Đổi mới mạnh mẽ công tác giáo dục quốc phòng, an ninh trong tình hình mới

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định, môn học quốc phòng và an ninh là một bộ phận quan trọng trong chương trình giáo dục quốc dân. Vì vậy, Quy hoạch hệ thống trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch) không chỉ đơn thuần về hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị, mà còn có ý nghĩa chuyên môn đặc biệt trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh từ sớm, từ xa; góp phần thực hiện các quan điểm, mục tiêu về quốc phòng, an ninh đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Không dừng ở phạm vi xây dựng cơ sở hạ tầng

Với tính chất, tầm quan trọng của hệ thống trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh thuộc các bộ ngành, địa phương, Quy hoạch phải có sự đánh giá, phản ánh, thể hiện đầy đủ trong bối cảnh, tình hình mới phát sinh, xu thế mới đang hình thành, quan điểm, nhiệm vụ mới; bảo đảm mục tiêu giáo dục cho đối tượng học tập về tinh thần yêu nước, truyền thống dựng nước và giữ nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, nâng cao ý thức, trách nhiệm, tự giác thực hiện nhiệm vụ quốc phòng và an ninh, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Nội dung chương trình giáo dục quốc phòng, an ninh cần có sự đổi mới, cập nhật, phù hợp với các đối tượng khác nhau, trên cơ sở kết hợp truyền thống dựng nước, giữ nước của dân tộc và bối cảnh, tình hình mới có nhiều diễn biến phức tạp, khó đoán định, nhằm bảo vệ đất nước từ sớm, từ xa.

"Quy hoạch không chỉ xác định hệ thống cơ sở, vật chất, mà phải lồng ghép, tích hợp hoạt động giáo dục quốc phòng, an ninh một cách thực chất, cập nhật thường xuyên. Đây là quy hoạch về hình thức tổ chức, cơ chế phối hợp, lồng ghép hoạt động giữa các đơn vị, trung tâm đang đảm nhận nhiệm vụ giáo dục quốc phòng, an ninh", Phó Thủ tướng nói và cho rằng "Quy hoạch cần có các giải pháp, nhiệm vụ để đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp".

Bên cạnh đó, giáo dục quốc phòng, an ninh không thể đứng ngoài xu thế chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo… giúp nâng cao hiệu quả dạy và học.

100% sinh viên rèn luyện theo nếp sống quân sự

Theo báo cáo của Cục Dân quân tự vệ (Bộ Quốc phòng), mục tiêu đặt ra trong Quy hoạch là xây dựng, phát triển Hệ thống trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh (Hệ thống trung tâm) theo hướng đồng bộ, hiện đại, toàn diện, nhằm nâng cao chất lượng dạy, học môn học giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới.

Dự kiến, đến năm 2030, ngoài 38 trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh hiện có, sẽ thành lập thêm 8 trung tâm mới, bảo đảm 100% sinh viên các trường cao đẳng, đại học được học tập, ăn, ở, sinh hoạt tập trung để rèn luyện theo nếp sống quân sự, môi trường quân đội.

Đáng chú ý, Quy hoạch đặt mục tiêu nâng cao chất lượng chuẩn hoá trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên. Mục tiêu đến năm 2030, 100% cán bộ quản lý trình độ đại học trở lên, trong đó có 30% trình độ thạc sĩ, 5% trình độ tiến sĩ; 100% giảng viên có trình độ đại học trở lên, trong đó 35% có trình độ thạc sĩ, 5% có trình độ tiến sĩ chuyên ngành.

Tầm nhìn đến năm 2045, Hệ thống trung tâm được đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ vào giảng dạy môn học giáo dục quốc phòng và an ninh; tiếp tục nâng cấp hoặc bổ sung quy hoạch thành lập trung tâm mới đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên.

Trung tướng Nguyễn Doãn Anh, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam cho biết, Hệ thống trung tâm được quy hoạch trên định hướng phát triển các trường đại học, cao đẳng cũng như quy mô sinh viên. Mục tiêu của Quy hoạch là phổ cập kiến thức quốc phòng, an ninh cho toàn dân, trọng tâm là đối tượng sinh viên trên cơ sở Luật Giáo dục quốc phòng, an ninh.

Có bộ tiêu chí đánh giá trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh

Tại cuộc họp, các uỷ viên phản biện, thành viên Hội đồng thẩm định đã đóng góp nhiều ý kiến chính xác nhằm tiếp tục hoàn thiện, nâng cao chất lượng Quy hoạch.

