Độc đáo Lễ hội Hết Chá trên Cao nguyên Mộc Châu

Lễ hội Hết Chá của đồng bào dân tộc Thái Mộc Châu thường được tổ chức vào tháng 3 hàng năm (Ảnh: Du lịch Mộc Châu)

Lễ hội Hết Chá của đồng bào dân tộc Thái Mộc Châu thường được tổ chức vào tháng 3 hàng năm. Lễ hội mang nhiều giá trị lịch sử, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc và được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2016.

Năm nay, Lễ hội Hết Chá được tổ chức trong 2 ngày 26-27/3, tại xã Đông Sang, với nhiều hoạt động phong phú, hấp dẫn, gồm: Phần lễ được tổ chức với lễ rước hoa Mạ, hoa Ban; biểu diễn các tích trò phản ánh cuộc sống lao động sản xuất, sinh hoạt đời thường của người Thái…

Cùng với đó là các hoạt động văn hóa, gồm: Giao lưu văn nghệ với chủ đề ca ngợi quê hương đất nước, văn hóa con người Tây Bắc; Thi lấy lửa luộc gà; Thi trưng bày ẩm thực dân tộc; Thi trại văn hóa các khối đoàn thể; Hội thi múa xòe; Các môn thể thao dân tộc như tung còn, đi cầu kiều… Trưng bày gian hàng giới thiệu sản phẩm hàng thổ cẩm, hàng nông sản, sản phẩm thương hiệu của xã…

Lễ hội Hết Chá là hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh sâu sắc; đồng thời là lễ hội đoàn kết cộng đồng, cùng giúp nhau vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Đây còn là dịp để người dân tạ ơn đất trời, tạ ơn đấng sinh thành, giáo dưỡng, cầu chúc cho vạn vật hòa hợp, sinh sôi nảy nở, cuộc sống yên vui, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt bội thu, mọi người ấm no, hạnh phúc và thể hiện ý thức gắn kết cộng đồng dân tộc Thái.

(Ảnh: Du lịch Mộc Châu)

Nguồn gốc của Lễ hội Hết Chá được truyền lại rằng: Xưa kia, người Thái rất nghèo, không có tiền mua thuốc chữa bệnh, thường nhờ đến thầy mo (thầy cúng). Thầy mo dùng mẹo và nhờ thần linh nên đã chữa được bệnh cho dân làng. Để tỏ lòng biết ơn, nhiều người xin được làm con nuôi của ông. Và rồi, mỗi dịp 29, 30 Tết, con cháu lại cùng nhau đến tạ ơn thầy mo.

Nhưng thời điểm đó, thầy mo đang bận rộn chuẩn bị Tết, nên lễ tạ ơn được ấn định tổ chức vào tháng 3 hàng năm, khi hoa ban vào mùa nở rộ nhất.

Lễ hội Hết Chá rất có ý nghĩa đối với đồng bào dân tộc Thái ở Mộc Châu. Lễ hội không chỉ là dịp tạ ơn thầy thuốc, thầy mo đã cứu chữa khỏi bệnh cho dân bản, mà còn giáo dục và dạy con cháu cách làm ăn, cách sống. Lễ hội còn có ý nghĩa cầu sức khỏe, may mắn, mưa thuận, gió hòa cho dân bản. Nhiều đôi trai gái bén duyên, nên nghĩa vợ chồng cũng từ Lễ hội Hết Chá này.

Đồng bào dân tộc Thái xưa chủ yếu sống dựa vào thiên nhiên, chính vì vậy việc tìm thức ăn cũng dựa vào săn bắn, hái lượm. Tại lễ hội, các nghệ nhân đã tái hiện lại một chuyến đi săn, bắt cá dưới suối; cách người Thái xưa tập cho trâu cày ruộng. Cùng với đó là các tiết mục kịch câm dí dỏm, vui nhộn được biểu diễn đan xen để phê phán những thói hư tật xấu, khích lệ những cái hay, cái đẹp trong cuộc sống thường nhật. Ngoài ra, người dân và du khách còn được tham gia các trò chơi dân gian, xem cách người Thái xưa lấy lửa bằng tre và thưởng thức những món ăn dân tộc hấp dẫn.