, phương tiện thu gom rác chưa được đầu tư, trong khi nhu cầu xử lý rác thải ngày càng cao.

Theo thống kê của Sở Kế hoạch và Đầu tư, trong năm 2016, các địa phương trong tỉnh Lào Cai đã tổ chức 1.649 buổi vệ sinh đường ngõ xóm, 1.265 buổi vệ sinh đường trục thôn, đào 7.750 hố rác gia đình, thu gom được 320 m3 rác thải. Tuy nhiên, việc thu gom và xử lý rác thải tại nông thôn, đặc biệt tại khu vực vùng cao còn nhiều khó khăn với phương tiện, hình thức thu gom còn rất thô sơ. Mặt khác, hoạt động thu gom này không được diễn ra thường xuyên mà kết hợp với các đợt nạo vét kênh mương do xã phát động. Do đó, tỷ lệ thu gom chưa đáp ứng nhu cầu, nên rác vẫn hiện hữu nơi công cộng, đường giao thông, sông, suối...

Bích Hợp