Công tác phòng chống tội phạm, tham nhũng chuyển biến tích cực

Các nội dung bàn thảo gồm: công tác phòng, chống tham nhũng; tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật và công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án năm 2022.

Tội phạm tham nhũng, chức vụ tăng 33,33%

Trình bày Báo cáo thẩm tra các Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác thi hành án; các báo cáo công tác của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao năm 2022, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, Ủy ban cơ bản đồng tình với những nhận định, đánh giá của Chính phủ về công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra lưu ý, về tổng thể, tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm về trật tự xã hội giảm, nhưng một số loại tội phạm gia tăng như: giết người (tăng 7,43%), cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự (tăng 36,24%); một số loại tội phạm diễn biến phức tạp, tính chất nghiêm trọng như các tội phạm về ma túy, cướp, cướp giật. Trong đó, tội phạm tham nhũng, chức vụ tăng 33,33%.

Ủy ban Tư pháp cũng lưu ý, thời gian qua, lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid-19, đã xảy ra một số vụ án tham nhũng có quy mô, phạm vi lớn, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, xảy ra ở nhiều cấp, ngành, địa phương, có sự tham gia của một số cán bộ cấp cao lợi dụng chính sách của Nhà nước làm trái quy định để vụ lợi. Tội phạm trên không gian mạng, tội phạm về chứng khoán thị trường, tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với nhiều phương thức, thủ đoạn mới, tinh vi hơn, nhiều hành vi vi phạm được thực hiện trong một thời gian dài mới phát hiện, xử lý.

Ghi nhận, năm 2022, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và chính quyền các cấp, sự nỗ lực, cố gắng của các cơ quan chức năng, công tác phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm đạt được nhiều kết quả tích cực và đạt được nhiều chỉ tiêu của Quốc hội giao, tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng cho rằng, kết quả phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm trên một số lĩnh vực còn chưa tương xứng với tình hình thực tế, trong đó, tội phạm và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực môi trường, an toàn thực phẩm xảy ra nhiều nhưng việc phát hiện, xử lý chưa đủ sức răn đe, chủ yếu là xử lý hành chính.

Công tác thu hồi tài sản tham nhũng đạt kết quả cao

Đối với Báo cáo của Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao (VKSND) về công tác của ngành Kiểm sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, VKSND các cấp tiếp tục chú trọng và tăng cường công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát các hoạt động tư pháp trong lĩnh vực hình sự. Nhiều biện pháp đạt kết quả tích cực hơn so với năm 2021 như: số cuộc kiểm sát trực tiếp tăng 13,8%; số kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm tăng so với năm 2021 và được tiếp thu, thực hiện đạt 99,2% chỉ tiêu Quốc hội giao.

Trong năm 2022, chưa xảy ra trường hợp oan thuộc trách nhiệm của Cơ quan điều tra VKSNDTC. Tỷ lệ thu hồi tài sản do phạm tội tham nhũng vượt chỉ tiêu Quốc hội giao.

Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp cho rằng, tỷ lệ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, tỷ lệ điều tra, khám phá các tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đều giảm mạnh so với năm 2021 và chưa đạt yêu cầu của Quốc hội. Còn 73,6% tố giác, tin báo tạm đình chỉ giải quyết, 11/12 vụ án tạm đình chỉ điều tra từ năm 2020 đến nay chưa được phục hồi.

Đối với Báo cáo của Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao về công tác của ngành Tòa án, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Thị Nga cho biết, trong năm 2022, Tòa án đã triển khai nhiều giải pháp quyết liệt nên chất lượng xét xử và nhiều chỉ tiêu công tác đạt và vượt yêu cầu Quốc hội giao. Về cơ bản, các vụ án được đưa ra xét xử đúng thời hạn luật định. Mặc dù số lượng án thụ lý tăng, song số vụ án đã xét xử tăng 3,79%, đạt 85,2%.

Bên cạnh đó, hình phạt được áp dụng cơ bản bảo đảm nghiêm minh; việc quyết định về án treo, cải tạo không giam giữ cơ bản chặt chẽ. Tranh tụng tại phiên tòa được bảo đảm thực chất; đã tổ chức được 6.627 phiên tòa rút kinh nghiệm. Tỷ lệ án bị hủy (0,51%) và sửa (0,21%) do nguyên nhân chủ quan, đạt chỉ tiêu của Quốc hội. Số vụ trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung được Viện Kiểm sát chấp nhận đạt cao (1.563 vụ), đặc biệt là chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội.

