Dự báo, cảnh báo dựa trên tác động: Thực tiễn và thách thức

Chia sẻ kiến thức dự báo, cảnh báo dựa trên tác động

Tại Hội thảo, các đại biểu đã chia sẻ kiến thức cơ bản trong dự báo và cảnh báo dựa trên tác động (IbFW), trong đó có đánh giá tác động cơ bản (mối nguy hiểm, mức độ phơi nhiễm, tính dễ bị tổn thương và rủi ro). ADPC đã hướng dẫn cho thành viên tham dự bài tập thực hành về xây dựng khung ma trận tác động của bão; bài tập thực hành về xây dựng khung ma trận tác động của lũ lụt.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Hoàng Đức Cường - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV cho biết: Thời gian qua, công tác dự báo, cảnh báo KTTV, đặc biệt là thiên tai KTTV của Việt Nam và thế giới đã đạt được rất nhiều thành công. Tuy nhiên, để thông tin dự báo, cảnh báo KTTV thực sự là đầu vào cho việc phòng chống, giảm nhẹ thiên tai và phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ngành KTTV Việt Nam và các nước cần phải triển khai nhiều công việc hơn trong thời gian tới.

Ông cho rằng dự báo dựa trên tác động hoặc tiến tới dự báo tác động, cảnh báo chi tiết, đầy đủ tác động và rủi ro thiên tai để phục vụ phòng chống, ứng phó sớm với các loại thiên tai là nhiệm vụ hết sức quan trọng.

Phó Tổng cục trưởng Hoàng Đức Cường hy vọng Hội thảo là dịp để các đại biểu chia sẻ các kinh nghiệm từ quốc tế, trải nghiệm thực tế của các dự báo viên tại các địa phương để đúc kết thành các quy định, quy trình, phương pháp, gợi mở cách làm để triển khai dự báo tác động, dự báo dựa trên tác động và tiến tới cảnh báo chi tiết, đầy đủ tác động và rủi ro thiên tai.

Ông Senaka Basnayake - Giám đốc Trung tâm Phòng chống Thiên tai Châu Á (ADPC) cho biết, Hội thảo nhấn mạnh vai trò quan trọng của công tác dự báo, cảnh báo thiên tai và đặc biệt là các thông tin về dự báo dựa trên tác động trong việc giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra.

Theo ADPC, IbFW là một cách tiếp cận có cấu trúc, kết hợp số liệu thiên tai, phơi lộ và tính dễ bị tổn thương để xác định rủi ro và hỗ trợ ra quyết định, với mục tiêu cuối cùng là khuyến khích hành động sớm nhằm giảm thiệt hại và tổn thất về người do thiên tai gây ra.

IbFW cung cấp thông tin cần thiết để giảm thiểu chi phí kinh tế - xã hội do hiểm họa thời tiết và khí hậu gây ra. Các tổ chức và cá nhân có thể đưa ra các quyết định quan trọng để đảm bảo có sẵn các nguồn lực và vật tư để hành động sớm và ứng phó ngay khi còn an toàn.

Áp dụng cách tiếp cận đa ngành để dự báo, cảnh báo dựa trên tác động

Bên cạnh việc chia sẻ các kiến thức cơ bản trong dự báo và cảnh báo dựa trên tác động, ADPC cũng trao đổi về dự án liên quan cũng như cách tiếp cận mô hình dự báo, cảnh báo này.

Ông Lalit Kumar Dashora - chuyên viên cao cấp về hệ thống dự báo, cảnh báo sớm đa thiên tai, Trung tâm Phòng chống thiên tai Châu Á đã chia sẻ về dự án “Tăng cường khả năng chống chịu khí hậu cực đoan (URCE) cho khu vực đô thị ở Đông Nam Á” do Trung tâm khởi xướng. Dự án được thực hiện từ năm 2018 - 2023, dưới sự bảo trợ của Cơ quan Hợp tác Phát triển Na Uy (Norad).

Mục tiêu tổng thể của dự án là tăng cường khả năng chống chịu của hệ thống và cộng đồng cư dân khu vực đô thị trước các hiện tượng khí hậu cực đoan mới nổi, thiên tai và tình trạng khẩn cấp được dự đoán cho các thành phố khu vực đồng bằng và ven biển ở Việt Nam.

Ông Lalit Kumar Dashora cho biết: “Để tăng cường khả năng chống chịu với các hiện tượng cực đoan ở khu vực đô thị, cần phải hiểu rõ các rủi ro hiện tại và trong tương lai, xây dựng năng lực phòng chống, quản lý khẩn cấp, phát triển ngành cũng như cơ chế quản trị rủi ro và học hỏi để quản lý rủi ro bền vững cho tương lai. Do đó, ADPC đã áp dụng cách tiếp cận đa ngành với sự tham gia của các bên liên quan từ nhiều lĩnh vực khác nhau”.

Ông dẫn chứng các quốc gia như Philippines, Indonesia và Thái Lan đã hợp tác với chính quyền để đưa ra những dự báo, cảnh báo dựa trên tác động, cũng như Tổng cục KTTV ở Việt Nam đã phối hợp với Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai để xây dựng mô hình dự báo này.

Ông Lalit Kumar Dashora nhấn mạnh: “Dự báo, cảnh báo dựa trên tác động rất quan trọng để đưa ra hành động sớm nhằm ngăn chặn rủi ro thiên tai. Trong khi dự báo truyền thống chỉ cho biết thời tiết sẽ như thế nào thì dự báo, cảnh báo dựa trên tác động làm rõ thời tiết sẽ ảnh hưởng gì, gây tác động như thế nào đến khu vực xảy ra thiên tai. Những tác động này có thể nhìn thấy như thiệt hại về vật chất bao gồm nhà ở, kết cấu hạ tầng và các cơ sở vật chất liên quan”.

Chuyên viên cao cấp của ADPC đánh giá Việt Nam có cơ sở hạ tầng và công nghệ dự báo KTTV rất tốt, nhưng thách thức của ngành KTTV Việt Nam là việc thay đổi dự báo hiểm họa thành dự báo tác động.

“ADPC sẽ giúp đỡ Tổng cục KTTV Việt Nam xác định các hiểm họa chính để đưa ra những dự báo tác động cụ thể, thảo luận với chính quyền TP. Mỹ Tho (tỉnh Tiền Giang) và TP. Nam Định (tỉnh Nam Định) - 2 thành phố được lựa chọn để triển khai dự án UREC - để cùng hợp tác đưa ra dự báo dựa trên tác động, hỗ trợ đưa ra dự báo, cảnh báo bão, lũ lụt và hạn hán” - ông Lalit Kumar Dashora nói thêm.