Điện Biên: Người Hà Nhì gìn giữ di sản trang phục dân tộc

Là một trong 19 cộng đồng dân tộc sinh sống tại Điện Biên, người Hà Nhì ở Sín Thầu chủ yếu thuộc ngành Hà Nhì Lạ Mí. Trải qua thời gian dài định cư và phát triển, người Hà Nhì nơi đây vẫn lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống, mang đậm bản sắc như: Ngôn ngữ, lễ hội truyền thống, tập quán xã hội… Trong đó đặc sắc, không thể thiếu trong bất kỳ hoạt động lễ nghi, tập quán nơi đây là sắc đỏ của trang phục truyền thống.

Năm 2023, nghệ thuật làm trang phục của người Hà Nhì tại các xã vùng biên Mường Nhé chính thức được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Danh hiệu này không chỉ ghi nhận giá trị lịch sử, văn hóa, mà còn là động lực để người Hà Nhì bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống đặc sắc này.

Bà Pờ Mỳ Lế, Bí thư Đảng ủy xã Sen Thượng, huyện Mường Nhé cho biết: Chính quyền địa phương luôn khuyến khích thế hệ trẻ học và gìn giữ nghề may vá truyền thống. Những phụ nữ lớn tuổi giàu kinh nghiệm cũng đang nỗ lực truyền lại kỹ năng này để bản sắc dân tộc không bị mai một.Trong thời gian qua, cấp ủy chính quyền xã cùng với chị em phụ nữ, các cô, các bà có tuổi có kinh nghiệm vẫn dạy cho những thế hệ trẻ để không mai một bản sắc dân tộc như may mặc, khâu vá. Những phụ nữ biết may thì từ thế hệ này đến thế hệ khác lưu truyền để truyền lại cho con cháu, của đồng bào dân tộc Hà Nhì để bản sắc dân tộc Hà Nhì được lưu giữ.

Màu sắc trang phục người Hà Nhì chủ đạo là các gam màu nóng như đỏ, vàng… bởi khu vực sinh sống là núi cao, quanh năm mây mù che phủ, mặc màu sắc sặc sỡ sẽ phần nào xua đi cái lạnh nơi đây. Nhìn tổng thể trang phục phụ nữ Hà Nhì đa phần là giống nhau. Nếu tinh ý sẽ phát hiện trang phục thiếu nữ có phần tươi mới hơn, như những bông hoa đượm sắc căng tràn sức sống nơi đại ngàn. Trang phục phụ nữ trung niên, lớn tuổi sẽ có màu trầm hơn mang sắc thái trưởng thành và trang trọng.

Bộ trang phục truyền thống đồng bào Hà Nhì gồm các phần: Mũ đội đầu, áo dài, áo ngắn và quần. Với mũ đội đầu sẽ gồm các chi tiết như vòng quấn giữ tóc hình tròn (tro pà) với các đường chỉ màu, khăn hình vuông được khâu các lớp vải màu đan xen, bốn viền khăn được khâu các lớp tua xâu hạt cườm và quả bông nhiều màu sắc. Phần áo dài là áo xẻ ngực, xẻ tà và cài khuy, tay áo được chắp ghép thành các đường viền nhiều màu sắc chủ đạo là các màu ấm. Áo ngắn được khoác ngoài cùng và được đính cúc bạc, trang sức hình hoa, núi, nổi bật trên nền vải đen tạo sự hài hòa, tinh tế.

Trong đời sống thường ngày, người Hà Nhì có rất nhiều lễ, tết lớn như: Lễ cúng bản (Gạ Ma Thú), Tết mùa mưa (Dế Khù Chà), mừng cơm mới (Chế Sự Chà), Tết cổ truyền (Khù Sự Chà). Trong ngày lễ tết, các thành viên trong cộng đồng đi thăm hỏi, chúc mừng nhau, những cô gái diện bộ quần áo đẹp nhất như bông hoa đỏ thắm đặc trưng, truyền thống khoe sắc nơi cực Tây. Trong không gian văn hóa bản làng, nét văn hóa, tính cộng đồng được bảo lưu. Đây cũng là một trong những lý do chính nét văn hóa truyền thống dân tộc Hà Nhì được bảo tồn và phát triển.

Trải qua thời gian, cuộc sống ngày càng hiện đại, các nét văn hóa của người Hà Nhì, trong đó có nét đẹp trang phục truyền thống vẫn được bảo tồn. Vào các dịp lễ hội, tết người Hà Nhì luôn mặc những bộ quần áo đẹp, rực rỡ nhất mà họ đã dành nhiều thời gian để tạo nên. Đối với người Hà Nhì, những bộ trang phục dân tộc là hơi thở, cuộc sống và sự tự hào. Điều này đã giúp họ giữ gìn nét đẹp trang phục truyền thống trải qua nhiều thế hệ.