Đô thị loay hoay trong vòng vây của rác: Gập ghềnh con đường rác

Quay lưng với các dự án xử lý rác thải

Theo Quy hoạch xử lý chất thải rắn Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 xác định Hà Nội có 17 khu xử lý chất thải rắn bao gồm 8 khu hiện hữu được nâng cấp, mở rộng và khu đầu tư mới. Tuy nhiên, thống kê của Đoàn Giám sát HĐND TP. Hà Nội cho thấy, hầu hết 17 khu xử lý chất thải rắn của TP. Hà Nội đã phê duyệt nằm trong tình trạng đã ngưng hoạt động, chưa triển khai hoặc chưa nhận được sự đồng thuận của người dân.

Rác thải sinh hoạt ùn ứ trên nhiều tuyến phố ở Thủ đô Hà Nội. Ảnh: Hoàng Minh

Điển hình tại dự án Khu liên hiệp xử lý rác thải Sóc Sơn được phê duyệt giai đoạn 2 từ năm 2010 và đầu tư từ năm 2011, phấn đấu hoàn thành giải phóng mặt bằng vào năm 2017. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, vấn đề đền bù, giải phóng mặt bằng và di dân khỏi khu vực bị ảnh hưởng ô nhiễm môi trường vẫn chưa hoàn thành. Chính điều này dẫn đến tình trạng trong vòng 4 năm qua đã có tới 7 lần người người dân xã Hồng Kỳ và xã Nam Sơn (Sóc Sơn, Hà Nội)  chặn xe ra vào bãi rác Nam Sơn. Tương tự, bãi rác lớn thứ hai của Hà Nội là bãi rác Xuân Sơn trong quá khứ cũng đã từng nhiều lần bị người dân chặn xe chở gây nhiều khó khăn cho công tác xử lý rác thải trên địa bàn.

Đối với các dự án xây mới như Dự án Nhà máy xử lý rác thải Núi Thoong, xã Tân Tiến, huyện Chương Mỹ; Dự án xử lý rác thải Lại Thượng, huyện Thạch Thất… cũng không nhận được sự đồng tình của người dân. Hầu hết các dự án trên đã được triển khai từ 5 - 10 năm trước nhưng vẫn không thể hoàn thành, kéo theo đó là hàng loạt các đợt khiếu nại, phản đối của người dân địa phương.

Đảm bảo quyền lợi của người dân địa phương

Theo TS. Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường, vấn đề xung đột, trước mắt, chính quyền cần giải quyết ổn thỏa các yêu cầu đền bù của người dân. Đơn cử, vụ việc người dân chặn bãi rác Nam Sơn, Sóc Sơn mới đây, do thành phố không giải quyết dứt điểm và triển khai hiệu quả phương án di dân, hỗ trợ như đã thống nhất với người dân vào năm 2019 nên họ mới tái diễn việc ngăn chặn xe chở rác.

“Vấn đề của rác thải đô thị Hà Nội cũng như nhiều tỉnh thành khác là khâu phân loại rác thải chứ không phải là công nghệ xử lý. TP. Hà Nội sẽ không bao giờ giải quyết được bài toán về rác nếu chúng ta không giải quyết được khâu phân loại rác tại nguồn. Và để làm được điều này, phải bắt nguồn từ người dân”.

PGS.TS Tăng Thị Chính

Viện Công nghệ môi trường,

Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam

Còn về lâu dài, cần nâng cao chất lượng nhà thầu và cải tiến công nghệ xử lý rác thải để môi trường sống của người dân sống gần các khu xử lý rác không bị ảnh hưởng. Hà Nội đang xây dựng Nhà máy điện rác Nam Sơn, hướng đi đó, khả quan nhưng phải chuẩn bị từ bây giờ để công nghệ đốt rác thành điện đi vào hoạt động. Đồng thời, phải làm các giải pháp song song như phân loại rác tại nguồn, tăng cường tái sử dụng rác, chuẩn bị cơ sở vật chất để thu gom, tổ chức các bãi thu gom chuẩn cho hợp vệ sinh, nhất là các loại rác có khối lượng lớn.

Xử lý rác thải của Hà Nội chỉ thành công khi tìm được sự đồng thuận trong dân.