Đừng “bỏ rơi” loài khỉ trên bán đảo Sơn Trà

Việc giữ gìn và bảo vệ động thực vật của Sơn Trà không chỉ có ý nghĩa về mặt bảo vệ sự đa dạng sinh học, mà còn trực tiếp góp phần vào việc bảo vệ sinh cảnh, sinh thái lâu dài của TP. Đà Nẵng phục vụ nhu cầu tham quan, du lịch, nghỉ dưỡng và sinh hoạt văn hóa.

Ông Trần Thắng - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm liên quận Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn cho biết, phải khẳng định rằng từ năm 2016 đến nay, công tác quản lý, bảo vệ rừng tại bán đảo Sơn Trà đã được chấn chỉnh thực hiện một cách nghiêm túc, nghiêm ngặt.  Phải thừa nhận rằng, ở đâu đó trên diện tích rừng của Sơn Trà vẫn còn xảy ra những hành vi xâm hại vào rừng, nhưng  cơ bản đã hạn chế rất nhiều so với trước đây. 

Khỉ tìm thức ăn trong rừng tự nhiên tại Sơn Trà

Điều đó được thể hiện, trong những năm qua, do rừng được bảo vệ tốt, loài linh trưởng gồm vọoc chà vá chân nâu và khỉ phát triển, sinh sôi rất mạnh, đây là nhóm động vật rừng nổi trội nhất ở rừng Sơn Trà. Đối với loài vọoc, đã có rất nhiều đề tài từ cấp quốc gia đến quốc tế quan tâm nghiên cứu, bảo tồn…

“Tuy nhiên, với loài khỉ lại chẳng có ai nghiên cứu cả…!” - Ông Thắng tỏ ra hài hước, thương cho loài khỉ. Giống khỉ vàng, ở rừng Sơn Trà thuộc danh mục động vật rừng quý hiếm thuộc nhóm IIB theo quy định tại Nghị định 06/2019/NĐ-CP của Chính phủ, nhưng số liệu bao nhiêu, có bao nhiêu đàn chưa ai nắm rõ. Kiểm lâm chỉ có trách nhiệm bảo vệ, chứ việc nghiên cứu không phải công việc nhiệm vụ của Kiểm lâm.

Tuy vậy, qua quan sát trực quan, số lượng khỉ xuất hiện rất nhiều trên khắp khu vực bán đảo Sơn Trà. Theo đánh giá, số lượng rất nhiều, do cạnh tranh địa phận sinh sống, nhiều đàn khỉ đã lấn ra ngoài địa phận rừng để kiếm ăn. Chúng tràn vào các khu vực nhà nghỉ, khu dân cư, các khu doanh trại quân đội, nhà hàng, khu vực nhà chùa Linh Ứng, Miếu Đội khu vực đường Hoàng Sa-Lê Văn Lương.

Hạt Kiểm lâm đã nhiều lần nhận được thông tin khỉ vào các khu vực nói trên phá hoại tài sản, cây trái, rau màu, nhưng cũng chỉ có cách là xua đuổi chúng, hoặc tìm cách nhử bắt khỉ, rồi mang thả vào rừng, nhưng cũng không hạn chế được bao nhiêu. Một nguyên nhân nữa, tại các khu vực chùa, miếu, người dân đến cúng bái rồi bỏ thức ăn thừa ra bãi rác, lũ khỉ tìm đến bới kiếm thức ăn.

Nhiều du khách thấy khỉ trên núi xuống còn ném thức ăn, thậm chí còn mang cả bao thức ăn cho khỉ, lâu dần lũ khỉ quen với loại thức ăn có sẵn này, mất dần ý thức tìm kiếm thức ăn trong thiên nhiên của chúng. Đã có thông tin du khách, người dân bắn khỉ, hoặc bẫy khỉ, nhưng qua xác minh chưa có hiện tượng đó xảy ra trong thời gian qua.

Gần nhất mới đây, ngày 10/5/2020, trên báo điện tử và mạng xã hội có phản ánh một người đàn ông dùng ná cao su bắn khỉ tại khu vực Chùa Linh Ứng. Hạt Kiểm lâm đã phối hợp với nhà chùa xác minh và làm việc với ông HNL-là thợ chụp ảnh, trú tại đường Đinh Công Trứ, Sơn Trà, Đà Nẵng. Ông L. đã thừa nhận hành vi dùng ná cao su bắn khỉ, nhưng chỉ là để đuổi khỉ, chứ không gây thương tích cho khỉ. Hạt Hiểm lâm đã nhắc nhở và yêu cầu ông L. cam kết không tái diễn hành vi nói trên. 

Còn về loạt ảnh các cá thể khỉ bị thương tích, tàn tật ở khu vực Chùa Linh Ứng, tuy vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân gây nên vết thương cho các cá thể khỉ này. Qua làm việc với nhà chùa, tại bãi đỗ xe ô tô của du khách tham quan chùa, thường xuất hiện một đàn khỉ lớn từ vài chục đến cả trăm cá thể khỉ. Mặc dù nhà chùa và Ban Quản lý bán đảo Sơn Trà đã cắm rất nhiều bảng khuyến cáo du khách không cho động vật hoang dã thức ăn, nhưng khi không có bảo vệ, du khách vẫn cho khỉ thức ăn để chụp ảnh, dẫn đến việc đàn khỉ tranh giành thức ăn, nhiều  còn chạy ngang qua đường bị xe ô tô cán chết hoặc bị thương.

Ngoài ra cũng có một số trường hợp khỉ leo trèo trụ điện bị điện giật rơi xuống đất chết hoặc  thương tật. Trong thời gian qua, Hạt Kiểm lâm đã phối hợp với nhà chùa, tổ chức DLF tiến hành cứu hộ, chữa trị nhiều trường hợp khỉ bị thương tích, khi lành vết thương thả về tái đàn trong rừng.

Khỉ lục tìm thức ăn trên xe của khách tham quan chùa Linh Ứng

Như trên đã nói, hiện nay số lượng khỉ xuống các khu dân cư, các đơn vị, cơ sở du lích trong khu vực bán đảo rất nhiều, chúng phá phách, tấn công người, nguy cơ tình trạng xung đột giữa người và động vật hoang dã đang báo động.

Ông Thắng cho biết, trước tình hình về đàn khỉ tại Sơn Trà hiện nay, Hạt Kiểm lâm Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn đã báo cáo Chi cục Kiểm lâm, Sở NN-PTNT đề nghị Sở Du lịch yêu cầu các đơn vị lữ hành khuyến cáo đối với các đoàn khách tham quan bán đảo Sơn Trà không được mang thức ăn cho khỉ, hạn chế tiếp xúc với khỉ. 

Đề nghị xin chủ trương thành phố xây dựng đề tài nghiên cứu công tác bảo tồn các loài khỉ trên bán đảo Sơn Trà, qua đó nhằm đánh giá số lượng khỉ là bao nhiêu, có bao nhiêu đàn. Đề ra giải pháp hữu hiệu, đánh giá mật độ rừng là bao nhiêu, như thế nào để đảm bảo cho loài khỉ sinh sống, hay phải tìm cách tách bớt đàn, số lượng khỉ ra một khu vực bảo tồn khác. Đề nghị thành phố cũng xây dựng một quy chế, quy định riêng mang tính pháp lý  để có chế tài xử phạt rõ ràng đối với hành vi xâm hại tới động vật hoang dã trong đó có loài khỉ trên bán đảo Sơn Trà.