Dọc đại ngàn Trường Sơn

Trên những nẻo đường mới

Mươi năm về trước, để về các huyện miền núi của Quảng Nam phải mất cả tuần, còn lên được các xã vùng biên như AXan, Chơm, A Tiêng… thì phải mất đến cả tháng. Khó nhất là vào mùa mưa, cán bộ tỉnh không xuống huyện được, còn cán bộ huyện mỗi lần xuống xã chỉ có cách duy nhất xắn quần, lội bộ năm, bảy ngày đường... Nhưng đó là chuyện của những ngày cũ, còn bây giờ, khắp các huyện miền núi xứ Quảng, đường ô tô phẳng lỳ, xe bon bon đến tận trung tâm xã. Những ngôi nhà khang trang kiên cố, chợ và hàng quán san sát dọc hai bên đường như minh chứng cho sự “thay da, đổi thịt” của những vùng đất khó. Và huyện miền núi Tây Giang là một ví dụ.

Nếu nói Tây Giang “lột xác” thì e là hơi quá, nhưng những chuyển biến ở nơi này có lẽ là không khó để nhận ra. Nó đến từ những khu tái định cư kiên cố, vững chắc, an toàn, không còn thấp thỏm với “họa núi đè”, bà con có rẫy, có ruộng, đủ gạo ăn quanh năm. Giữa khoảng sân rộng và nhà Gươl lớn, trẻ chơi đùa, đá bóng, đạp xe, bà con tụ tập những ngày lễ hội, ngày Tết. Trẻ con ở đây không đứa nào bỏ học bởi trường ở ngay trong thôn, lại có đường đi thuận tiện, xe ô tô vào đến nơi mua chuối, sắn, gà, lợn, bán vải vóc, muối, cá tươi cho bà con.

Tơ Ngôl Nhang (33 tuổi, ở thôn A Choong), không giấu được niềm vui khi kể về cuộc sống mới ở khu tái định cư Achoong, xã Chơm (Tây Giang). Nhang cưới vợ sớm nhưng không có đất riêng, phải sống chung với bố mẹ cùng đàn em trong căn nhà nhỏ chỉ vài chục mét vuông ở sườn núi. Nhiều lần mưa lớn, đất lở vào sát vách, anh và người thân chỉ biết cõng nhau đi nơi khác lánh nạn. Kể từ khi về sống ở khu tái định cư A Choong được triển khai theo Nghị quyết số 12/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Quảng Nam, gia đình yên tâm hẳn.

“Bà con về làng mới, cũng là lúc huyện “đưa” đường ô tô về tận nơi, rồi lần lượt hệ thống điện chiếu sáng, nước tự chảy, trường học, trạm y tế... mọc lên. Làng mới gần trung tâm xã, có đường giao thông nên thuận tiện hơn nhiều so với làng cũ. Người ốm đau không còn phải khiêng cõng băng rừng đi cấp cứu, chỉ việc lên xe chở đi bệnh viện…” - Tơ Ngôl Nhang kể.

Cũng giống như Tây Giang, nhờ thực hiện những chính sách, chủ trương đồng bào dân tộc mà nhiều huyện miền núi của Quảng Nam như được thổi luồng sinh khí để “lột xác”. Ngoài diện mạo bề thế hiện hữu ngay trung tâm xã, len lỏi khắp các khu dân cư là những con đường mới, khu vui chơi, nhà sinh hoạt cộng đồng… được triển khai xây dựng từ nguồn lực của Dự án 4 về "Đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào DTTS và miền núi và các đơn vị sự nghiệp công lập", góp thêm vào diện mạo vùng cao.

Sống khác, làm khác

Hạ tầng điện, đường, trường, trạm được đầu tư cũng là lúc vòng luẩn quẩn đói nghèo ở miền núi xứ Quảng vơi dần. Người dân đã biết bắt những con suối hoang vu trong cánh rừng nguyên sinh kỳ vĩ “đẻ ra tiền”. Những mặt hàng nông sản “rẻ như cho” ngày trước nay trở thành cây... giảm nghèo. Người dân đã dần đổi từ tư duy manh mún, nhỏ lẻ sang kinh tế thị trường. Nhiều loại cây đặc sản như chè dây Ra Zéh, ớt Ariêu, cam tuyết Ga Ry, măng rừng, đẳng sâm, ba kích… được mở rộng thành những vườn chuyên canh với sự trợ lực, hướng dẫn của cán bộ nông nghiệp về quy trình, vụ mùa. Nông sản của bà con được đóng bao bì, nhãn mác, được xác nhận chuỗi cung ứng an toàn thực phẩm, hay đăng ký sản phẩm OCOP, tiêu thụ khắp thị trường gần xa.

