Lần đầu tiên, Việt Nam sẽ có quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia

Chiều ngày 12/11, tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân chủ trì cuộc họp với các đơn vị: Tổng cục Môi trường, Cục Đo đạc và Bản đồ, Vụ Pháp chế, Vụ Khoa học và Công nghệ… cùng các chuyên gia, các nhà khoa học về nhiệm vụ lập Quy hoạch Bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân phát biểu chỉ đạo cuộc họp

Phát biểu chỉ đạo, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho rằng, việc lập quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo hài hòa giữa bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế. Đây là quy hoạch môi trường mang tính tổng thể đầu tiên, phải được xây dựng dựa trên cơ sở pháp lý và xuất phát từ thực tiễn, thống nhất với các quy hoạch khác và định hướng phát triển của địa phương. Để lập quy hoạch hợp lý, Bộ TN&MT sẽ hướng dẫn các địa phương xây dưng chiến lược bảo vệ môi trường cấp tỉnh, có quy chế điều phối, hợp tác giữa các tỉnh, thành phố cùng bảo vệ môi trường vùng giáp ranh.

Thiếu một quy hoạch thống nhất trong bảo vệ môi trường

Trình bày thuyết minh nhiệm vụ lập Quy hoạch Bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đại diện Tổng cục Môi trường cho biết, trước áp lực của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tình trạng ô nhiễm môi trường đang ở mức đáng báo động, công tác bảo vệ môi trường đang đứng trước những thách thức gay gắt. Tài nguyên thiên nhiên bị khai thác chưa theo đúng theo quy hoạch hoặc quy hoạch chưa tính đến đầy đủ các yếu tố phát triển bền vững, dẫn đến nguy cơ mất cân bằng sinh thái diễn ra trên diện rộng, ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế- xã hội, sức khỏe và đời sống nhân dân…

“Một trong những nguyên nhân chính là do thiếu sự lồng ghép các yêu cầu bảo vệ và quản lý môi trường, tài nguyên một cách bài bản trong các quy hoạch phát triển, đặc biệt là thiếu một quy hoạch thống nhất trong công tác bảo vệ môi trường”, đại diện Tổng cục Môi trường nhấn mạnh.

Về công tác quản lý, theo đơn vị soạn thảo, hiện các Bộ, ngành và địa phương đã xây dựng các quy hoạch phát triển khác nhau, tuy nhiên các quy hoạch này chưa thể hiện rõ các nội dung về quản lý và bảo vệ môi trường tự nhiên, sinh thái, môi trường sống và các giá trị bảo tồn văn hóa lịch sử trên cơ sở điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đối với từng vùng, từng lĩnh vực và hoạt động cụ thể. Vì vậy, trên thực tế đã xảy ra sự chồng chéo và mâu thuẫn giữa các quy hoạch phát triển dẫn đến sự phá vỡ cân bằng giữa bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, giá trị lịch sử văn hóa và sự lãng phí, kém hiệu quả trong công tác quy hoạch.

Cùng với đó, một số vấn đề mới phát sinh về BVMT chưa có hành lang pháp lý để điều chỉnh. “Thực tế, trong thời gian qua cho thấy phát sinh nhiều sự cố ô nhiễm, suy thoái môi trường lớn, diễn ra trên diện rộng, bùng phát các điểm nóng về môi trường do xả thải. Tuy vậy, hiện nay chưa có cơ sở pháp lý về cơ chế, các tiêu chí sàng lọc, phân loại, phân luồng các dự án đầu tư theo mức độ rủi ro về môi trường; cơ chế kiểm soát đặc thù đối với các đối tượng có nguy cơ cao gây ô nhiễm, sự cố môi trường. Do đó, cần bổ sung các quy định về sàng lọc, phân loại, phân luồng dự án đầu tư ngay từ giai đoạn xét đuyệt chủ trương đầu tư dựa trên loại hình dự án, quy mô dự án và tính nhạy cảm môi trường nơi thực hiện dự án”, đại diện Tổng cục Môi trường phân tích.