Công tác giải quyết các vụ việc dân sự cũng đạt kết quả đáng ghi nhận, khi số lượng thụ lý tăng (tăng 9.018 vụ) và kết quả giải quyết cũng tăng (tăng 5.312 vụ); chất lượng giải quyết án được nâng lên, nhất là án kinh doanh - thương mại. Đã hạn chế đến mức thấp việc để án quá hạn luật định, cũng như, khắc phục cơ bản việc tuyên bản án không rõ, khó thi hành.

Thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng (PCTN) năm 2022, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhấn mạnh, tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước hiện đã thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh, qua đó, góp phần tạo sự thống nhất, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác này. Năm 2022, nhiều biện pháp phòng ngừa tham nhũng đã được Chính phủ tích cực chỉ đạo thực hiện như: công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị; thực hiện định mức, tiêu chuẩn, chế độ, quy tắc ứng xử; kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; chuyển đổi vị trí công tác để phòng ngừa tham nhũng; cải cách thủ tục hành chính; mở rộng ứng dụng khoa học trong quản lý, thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt.

Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp nhận thấy, việc thực hiện một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng còn có những hạn chế; công tác kiểm tra, đánh giá chưa thường xuyên nên tác dụng phòng ngừa tham nhũng chưa cao…

Chuyển biến tích cực

Tham gia thảo luận tại phiên họp, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao các báo cáo của Tòa án Nhân dân tối cao, Viện Kiểm soát Nhân dân tối cao, cũng các báo cáo của Chính phủ, hai báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh nhấn mạnh, Ủy ban Xã hội hoan nghênh Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao đã thông qua Nghị quyết số 05/2019 hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 214 về tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, Điều 215 về tội gian lận bảo hiểm y tế và Điều 216 về tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động của Bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cũng lưu ý, tại TP Hồ Chí Minh, cơ quan Bảo hiểm Xã hội đã gửi cơ quan điều tra 84 hồ sơ yêu cầu khởi tố theo quy định pháp luật, nhưng chưa khởi tố được do có một số vướng mắc, nhất là chưa tách bạch vi phạm của cá nhân và pháp nhân. Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị Tòa án Nhân dân tối cao chỉ đạo, hướng dẫn việc khởi tố, truy tố, xét xử các tội liên quan đến bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp.

Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, việc thu hồi tài sản thất thoát qua các vụ án còn hạn chế, đề nghị Chính phủ phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, các cơ quan tư pháp nỗ lực hơn nữa, có những phương án, giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác này trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng cho biết, qua giám sát ở các địa phương, một thực trạng nổi lên là có sự chậm trễ ở nhiều khâu trong quy trình hoạt động tố tụng, từ quá trình điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đều kéo dài thời gian, gây lãng phí nguồn lực. Tuy nhiên, những lãng phí này không lượng hóa được, không có số liệu, hướng dẫn thống kê đánh giá. Đánh giá nguyên nhân của tình trạng này là do chất lượng các bản án được tuyên, do sự phối hợp của các cấp, các ngành chưa chặt chẽ, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan tư pháp cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, giải quyết dứt điểm vấn đề này.

Kết luận nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao các báo cáo của Tòa án nhân dân tối cao, VKSNDTC, các báo cáo của Chính phủ, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp. Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, năm 2022, trong bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước có rất nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự phối hợp tốt của các cơ quan trong cả hệ thống chính trị, các cơ quan trong khối nội chính, khối tư pháp, công tác của ngành Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, các cơ quan của Chính phủ có liên quan đã có nhiều chuyển biến tích cực, đạt nhiều kết quả tốt hơn so với các năm trước.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan báo cáo tiếp thu đầy đủ các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tiếp tục hoàn thiện các báo cáo theo yêu cầu, cập nhật số liệu đủ 12 tháng để báo cáo với Quốc hội và gửi Ủy ban Tư pháp để thẩm tra, đồng thời chuẩn bị các báo cáo tóm tắt để trình bày trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.