Theo tính toán của Trưởng thôn A Choong (Tây Giang), cũng là Giám đốc HTX nông nghiệp Chơm A Lăng Lơ, nếu 1ha trồng lúa mỗi năm một vụ chỉ thu chừng 2 tấn lúa, (tầm 16 triệu đồng); nhưng trồng đẳng sâm, 1ha cho khoảng 2 tấn củ tươi, với giá trung bình 200 nghìn đồng/1kg như hiện nay, sẽ thu về 400 triệu đồng; lợi gấp hơn 20 lần trồng lúa. Gia đình anh Lơ hiện cũng đang trồng 4ha đẳng sâm, trừ chi phí thì thu về 100 triệu/năm. Tính cả xã Chơm có tổng diện tích hơn 200ha, trong đó, thôn A Choong chiếm gần một nửa. “Bài toán xóa nghèo ở Chơm đang dần có lời giải.”- A Lăng Lơ phấn khởi nói.

Ông Trần Duy Dũng - Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My chia sẻ, cây sâm Ngọc Linh đã trở thành cây hàng hóa chủ đạo để góp phần giảm nghèo bền vững, ổn định đời sống cho đồng bào các dân tộc tại địa bàn. Nhiều hộ dân của Nam Trà My, đặc biệt là các xã Trà Linh, Trà Nam, Trà Cang không chỉ thoát nghèo mà còn xây được nhà tầng, trang bị đầy đủ phương tiện, đồ dùng gia đình, mua sắm được ô tô; mua đất, xây nhà ở...

Nhưng điều khiến lãnh đạo “thủ phủ” sâm Ngọc Linh vui mừng hơn thảy là trồng dược liệu không chỉ là sinh kế với người dân huyện Nam Trà My, mà còn giúp bảo vệ môi trường rừng tốt hơn, khi rừng chính là nguồn sống của người dân, sinh kế dưới tán rừng tự bao đời nay vẫn phù hợp với tập quán sinh sống ở vùng cao. Tỷ lệ độ che phủ rừng trên địa bàn huyện đạt 59,33%, phấn đấu đến năm 2025 đạt 62%.

Động lực mới, thời cơ mới

Rất nhiều chủ trương, chính sách dân tộc của địa phương đi vào hiện thực đời sống trên vùng miền núi như Chương trình 135, Chương trình 30a; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; Nghị quyết 12 của HĐND tỉnh và Nghị quyết 05 của Tỉnh ủy về phát triển miền núi, gần đây nhất là chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát… đã đem lại hiệu quả cho ổn định cuộc sống và vươn lên thoát nghèo của đồng bào DTTS vùng cao Quảng Nam.

Qủa thật, trong suy nghĩ của A Lăng Lơ, Tơ Ngôl Nhang cùng gần 145 nghìn người đồng bào các dân tộc Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng ở xứ Quảng thì cuộc sống bây giờ sướng gấp nhiều lần trước kia là nhờ ơn Đảng và Nhà nước. Và suy nghĩ của đồng bào cũng không chỉ dừng lại ở chuyện có nhà để ở, có gạo để ăn mà họ còn đang “gieo ươm” những giấc mơ về một tương lai tươi sáng hơn.

Phía trước đang có nhiều niềm tin, khát vọng và không ít thử thách. Một mùa hi vọng mới lại về nơi lưng chừng dãy Trường Sơn. Thấp thoáng những đám ruộng ven đường đã phủ đầy màu xanh mạ non; các ngôi nhà sàn của bà con Cơ Tu đã rực rỡ sắc màu cờ Đảng, cờ Tổ quốc xen lẫn màu đỏ hoa đào làm cho bức tranh xuân nơi núi rừng thêm sinh động. Nghe trong gió, điệu hát, tiếng đàn abel của đồng bào trong những ngày xuân như rạo rực hơn, phơi phới niềm vui về sự đổi thay của bản làng và ngợi ca bài ca đoàn kết cùng góp xây cho non ngàn xanh thắm.