Đại diện Tổng cục Môi trường thuyết minh nhiệm vụ lập Quy hoạch

Cũng theo nhận định của Tổng cục Môi trường, các dự án thuộc loại hình sản xuất có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường vẫn còn xu hướng đầu tư vào Việt Nam. Năng lực phòng ngừa, ứng phó với các sự cố môi trường ở một số địa phương còn nhiều bất cập; chưa phát hiện và ngăn chặn kịp thời một số dự án gây ô nhiễm, sự cố môi trường sau khi đi vào hoạt động, ảnh hưởng không tốt đến an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội.

“Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, với tầm quan trọng của công tác quản lý và bảo vệ môi trường đồng thời thực hiện Luật Quy hoạch số 21/2017/QH14, Luật sửa đổi, bổ sung 37 Luật có liên quan đến quy hoạch, Nghị định số 37/2019/NĐ-CP ngày 07 tháng 5 năm 2019 của Chính phủ về việc quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quy hoạch và Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 01 tháng 01 năm 2019 của Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức lập “Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”, đại diện đơn vị soạn thảo nói.

Sẽ phân vùng môi trường – nội dung chủ chốt trong Quy hoạch

 Bàn về nội dung Quy hoạch Bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho rằng, việc phân vùng môi trường chính là điểm giá trị nhất.

“Việc phân vùng bảo vệ môi trường là cơ sở để môi trường được bảo vệ, cũng đồng thời để tổ chức phát triển kinh tế một cách rõ ràng, minh bạch và hiệu quả. Các vùng bảo vệ môi trường này gắn liền với hoạt động kinh tế - xã hội của địa phương, vì vậy, việc xây dựng cần thiết thực, từ đó, khi áp dụng vào thực tiễn mới có tính khả thi cao”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Dự kiến, môi trường được phân vùng theo 3 cấp độ nhạy cảm

Theo báo cáo từ đơn vị soạn thảo, định hướng về phân vùng môi trường trên phạm vi cả nước theo vùng bảo vệ nghiêm ngặt, vùng hạn chế phát thải và vùng khác trên cơ sở phân tích mô hình phát tán ô nhiễm, hiện trạng và xu hướng của các vấn đề môi trường, áp lực và định hướng của các hoạt động phát triển.

Dự kiến, môi trường được phân vùng theo 3 cấp độ nhạy cảm. Vùng cấp độ 1 là vùng bảo vệ nghiêm ngặt, bao gồm: khu dân cư tập trung, khu bảo tồn thiên nhiên, vùng nước cấp cho mục đích sinh hoạt hoặc có các yếu tố, đối tượng nhạy cảm khác cần bảo vệ nghiêm ngặt, vùng có độ cao từ 1000 m trở lên so với mặt nước biển. Vùng cấp độ 2 là vùng hạn chế tác động, bao gồm: vùng đệm của vùng bảo vệ nghiêm ngặt, vùng thuộc khu di sản thiên nhiên, hành lang đa dạng sinh học, vùng đất ngập nước quan trọng, khu vực có đa dạng sinh học cao, hệ sinh thái rừng tự nhiên, rạn san hô, cỏ biển, thủy sinh quan trọng cần được bảo vệ; các khu vực có độ cao từ 300m đến 1000m so với mặt nước biển. Vùng cấp độ 3 là vùng khác còn lại trên địa bàn quản lý. Các tiêu chí phân vùng môi trường sẽ được đồng bộ với quy định của Luật bảo vệ môi trường 2020 sau khi được Quốc hội thông qua.

Góp ý vào dự thảo thuyết minh nhiệm vụ của Tổng cục Môi trường, các đại biểu cho rằng, cần có cái nhìn toàn cảnh về môi trường Việt Nam hiện nay, đưa ra dự báo về bức tranh môi trường Việt Nam trong vòng 10 năm tới. Việc quy hoạch môi trường để đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước, và phân vùng môi trường phải dựa trên các tiêu chí cụ thể.

Ghi nhận nỗ lực của đơn vị soạn thảo, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân yêu cầu, Tổng cục Môi trường cần tiếp nhận các ý kiến góp ý, chỉnh sửa hoàn thiện thuyết minh nhiệm vụ lập Quy hoạch Bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 để trình Hội đồng cấp Nhà nước trong thời gian tới.