Kon Tum: Quản lý khai khoáng còn lỏng lẻo

Đơn vị khai thác cát ngang nhiên đắp đập điều chỉnh dòng chảy để phục vụ khai thác cát ngoài phạm vị cấp phép

Khai thác cát, sỏi tràn lan

Được UBND tỉnh cho phép, thành phố Kon Tum đã triển khai đấu giá 15 điểm mỏ khai thác cát, sỏi trên địa bàn. Trong đó, có 12 điểm mỏ được cấp giấy phép khai thác cát, sỏi trên dòng sông Đắk Bla. Có giấy phép hoạt động, nhiều doanh nghiệp đã “qua mặt” chính quyền cơ sở cũng như cơ quan chức năng, khai thác cát, sỏi vượt độ sâu cấp phép, có mỏ khai thác ra ngoài phạm vị mốc giới.

Theo phản ánh của một số đơn vị vận tải cát, sỏi, cơ sở pháp lý để cơ quan chức năng theo dõi, đánh giá trữ lượng mỏ còn hay hết là dựa vào hóa đơn đầu ra của chủ mỏ. Trên thực tế, đại đa số tại tất cả các mỏ, với công suất khai thác như vậy chỉ cần 1 năm thì doanh nghiệp đã múc vượt độ sâu cho phép, vượt trữ lượng cấp phép. Tại các mỏ, các chủ mỏ chỉ bán cát chứ không xuất hóa đơn, nếu có thì chỉ ít cho có, cho hợp lý là mỏ đang hoạt động thì phải có đầu ra, chứ nếu xuất hóa đơn đúng thì chưa tới 1 năm là xong và phải thực hiện thủ tục đóng cửa mỏ.

“Đặc thù đối với mỏ cát rất hay, chúng tôi hay gọi là mỏ cát “thạch sanh”, nếu chủ mỏ xuất hóa đơn nhỏ giọt thì trữ lượng mỏ sẽ còn mãi mãi, vì sau mỗi đợt mưa lũ về thì cát lại được bồi đắp như ban đầu. Bán cát cho các công trình nhà nước thì mới phải xuất hóa đơn chứ bán cho các công trình nhà dân thì có ai lấy hóa đơn mà làm gì. Điều rất lạ, chính chúng tôi là đơn vị nhận vận chuyển cát cung cấp cho một số công trình nhà nước với khối lượng lớn nhưng tôi thấy nhà thầu vẫn mua không cần hóa đơn để được ưu đãi về giá, tôi thiết nghĩ vậy thì đơn vị thi công lấy chứng từ đâu để thanh quyết toán với chủ đầu tư?”, một chủ đơn vận tải chia sẻ. 

Tình trạng khai thác cát, sỏi tràn lan nhưng cơ quan chức năng vẫn không có động tĩnh gì

Theo ghi nhận của chúng tôi, Công ty TNHH MTV Xuân Tài được UBND tỉnh Kon Tum cấp phép khai thác cát, sỏi trên dòng sông Đắk Bla. Tuy nhiên, doanh nghiệp lại tự ý đắp một con đập chắn ngang dòng sông để khai thác cát, sỏi. Con đập khá kiên cố, xe máy xúc, máy đào thoải mái lưu thông trên thân đập và đặc biệt hơn là điểm khai thác cát lại nằm cách xa khu vực cấp phép khai thác gần 300m.

Cũng theo phản ánh của một số đơn vị vận tải, trên địa bàn xã Đắk Bla và Đắk Rơ Wa, doanh nghiệp tư nhân Thành Trí dùng phương tiện cơ giới đắp bờ ngăn dòng chảy sông Đắk Bla, làm chuyển hướng dòng chảy. Việc tự ý làm thay đổi dòng chảy, mà chưa được cấp có thẩm quyền cho phép là không tuân thủ phương pháp khai thác theo cam kết môi trường đã được TP. Kon Tum thông qua trước khi cho hoạt động khai thác.

Bên cạnh những mỏ đã được cấp phép thì vẫn tồn tại một số đơn vị ngang nhiên khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh. Cụ thể, ở xã Vinh Quang, Công ty TNHH MTV Nguyên Hưng đã hút cát tại khu vực không được cấp phép và chở về tập kết cát, sỏi tại bãi. Hay tại thôn Trung Thành, xã Vinh Quang (TP. Kon Tum) cũng tồn tại một điểm khai thác cát trái phép, tại hiện trường luôn có 2 bè hút cát cùng một máy đào hoạt động liên tục.

