Hội thảo quốc tế tham vấn xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia của Việt Nam về quản lý rác thải nhựa đại dương

Bộ TN&MT và kế hoạch hành động quốc gia về quản lý, giảm thiểu rác thải nhựa đại dương

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh: “Với đặc thù là một không gian liên thông, được chi phối bởi các hoàn lưu biển, ô nhiễm rác thải nhựa ở biển đã trở thành vấn đề của toàn thế giới. Ô nhiễm rác thải biển không chỉ gây ảnh hưởng đến chất lượng môi trường và hệ sinh thái biển mà còn tác động trực tiếp tới các hoạt động kinh tế và cộng đồng dân cư ven biển, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh lương thực, an ninh năng lượng.”

Đây là thách thức toàn cầu, đòi hỏi nhân loại phải sớm chung tay hành động. Đến nay, đã có nhiều chiến dịch, sáng kiến giải quyết vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa bằng cách giảm thiểu sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần nói chung, rác thải nhựa ra biển và đại dương nói riêng.

Trong bối cảnh đó, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, hiện nay, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực thông qua những cam kết chính trị mạnh mẽ cũng như các hoạt động thiết thực trong quản lý, giảm rác thải nhựa. Tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 mở rộng tổ chức tại Canada ngày 9 tháng 6 năm 2018, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh sáng kiến của Canada về ngăn ngừa xả rác thải nhựa ra đại dương, khẳng định Việt Nam sẵn sàng hợp tác với Canada và quốc tế triển khai sáng kiến này. Đặc biệt, Thủ tướng đã đưa ra sáng kiến các nước G7 thúc đẩy hình thành Cơ chế hợp tác toàn cầu về giảm chất thải nhựa để hướng tới mục tiêu các đại dương xanh và sạch, không còn rác thải nhựa. 

Cũng trong thời gian vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tích cực, chủ động triển khai thực hiện sáng kiến của Thủ tướng Chính phủ thông qua tìm kiếm các đối tác phù hợp, trong đó có các cơ quan của Canada khẩn trương xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý, giảm thiểu rác thải nhựa đại dương.

Đồng thời, Bộ cũng đã làm việc với Ngân hàng Thế giới để phối hợp xây dựng dự án “Thiết lập quan hệ đối tác khu vực các biển Đông Á về quản lý rác thải nhựa đại dương”; phối hợp với đối tác Nhật Bản xúc tiến việc thành lập Trung tâm Nghiên cứu quốc tế về rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam... 

Bên cạnh đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tích cực phát động sâu rộng trong toàn ngành tài nguyên và môi trường cũng như trong toàn xã hội phong trào chống rác thải nhựa, tiên phong giảm thiểu rác thải nhựa với nhiều hoạt động thiết thực, cụ thể, hiệu quả.

“Hội thảo quốc tế tham vấn xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương do Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam với Đại sứ quán Canada hôm nay cũng chính là để thực hiện sáng kiến của Thủ tướng Chính phủ, cụ thể hoá Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045.”  - Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Tham dự và phát biểu tại hội thảo, Bà Deborah Paul, Đại sứ đặc quyền toàn quyền Canada tại Việt Nam cho biết: Canada tự hào có lịch sử hợp tác lâu dài với Chính phủ Việt Nam trong việc giải quyết các ưu tiên chung, liên quan đến ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. 

Bà Deborah Paul cho biết, bắt đầu từ tháng 4 vừa rồi, Đại sứ quán Canada tại Hà Nội đã khởi xướng một sáng kiến vận động chính sách với nhiều hoạt động nhằm giảm thiểu ô nhiễm nhựa. Đến nay, đã có tổng số 58 tổ chức quốc tế và các cơ quan ngoại giao nước ngoài tại Việt Nam tham gia ký Quy tắc ứng xử về chống ô nhiễm chất thải nhựa và cam kết giảm thiểu sử dụng các đồ nhựa dùng một lần tại công sở. 

