Công bố Lễ hội Katê là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Tháp Poklonggarai - nơi diễn ra các hoạt động chính trong Lễ hội Katê

Katê được xem là lễ hội dân gian đặc sắc nhất trong kho tàng văn hoá của cộng đồng người Chăm theo đạo Bàlamôn. Về bản chất, Lễ hội Katê tựa như Tết Nguyên đán của người Kinh. Trong dịp này, người Chăm sửa soạn nhà cửa, diện những bộ trang phục mới, tham gia lễ hội theo tín ngưỡng nhằm tưởng nhớ các vị thần, ông bà, tổ tiên; thăm hỏi trong gia đình, cộng đồng, chúc nhau những lời tốt lành.

Lễ vật của đồng bào Chăm dân lên các vị thần và tổ tiên trong Lễ hội Katê

Lễ hội Katê của người Chăm tỉnh Ninh Thuận chính thức được ghi tên trong danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, ban hành kèm theo quyết định số 2459/QĐ-BVHTTDL, ngày 20/6/2017 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch.

Các chức sắc tôn giáo Chăm Bàlamôn trong Lễ hội Katê

Lễ hội không chỉ gắn với đền tháp cổ kính ngàn năm tuổi, nơi lưu giữ những giá trị kỹ thuật và mỹ thuật cao nhất của nền văn hoá Chăm, mà còn gắn với nhiều lĩnh vực khác của văn hoá: đồ cúng tế, y phục, nhạc cụ; những bài thánh ca, ca ngợi các vị vua hiền có công với nước với dân. Lễ hội còn là dịp để cộng đồng người nhân dân địa phương và những người tham dự được thưởng thức một nền nghệ thuật ca - múa - nhạc dân gian với phong cách độc đáo.

Thiếu nữ Chăm trong Lễ hội Katê

Đó là điệu múa của các thiếu nữ Chăm, say sưa cùng tiếng trống Gi năng, kèn Saranai. Lễ hội Katê là minh chứng về sự phong phú, đa dạng, độc đáo trong kho tàng văn hoá của đại gia đình các dân tộc Việt Nam. Trong lễ hội Katê được tổ chức hiện nay còn có sự tham gia, giao lưu văn hóa của các dân tộc bản địa thiểu số khác, đặc biệt là dân tộc Raglai.

Vẻ đẹp của thiếu nữ Chăm

Lễ hội Katê diễn ra trong 3 ngày, trong đó sự kiện chính diễn ra ngày 1 tháng 7 theo lịch Chăm (khoảng từ cuối tháng 9 đến cuối tháng 10 dương lịch) trên một không gian rộng lớn, lần lượt từ đền tháp (Bi môn, Ka lan) đến làng (Paley) và từng gia đình (Nga wôm), tạo thành một dòng chảy dậm chất văn hóa. Lễ hội Katê cũng đồng thời diễn ra ở 3 cụm đền tháp Chăm cổ trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, trong cùng thời điểm. Các nghi lễ cơ bản giống nhau về hình thức, nội dung, nghi thức hành lễ.

Người dân Chăm trong Lễ hội Katê

Một tin vui khác cùng thuộc lĩnh vực này đối với tỉnh Ninh Thuận, ngoài Lễ hội Katê, trong danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, ban hành kèm theo quyết định số 2459/QĐ-BVHTTDL, còn có Nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm làng Bàu Trúc (thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước).

Cùng với làng nghề dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp (một làng khác của thị trấn Phước Dân), làng gốm Bàu Trúc được coi là hai làng nghề cổ xưa nhất của Đông Nam á, hình thành cách đây khoảng 500 năm và hiện còn bảo lưu cơ bản kỹ thuật chế tác hoàn toàn bằng thủ công truyền thống. Ngoài sản xuất những vật dụng gia đình, sản phẩm gốm Bàu Trúc ngày nay nắm bắt thị hiếu người tiêu dùng, đa dạng về chủng loại và mẫu mã, đặc biệt đã tạo ra dòng sản phẩm có tính mỹ thuật cao tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.

Gốm Bàu Trúc

Các điểm khác biệt, độc đáo nhất trong kỹ thuật chế tác gốm truyền thống của người Chăm là làm hoàn toàn thủ công với những công cụ tự tạo, hay sử dụng những vật dụng gia đình, hoặc vỏ sò vỏ hến để tạo hoa văn cho gốm. Gốm được nung hai lần bằng rơm, củi. Ngoài ra, khi tạo hình cho sản phẩm người thợ gốm không dùng bàn xoay mà chạy (giật lùi) quanh bệ nặn, động tác nhanh và điêu luyện.

Làng nghề dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp và làng gốm Bàu Trúc, cùng với hệ thống các cụm đền tháp Chăm cổ tại Ninh Thuận là những điểm đến hấp dẫn, thu hút khách du lịch của địa phương.

Nguyễn Văn