Tình trạng khai thác cát, sỏi ào ạt đã gậy sạt lở rất nhiều diện tích đất của người dân

Ngoài ra, ở các huyện như Ngọc Hồi, Đắk Glei, Đắk Tô, Kon Rẫy tình trạng khai thác cát, sỏi cũng diến ra tràn lan nhưng chính quyền địa phương không hề kiểm tra hay có động thái gì.

Quản lý còn lỏng lẻo   

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh Kon Tum cho biết, sau khi dư luận phản ánh nhiều về Công ty TNHH MTV Xuân Tài ngang nhiên đắp một con đập chắn ngang dòng sông Đắk Bla để khai thác cát sỏi, cơ quan chức năng đã bắt tay vào kiểm tra.

Cụ thể, 14/4/2017, Sở TN&MT tỉnh Kon Tum mở đợt kiểm tra đột xuất việc chấp hành quy định pháp luật trong khai thác cát, sỏi dọc sông Đắk Bla (đoạn chạy qua thành phố Kon Tum) và phát hiện 5 điểm khai thác cát trái phép. Qua công tác kiểm tra, ngành chức năng phát hiện Công ty TNHH MTV Xuân Tài, doanh nghiệp tư nhân Trí Thành tự ý đắp đập nắn dòng chảy sông Đắk Bla phục vụ việc cho khai thác cát, sỏi. Mới có giấy phép thăm dò nhưng Hợp tác xã Tân Tiến cũng đã tiến hành khai thác trong thời gian dài.

Bãi tập kết không phép chứa cát trái phép đang hoạt động giữa ban ngày

Trước đó, có nhiều trường hợp bị UBND TP. Kon Tum phát hiện, xử phạt về hành vi khai thác cát trái phép, nhưng rồi doanh nghiệp này vẫn hoạt động lại như trước. Trước thực trạng trên, chính quyền địa phương cũng như cơ quan chức năng cần phối hợp, quyết liệt truy quét và có biện pháp xử lý nghiêm khắc đối các trường hợp vi phạm.

Dư luận rất bức xúc trước thực trạng khai thác cát trái phép ở 2 điểm tại xã Chư Hreng. Mặc dù, chính quyền xã đã phát hiện trước đó, nhưng vẫn không xử lý, không báo cáo lên cấp có thẩm quyền hay cũng không có động thái tạm giữ phương tiện, tang vật.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông A Hậu- Chủ tịch UBND xã Vinh Quang cho biết, trên địa bàn xã Vinh Quang, hiện nay chỉ có duy nhất 1 địa điểm được cấp phép khai thác cát của Công ty TNHH MTV Nguyên Hưng. Vấn đề khai thác cát, sỏi chính quyền địa phương không được hưởng lợi trực tiếp, mà doanh nghiệp có nghĩa vụ đóng phí môi trường cho Nhà nước. Về giấy phép khai thác được UBND tỉnh cấp, trong đó có vị trí, tọa độ khai thác và chính quyền địa phương cũng nắm bắt được vấn đề này.

Nạn khai thác cát, sỏi vô tội vạ, không nằm trong vùng khoanh định làm vùng bờ sông Đắk Bla hàng năm bị sạt lở nghiêm trọng

Trả lời về nạn khai thác thác cát, sỏi tràn lan trên địa bàn, ông Phan Bính- Phó Trưởng phòng TN&MT TP. Kon Tum cho rằng, đó là trách nhiệm của UBND thành phố.

Chúng tôi đã đến đăng ký làm việc với Sở TN&MT tỉnh Kon Tum, nhưng được cán bộ văn phòng Sở trả lời là đi họp hết.

Mật độ xây dựng, san lấp tại các dự án trên địa bàn tỉnh Kon Tum mỗi ngày một lớn. Vì vậy, nhu cầu về nguồn tài nguyên cát, sỏi ngày một nhiều, nhưng đây lại không phải là nguồn tài nguyên sản sinh ra được. Nếu cứ tiếp tục tình trạng khai thác ào ạt, tràn lan ngoài tầm kiểm soát và không nằm trong vùng khoanh định khai khoáng như hiện nay thì không những sẽ làm cạn kiệt, thất thoát nguồn tài nguyên của đất nước mà còn tiềm ẩn nguy cơ sạt lở vùng bờ.   

Bài & ảnh:Võ Hà – Lê Anh