Cụ thể, Quy hoạch cần bổ sung, thống kê các trung tâm chưa bảo đảm điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên; đánh giá thực trạng đào tạo giáo dục quốc phòng, an ninh của những cơ sở giáo dục đại học tự chủ. Đổi mới hoạt động giáo dục quốc phòng, an ninh gắn với chuyển đổi số, xây dựng thông tin liên kết đào tạo tại các trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh.

Thiếu tướng Đỗ Anh Tuấn cho rằng, cần đánh giá lại sự liên kết, hỗ trợ giữa các trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh; thực hiện sắp xếp, giải thể những trung tâm hoạt động kém hiệu quả; đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp giảng dạy, ứng dụng công nghệ mới…

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương đề nghị bổ sung các trung tâm của các trường đại học tự chủ vào Quy hoạch; xây dựng tiêu chí về chất lượng (cơ sở vật chất, hạ tầng, cán bộ quản lý, giảng viên, tính hiện đại) cho các trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh.

Bên cạnh đó, đơn vị chủ trì xây dựng Quy hoạch cần bổ sung phân tích, đánh giá, dự báo số lượng sinh viên đại học, cao đẳng tham gia học tập an ninh, quốc phòng trong thời gian tới; dự báo nhu cầu sử dụng đất phát triển Hệ thống trung tâm phù hợp với từng vùng kinh tế-xã hội; có phương án nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên…

Giải quyết 'bài toán' tập trung và phân tán

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ, Quy hoạch có ý nghĩa hết sức quan trọng để cụ thể hoá việc thực hiện Luật Giáo dục quốc phòng, an ninh, các chiến lược liên quan đến quốc phòng, an ninh, giáo dục-đào tạo để bảo đảm quốc phòng, an ninh, chủ động bảo vệ đất nước từ sớm, từ xa.

Bộ Quốc phòng, Bộ Công an có sự phối hợp, thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ xây dựng Quy hoạch, và tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành để tiếp thu đầy đủ, "đúng nơi, đúng chỗ" các ý kiến tại cuộc họp.

Về một số vấn đề cụ thể, Phó Thủ tướng đề nghị đơn vị chủ trì soạn thảo Quy hoạch phải thu thập, đánh giá đầy đủ hiện trạng của các trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh (các trường quân đội, đại học, cao đẳng nghề nghiệp) hiện nay về cơ sở vật chất, điều kiện hoạt động, chất lượng giảng dạy so với mục tiêu, yêu cầu đặt ra.

Các quan điểm trong Quy hoạch phải bám sát, đáp ứng yêu cầu trong Luật Giáo dục quốc phòng, an ninh, phù hợp với điều kiện, bối cảnh tình hình trong nước, quốc tế, sự phát triển khoa học công nghệ. Từ đó, đổi mới toàn diện, đồng bộ, thực chất hoạt động giáo dục quốc phòng, an ninh, cùng với tận dụng thành tựu công nghệ hiện đại, chuyển đổi số.

Hoạt động triển khai Quy hoạch phải dựa vào hệ thống chính trị, các bộ, ngành, địa phương, giải quyết "bài toán" tập trung và phân tán giữa các trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh của quân đội và của các trường đại học, cao đẳng.

"Các trung tâm của trường đại học, cao đẳng sẽ đảm nhận giảng dạy phần kiến thức cơ bản về quốc phòng, an ninh, trong khi các cơ sở của quân đội đảm nhận truyền đạt kiến thức chuyên sâu, thực hành quân sự, kết hợp tổ chức các buổi học trực tuyến do những chuyên gia, giảng viên quân sự có kinh nghiệm giảng dạy. Quy hoạch phải gắn với giáo dục đại học, xây dựng cơ sở vật chất của các trường đại học, phát triển đội ngũ giảng viên", Phó Thủ tướng gợi mở.

Ngoài ra, Quy hoạch cần có định hướng về chương trình, nội dung, phương pháp, giáo trình, mục tiêu cần đạt được của các trung tâm, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng, an ninh, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay.

Nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của khâu tổ chức thực hiện để bảo đảm tính khả thi của Quy hoạch, Phó Thủ tướng cho rằng, Quy hoạch phải đề ra hướng tháo gỡ các vướng mắc về thể chế, chính sách pháp luật; hình thành cơ chế phối hợp giữa các trung tâm của quân đội và các trường đại học, cao đẳng; khẩn trương xây dựng chương trình khung về giáo dục quốc phòng, an ninh thiết thực, phù hợp với các đối tượng khác nhau theo Luật Giáo dục quốc phòng, an ninh; có bộ tiêu chí cụ thể về cơ sở vật chất, trang thiết bị, cán bộ quản lý, giảng viên của các trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh…