Hỗ trợ pháp lý cho người dân trong bồi thường thiệt hại môi trường

Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng 1. Ảnh: MH

Theo phản ánh của người dân ở xã Tam Hưng, huyện Thủy Nguyên Tại Hải Phòng, hoạt động của Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng 1 và 2 gây ô nhiễm không khí, nguồn nước và tiếng ồn nghiệm trọng cho người dân khu vực này. Người dân nơi đây đã viết thư từ năm nay qua năm khác gửi nhiều cơ quan chức năng nhưng vẫn không được giải quyết thấu đáo.

Tình trạng này không chỉ xảy ra ở Hải Phòng mà còn xảy ra với người dân tỉnh Thành Hóa. Chắc hẳn chúng ta vẫn chưa quên được vụ việc Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái (Thanh Hóa) đóng trên địa bàn trên địa bàn xã Cẩm Vân, Cẩm Thủy đã chôn lấp hàng nghìn tấn thuốc bảo vệ thực vật hết hạn xuống lòng đất trong suốt 10 năm, gây ra nhiều hậu quả đau lòng đối với hơn 20.000 người dân sống quanh khu vực nhà máy. Nhưng đến nay, việc xử lý ô nhiễm môi trường của Công ty mới chỉ được tiến hành trong phạm vi khuôn viên Công ty. Một người dân ở xã Cẩm Vân, huyện Cẩm Thủy cho rằng, việc xử lý như vậy không thể đảm bảo xử lý triệt để ô nhiễm môi trường, trên thực tế, nhiều người dân sinh sống ở các vùng có vị trí thấp hơn khu vực sản xuất của Công ty mắc các bệnh hiểm nghèo bởi dư lượng thuốc trừ sâu ngấm xuống lòng đất đã từ lâu. Mặc dù, dự án nước sạch ở địa phương đang được triển khai nhưng theo người dân có nước sạch chưa đủ để giải quyết môi trường sống cho người dân. Người dân đã gửi đơn kiến nghị về tình trạng xả thải của Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái nhưng không được các cơ quan quản lý Nhà nước ủng hộ, đơn được gửi đến nhiều địa chỉ nhưng chưa có kết quả.

Còn tại Sơn La, người dân bản tái định cư Củ Pe, huyện Mai Sơn đang trong tình trạng bế tắc về sinh kế do không có đất sản xuất và không có việc làm. Đất sản xuất được giao đã góp hết cho Công ty cổ phần Cao su Sơn La ngay từ khi chưa được nhận đất, chưa có sổ đỏ. Từ năm 2014, người dân không có nguồn thu nào từ cây cao su. Theo Trưởng bản Củ Pe Lò Văn Đại, ngoài số tiền bảo hiểm mà Công ty cổ phần Cao su Sơn La bỏ ra, người dân phải đóng thêm 200.000 đồng/tháng, nếu tính ra mỗi tháng đi làm được 4 - 5 ngày, mỗi ngày chỉ nhận được 30.000 - 50.000 đồng, coi như đi làm không công, thậm chí nhiều người còn âm tiền bảo hiểm…

Cộng đồng hiện nay thực sự đang phải chịu hậu quả nặng nề về ô nhiễm môi trường và sinh kế do các hoạt động chôn lấp chất thải trái phép, các dự án nhiệt điện than và di dân tái định cư. Những quy định, chính sách của nhà nước, trách nhiệm của lãnh đạo các nhà máy, công ty nhiệt điện… không được thực hiện nghiêm túc.

Trong khi đó, người dân lại thiếu kiến thức pháp luật, thông tin về các dự án không minh bạch dẫn đến sự nhũng nhiễu, tắc trách của cán bộ trong việc xử lý ô nhiễm môi trường. Vì vậy, theo Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Pháp luật và Chính sách phát triển bền vững Đặng Đình Bách, tới đây Trung tâm sẽ hỗ trợ người dân về mặt pháp lý, hướng đến tạo cho người dân tâm lý chủ động lên tiếng và tìm kiếm sự trợ giúp khi quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại. Qua buổi gặp gỡ này, trung tâm sẽ xây dựng các chương trình cộng đồng để thu thập, cùng chia sẻ thông tin về đòi bồi thường thiệt hại, tư vấn pháp lý, khởi kiện hành chính, tạo ra sự kết nối giữa các cộng đồng để chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau và cùng hợp tác.

Thời gian tới, Trung tâm sẽ hỗ trợ người dân trong quá trình khởi kiện hành chính UBND tỉnh Thanh Hóa do không yêu cầu Công ty Nicotex Thanh Thái đền bù thiệt hại ô nhiễm môi trường, khởi kiện Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái vì đã gây thiệt hại nghiêm trọng đến môi trường và những tác động bất lợi đối với các cộng đồng địa phương.

“Trước nguyên vọng người dân xung quanh khu vực hoạt động của hai Nhà máy nhiệt điện Hải Phòng 1 và 2 đề nghị di dời nhà trẻ đến khu vực không bị ô nhiễm, đảm bảo sinh kế ở khu tái định cư...

Cuối năm 2016 vừa qua, Trung tâm Nghiên cứu Pháp luật và Chính sách phát triển bền vững đã cũng đã kết nối Tổng Giám đốc Công ty Nhiệt điện Hải Phòng gặp gỡ người dân và cam kết có những giải pháp giải quyết bức xúc, vướng mắc, mong muốn của họ.

Đồng thời, Trung tâm cùng với người dân bản tái định cư Củ Pe đã có buổi tọa đàm với lãnh đạo huyện Mai Sơn để lắng nghe mong muốn, nguyện vọng hai bên và đưa ra đề xuất giải quyết vấn đề sinh kế cho người dân” - ông Bách cho biết thêm.

Mai Chi