(TN&MT) - Đây là sự kiện văn hóa, tín ngưỡng lớn trong năm của huyện Lạng Giang nhằm tôn vinh, quảng bá, giới thiệu giá trị lễ hội đền Cổ Ngựa và đền Chúa Then. Lễ hội mở cửa rừng được tổ chức từ ngày 07/02 đến 09/02 (tức ngày mùng 10 đến 12 tháng Giêng âm lịch) tại đền Cổ Ngựa, đền Chúa Then, thôn Việt Hương, xã Hương Sơn, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang.
Lễ hội mở cửa rừng là dịp để nhân dân gặp gỡ, giao lưu, cầu mong cho một năm mới mưa thuận gió hòa, cây cối xanh tốt, mùa màng bội thu, thể hiện ước nguyện, khát vọng về cuộc sống ấm no, sung túc về vật chất, tinh thần.
Là một sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng truyền thống của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, gắn với tục thờ Mẹ rừng hay còn gọi là Mẹ xứ sở và còn một tên khác nữa được gọi là vị Nữ Thần trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, lễ hội mang đến những trải nghiệm cũng như hiểu biết thêm về văn hóa tín ngưỡng của đồng bào dân tộc ta.
Trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, vị Nữ Thần đó được gọi là Thánh Mẫu Thượng Ngàn. Thánh Mẫu Thượng Ngàn là bà chúa Then đã có công ban phát các sản vật và che chở cho Nhân dân. Vào dịp đầu xuân năm mới, bà chúa Then thường ban phát cho Nhân dân lộc rừng, đó là các sản vật nông nghiệp, hoa quả để Nhân dân cấy lúa, gieo trồng.
Thực hiện nghi lễ mở cửa rừng, ban đầu, nhà đền Chúa Then thực hiện làm lễ cúng thần rừng tại đền Chúa Then, sau đó đọc văn tế xin phép mở cửa rừng, xin keo tức là tung đôi keo bằng gỗ nhà đền giống như xin đài âm dương và đẩy mở cửa cung Đại Bái đền Chúa Then. Tiếp đến là tế rượu và dâng lễ vật lên các vị thần, nhà đền chuẩn bị sẵn lộc để trao - nhận lộc rừng cho du khách thập phương. Tại ngôi đền Chúa Then, người dân cùng nhà đền làm lễ khai xuân, dâng mâm lễ, sản vật cúng và đặc biệt là nghi lễ mở cửa rừng.
Các nghi lễ cúng Thần rừng tại đền Chúa Then mang nhiều nét đặc sắc của hình thái sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng đặc biệt với tổng hòa các yếu tố văn hóa và nhiều loại hình nghệ thuật độc đáo. Trong đó, nghi lễ cúng Thần rừng là quan trọng nhất và mang tính cộng đồng rõ nét. Nghi lễ này không chỉ để tạ ơn Thần rừng đã mang nguồn nước, sản vật cho dân bản mà còn có ý nghĩa giáo dục cho thế hệ trẻ về việc bảo vệ rừng. Đây cũng là tín hiệu khởi đầu cho một mùa làm ăn, lao động gặp nhiều may mắn, đem lại những kết quả tốt đẹp cho đồng bào các dân tộc ở xã Hương Sơn, huyện Lạng Giang.
Theo Đồng đền Bùi Quang Lưu và Thủ nhang Lê Hoài Vũ cho biết, Lễ hội mở cửa rừng năm nay có thêm phần lễ đặc biệt là đêm ngày 10 tháng Giêng âm lịch có rước đuốc đêm , đốt đình liệu , lửa trại , dân vũ , giao lưu văn nghệ giữa đồng bào dân tộc quanh vùng. Đến với Lễ hội mở cửa rừng, bà con còn được trải nghiệm các hoạt động thể thao, các trò chơi dân gian như bịt mắt bắt dê, bịt mắt đập niêu, kéo co, đẩy gậy… Công tác tổ chức lễ hội phải được chuẩn bị chu đáo, trang trọng, đúng quy định, lành mạnh, đảm bảo vệ sinh môi trường. Hiện công tác chuẩn bị cơ bản đã hoàn tất.
Lễ hội mở cửa rừng tại xã Hương Sơn không chỉ là một dịp để vui chơi và giải trí mà còn là cơ hội để tìm hiểu về văn hóa và tâm linh đậm đà của người dân địa phương. Đây là một trong những lễ hội đặc biệt và thu hút du khách đến với vùng đất Bắc Giang, mang lại nhiều trải nghiệm đáng nhớ và ý nghĩa.