Cách đồng làng Rơ Vai (xã Ia Khươl, huyện Chư Păh) là ví dụ điển hình cho việc bị cát bồi lấp. Vợ chồng chị Hen (SN 1993, làng Rơ Vai) đang cùng nhau dùng cây nhỏ, đất để đắp bờ ruộng, ngăn không cho cát tiếp tục tràn vào mảnh ruộng đã ngả sang màu trắng xóa của mình.
Chị Hen buồn rầu cho biết: “Gia đình mình có 4 sào ruộng, cùng là nguồn thu nhập duy nhất của cả nhà. Vừa qua, nhà mình bỏ 14 triệu đồng để thuê người về múc mương, cày ruộng. Sau khi xuống giống, lúa mọc đến ngang đầu gối thì mưa lớn nhiều ngày liên tục, toàn bộ diện tích ruộng lúa của gia đình bị cát bồi lấp. Sắp tới không biết lấy gì ăn, 2 đứa con nhỏ chuẩn bị đi học cũng không có tiền mua quần áo, sách vở”.
Tiếp lời vợ, anh Hanh than phiền: “Cát ngập hết ruộng, mình thuê người đến hút cát nhưng cán bộ xã nói là phạm luật vì khai thác cát trái phép. Nhưng nếu cứ tình trạng này, dù bị cấm thì mình cũng phải hút cát ra để lấy ruộng tiếp tục gieo trồng”.
Không chỉ riêng nhà anh Hanh, các thửa ruộng bên cạnh cũng đều bị cát tràn vào, chủ của nó cũng đang gia cố bờ cao lên để ngăn cát tràn vào ruộng. Ông Rơ Châm H’Nhúi vừa đắp bờ vừa lo lắng: “Dù đã đắp bờ cao để ngăn cát nhưng nếu mưa cứ tiếp tục như mấy ngày vừa rồi thì ruộng nhà tôi cũng chẳng mấy chốc mà trắng xóa cát”.
Thống kê của UBND huyện Chư Păh, trên địa bàn có 100 ha lúa và hoa màu của người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng do cát bồi lấp trong những ngày mưa lũ vừa qua. Ngoài Ia Khươl, các xã Ia Phí, Ia Mơ Nông, Ia Nhin, Hà Tây, Chư Đăng Ya cũng bị ảnh hưởng. Để tiếp tục canh tác trên ruộng lúa của mình, người dân buộc phải dùng nhiều biện pháp để nạo vét, hút cát dưới ruộng. Tuy nhiên, việc làm này theo quy định là bị cấm vì vi phạm khai thác cát trái phép.
Đây là một khó khăn cho các cấp chính quyền ở địa phương và người dân trên địa bàn. Một lãnh đạo huyện Chư Păh cho biết: “Huyện Chư Păh đã có văn bản đề xuất với tỉnh Gia Lai hướng giải quyết cho trường hợp ruộng của nông dân bị cát bồi lấp khi trời mưa lớn. Theo đó, có thể cho phép người dân được hút lấy cát từ khu vực này dưới sự giám sát chặt chẽ của ngành chức năng huyện. Đơn vị, cá nhân nào có nhu cầu tận thu cát ở đây phải hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ với nhà nước theo quy định”.
