(TN&MT) - Theo nhận định của các chuyên gia về tài nguyên nước, sự suy thoái tài nguyên nước dưới đất ở vùng thành phố Hà Nội hiện nay đã có những biểu hiện rõ ràng. Vấn đề còn lại hiện nay là cần xác định đúng nguyên nhân để có giải pháp hữu hiệu phòng chống và giảm thiểu hữu hiệu suy thoái nước dưới đất trên địa bàn phục vụ phát triển kinh tế xã hội và đời sống sinh hoạt của người dân.
Tìm hướng khai thác mới
Theo TS.Nguyễn Văn Đản (chuyên gia về tài nguyên nước), đối với nguồn nước dưới đất, sự suy thoái về lượng trong các điều kiện tự nhiên được biểu hiện ở sự suy giảm mực nước. Còn sự suy thoái về chất biểu hiện ở sự nhiễm bẩn, nhiễm mặn các nguồn nước dưới đất.
“Hà Nội đang đối mặt với việc suy giảm nước dưới đất cả về lượng lẫn về chất. Điều này đã có những biểu hiện rõ ràng đặc biệt trong những năm gần đây”, TS.Nguyễn Văn Đản nói. Thực tế, từ việc chỉ khai thác nước ngầm, đến nay, các công ty kinh doanh nước sạch đã phải tính đến và đang dần phải chuyển hướng sang khai thác nguồn nước mặt từ sông Đuống, sông Đà. Bởi lẽ, mực nước nước dưới đất Hà Nội đang giảm rõ rệt theo thời gian.
Ông Nguyễn Như Hải, Tổng Giám đốc Công ty Nước sạch Hà Nội cho biết, hiện nay, công suất khai thác nước ngầm các giếng của công ty giảm từ 15% đến 20% so với công suất thiết kế.
Còn nghiên cứu của Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước miền Bắc cho thấy, tất cả các bãi giếng Pháp Vân, Hạ Đình, Mai Dịch, Ngọc Hà, Ngô Sỹ Liên, Tương Mai đều bị giảm công suất khai thác so với thiết kế. Việc giảm này thể hiện ở việc giảm dần công suất khai thác ở các giếng khoan, có nơi thậm chí phải dừng khai thác ở một số giếng. Đến nay công suất khai thác các bãi giếng chỉ đạt từ 69 đến 78% công suất thiết kế.
Riêng mực nước ở các lỗ khoan quan trắc trong lòng thành phố bị giảm với tốc độ trung bình từ 0,3 - 0,5 đến 0,6 - 0,8m/năm, làm cho mực nước dưới đất hạ xuống rất sâu như ở Mai Dịch đến 26m, Hạ Đình dến 34m cách mặt đất.
Chống suy thoái từ nguồn
Tiến sỹ Nguyễn Văn Đản cho rằng, việc xác định đúng nguyên nhân gây suy thoái có ý nghĩa vô cùng quan trọng, giúp nhà quản lý có biện pháp phòng ngừa đối nơi chưa bị suy thoái và có biện pháp giảm thiểu cũng như chống suy thoái đối với những nơi đã có dấu hiệu suy thoái.
Nhiều nguyên nhân được các chuyên gia đưa ra trong đó phải kể đến quá trình đô thị hóa nhanh chóng, việc xây dựng nhà cao tầng, đóng cọc bê tông đã dẫn đến việc làm giảm hoặc triệt tiêu nguồn cung cấp cho nước dưới đất. Trong khi đó lưu lượng khai thác nước dưới đất ngày càng tăng lên mạnh mẽ. Có thời kỳ, bất cứ ở đâu trên địa bàn thành phố cũng thấy xuất hiện giếng khoan. Tình trạng “nhà nhà khoan giếng, người người khoan giếng” đã trở nên phổ biến và là nhu cầu không thể thiếu để phục vụ đời sống của người dân. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến việc làm cho mực nước hạ xuống sâu, tốc độ thấm tăng lên đồng nghĩa với việc các chất bẩn được chuyển tải một cách nhanh lên, dẫn đến suy thoái về lượng.
Ngoài ra, nước dưới đất cũng đang bị nhiễm bẩn bởi một số yếu tố, một số vùng như nhiễm bẩn từ các con sông Tô Lịch, sông Sét, sông Lừ, sông Kim Ngưu… Một số bãi chôn lấp chất thải rắn còn để trong lòng thành phố như bãi rác Tam Hiệp, bãi rác Mễ Trì, nghĩa trang Văn Điển… cũng đều là tác nhân gây ô nhiễm nguồn nước dưới đất…
Trước thực trạng trên để giảm thiểu và chống suy thoái tài nguyên nước, UBND TP Hà Nội đã phê duyệt Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu về nguồn tài nguyên nước trên địa bàn Hà Nội mở rộng giai đoạn 2. Qua đây, sẽ thu thập, tổng hợp, phân tích, đánh giá các tài liệu đã có khảo sát, điều tra bổ sung về tài nguyên nước; tổng hợp phân tích, đánh giá các tài liệu liên quan đến các nguồn nước trên địa bàn Hà Nội mở rộng. Đồng thời, cập nhật vào phần mềm cơ sở dữ liệu tài nguyên nước đã có ở giai đoạn 1 phục vụ công tác quản lý tài nguyên này cho cả Thành phố.
Ngoài ra, Cục Quản lý Tài nguyên nước hiện đang phối hợp với Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước Quốc gia triển khai Đề án bảo vệ nước dưới đất ở các đô thị lớn trong đó Hà Nội là một trong những đô thị được ưu tiên triển khai thực hiện trong giai đoạn 2012 – 2015. Hy vọng, khi hoàn thành sẽ cứu vãn tình trạng suy thoái nguồn nước dưới đất hiện nay.
Minh Trang