“Chúng tôi vui mừng được biết sáng kiến chung của chúng tôi đã được Chính phủ Việt Nam hoan nghênh và được cá nhân Bộ trưởng Trần Hồng Hà ủng hộ.” – Bà Deborah Paul nói.

“Ô nhiễm nhựa đang hủy hoại các đại dương, ao hồ, và sông ngòi của chúng ta. Mỗi chúng ta đều  có trách nhiệm chống ô nhiễm nhựa. Canada tự hào được hành động cùng Việt Nam và hỗ trợ Việt Nam xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương.”

“Tôi rất vui mừng nhận thấy sự tham gia đông đảo của các đại biểu không chỉ đến từ các cơ quan chính phủ mà còn từ khối doanh nghiệp và xã hội dân sự, bao gồm thanh niên và phụ nữ, để thảo luận các sáng kiến, đổi mới nhằm tận dụng nhựa trong nền kinh tế nhưng loại bỏ nhựa ra khỏi đại dương” - Bà Deborah Paul nhấn mạnh.

Cơ hội, thách thức trong việc giải quyết rác thải nhựa đại dương từ phạm vi toàn cầu

Nhựa là một trong các phát minh mang tính cách mạng nhất của thế kỷ trước; đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế và cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, cách tiếp cận hiện nay trong sản xuất, sử dụng, quản lý, và thải bỏ nhựa đang tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng tới môi trường, sinh kế và gây tác động tiềm ẩntới sức khỏe con người. Cách tiếp cận này cũng đang tạo ra sự mất mát đáng kể về giá trị, tài nguyên và năng lượng – HIẾN CHƯƠNG VỀ NHỰA ĐẠI DƯƠNG.

Hội thảo quốc tế tham vấn xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia của Việt Nam về quản lý rác thải nhựa đại dương có sự tham gia đông đảo của các nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu, lãnh đạo doanh nghiệp, chuyên gia quốc tế, các nhà hoạt động môi trường, các tổ chức cộng đồng, gồm cả các tổ chức đại diện cho phụ nữ và thanh niên tham gia thảo luận về tình hình rác thải nhựa tại Việt Nam; việc phát triển ngành công nghiệp tái chế, khung pháp lý và thể chế, xây dựng dữ liệu và nghiên cứu khoa học phục vụ công tác hoạch định chính sách, thúc đẩy vai trò của phụ nữ trong quản lý rác thải nhựa, tiềm năng của các giải pháp tài chính, công nghệ và truyền thông. 

Hội thảo là một phần trong chuỗi hoạt động tham vấn giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường và các đối tác có liên quan về những thách thức trong quản lý rác thải nhựa, cũng như các giải pháp tiềm năng nhằm giải quyết hiệu quả vấn nạn ô nhiễm nhựa. Các chuyên gia đến từ Canada, Hàn Quốc và Ngân hàng Thế giới đã chia sẻ các kinh nghiệm quốc tế liên quan đến phương pháp tiếp cận như: loại bỏ hoàn toàn rác thải nhựa, trách nhiệm mở rộng của người sản xuất và cơ chế tài chính bền vững để phát triển hệ thống xử lý rác thải tiên tiến; xây dựng một Kế hoạch hành động quốc gia phù hợp với Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám Ban chấp hành Trung ươngĐảng khóa XII về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045. 

Đại dương khỏe mạnh và có sức chống chịu cao sẽ là nguồn cung cấp thực phẩm dồi dào cho dân cư toàn cầu, là những động lực chính thúc đẩy phát triển kinh tế quốc gia và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Với cương vị chủ tịch G7, Canada đã khởi xướng việc xây dựng Hiến chương về Nhựa đại dương, một cam kết mang tính toàn cầu nhằm hành động đối với tất cả các loại sản phẩm nhựa trong suốt vòng đời của chúng,với mục tiêu giảm chất thải nhựa và rác nhựa đại dương. Đến nay, 14 quốc gia, Liên minh Châu Âu và 20 công ty đã phê chuẩn Hiến chương về Nhựa đại dương. 

Hội thảo tham vấn này là sáng kiến chung giữa Canada và Việt Nam trong năm 2018, nhân dịp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia. 

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng đề nghị tại Hội thảo này, các đại biểu sẽ cùng nhau làm rõ những cơ hội, thách thức trong việc giải quyết rác thải nhựa đại dương từ phạm vi toàn cầu, khu vực cũng như ở Việt Nam, tập trung đề xuất những giải pháp cụ thể, bao gồm: Xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về quản lý rác thải nhựa.

Các cơ chế tài chính khuyến khích chuyển dịch mô hình tăng trưởng trên cơ sở nền kinh tế tuần hoàn theo nguyên tắc giảm tiêu thụ, gia tăng việc tái chế và tái sử dụng nhựa; tạo lập cơ chế và huy động sự tham gia tích cực, hiệu quả của các tất cả các bên liên quan đến sản xuất và sử dụng sản phẩm nhựa.

Đưa ra các giải pháp về thông tin dữ liệu về quản lý rác thải nhựa trên biển, các giải pháp khoa học công nghệ giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa, phục hồi các hệ sinh thái biển.

Công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng, thay đổi hành vi, ứng xử với các sản phẩm nhựa và rác thải nhựa.

Tăng cường hợp tác quốc tế, hợp tác khu vực nhằm giải quyết vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa do đây là vấn đề mang tính toàn cầu, khu vực, nỗ lực của một quốc gia là không đủ.

Quan hệ đối tác Canada và Việt Nam nhằm chống ô nhiễm nhựa 

Từ tháng 4/2018, Đại sứ quán Canada tại Hà Nội đã khởi xướng một sáng kiến vận động chính sách trên nhiều lĩnh vực nhằm chống ô nhiễm nhựa. 58 tổ chức quốc tế, đại sứ quán và tổng lãnh sự quán tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã  ký Quy tắc ứng xử về chống ô nhiễm chất thải nhựa. Các bên tham gia ký kết cam kết giảm sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần tại nơi làm việc.

Canada và các đối tác quốc tế khác đã tham gia các cuộc đối thoại mang tính xây dựng với các nhà lãnh đạo Việt Nam để thảo luận các lựa chọn chính sách nhằm mang lại tác động tích cực, lâu dài chống ô nhiễm nhựa tại Việt Nam. 

Các tổ chức tham gia ký kết Quy tắc ứng xử đã thực hiện chiến lược truyền thông trực tuyến mang tên #CountdownPlastic trên mạng xã hội của mình nhằm kêu gọi cộng đồng cùng hành động giảm sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần trong đời sống hàng ngày và tại nơi làm việc. 

Tại Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G7 tại Canada tháng 5 vừa qua, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh cam kết của Việt Nam sẽ hợp tác cùng Canada và các đối tác khác vì các đại dương không có rác thải nhựa trên toàn thế giới. 

Tháng 9/2018, tại Hội nghị Bộ trưởng Môi trường G7 do Canada đăng cai tổ chức, Canada đã hoan nghênh sự tham dự của Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam Lê Công Thành trong các phiên thảo luận về nhựa và rác thải biển, đại dương bền vững và thủy sản, cộng đồng ven biển có khả năng chống chịu. 

Ngày 10/12/2018, Đại sứ quán Canada và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì hội thảo tham vấn với các cơ quan chính phủ, đại diện doanh nghiệp, giới nghiên cứu, các tổ chức xã hội dân sự và các tổ chức quốc tế về việc xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia của Việt Nam về quản lý rác thải nhựa đại dương.

Trong khuôn khổ hội thảo đã có triển lãm ảnh về rác thải nhựa dành cho các đại biểu và giới báo chí.