Chính sách đất ở, đất sản xuất vùng đồng bào DTTS Tây Bắc – Bài 5: Cần giải pháp đồng bộ

Hoàng Châu | 21/05/2022, 18:39

(TN&MT) - Hiện nay, tại các tỉnh Tây Bắc có chung một thực trạng, các dự án phát triển hạ tầng xây dựng, dự án phát triển cây công nghiệp, cây đa mục đích, mục tiêu quy hoạch 3 loại rừng… là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến diện tích đất canh tác nông nghiệp của đồng bào DTTS bị thu hẹp. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu đất sản xuất của người dân.

Nguyên nhân thiếu đất sản xuất vùng đồng bào DTTS

Theo báo cáo của các địa phương, PV Báo tài nguyên và Môi trường tổng hợp tại 5 địa phương, gồm Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai và Yên Bái. Đến cuối năm 2021, có 98% đường xã và đường từ trung tâm xã đến trung tâm huyện được bê tông hóa; 99,3% hộ gia đình sử dụng điện; 98,6% thôn, bản có điện; trên 89% hộ sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Việc thực hiện các chính sách đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng toàn diện, có hiệu quả, đã từng bước thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, mang lại thu nhập ổn định cho người dân. Tỷ lệ hộ nghèo của các tỉnh giảm từ 23,03% năm 2019 xuống còn 10,12% đến cuối năm 2020; trong đó tỷ lệ hộ nghèo người dân tộc thiểu số giảm từ 41,39% năm 2019 xuống còn 24,93% cuối năm 2020.

Vấn đề đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt của người đồng bào dân tộc thiểu số được các tỉnh quan tâm. Mặc dù vậy thì tình trạng bà con thiếu đất canh tác vẫn đang là một thực trạng ở nhiều địa phương của các tỉnh Tây Bắc.

anh-1.jpg
Cánh đồng Mường Thanh vào vụ

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc thiếu đất canh tác của người dân vùng đồng bào DTTS do địa hình đồi núi dốc, dân cư sống không tập trung, địa bàn cư trú của đồng bào dân tộc thiểu số chủ yếu nằm ở vùng sâu, vùng xa, núi cao nên nhu cầu về đất ở, đất sản xuất là rất lớn. Diện tích đất sản xuất của tỉnh phân bố không đều giữa các xã và huyện, diện tích đất nông nghiệp. Theo định mức đất ở, đất sản xuất ở tại các địa phương dành cho vùng đồng bào DTTS mỗi hộ có khoảng 400m2 đất ở và 2ha diện tích đất nương rãy canh tác.

Tuy nhiên, do đất trồng bị hoang hóa, sói mòn rửa trôi lớp đất màu mỡ.. khiến cho diện tích đất canh tác của bà con không đem lại hiệu quả kinh tế cao cho cây trồng, dẫn đến việc người dân ở một số huyện miền núi khó thoát nghèo. Cũng có một nguyên nhân khách quan khác, do điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý chủ yếu là đồi, núi cao, diện tích đồi, núi đá chiếm 80%, thường xuyên xảy ra lũ lụt, sạt lở đất làm xói mòn dần đất của đồng bào theo từng năm; việc đô thị hoá và xây dựng các công trình thủy điện, các khu, cụm công nghiệp làm mất đi một phần đáng kể đất sản xuất và đất ở... Còn có nguyên nhân chủ quan do nhu cầu đất ở, đất sản xuất của đồng bào là rất lớn trong khi quỹ đất của địa phương có hạn nên việc hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào còn hạn chế. Hơn nữa, tình trạng tách hộ ở riêng ngày một nhiều, cùng đó là công tác đào tạo nghề chưa gắn giải quyết việc làm, tỷ lệ lao động nông thôn chưa qua đào tạo chiếm gần 80% dân số, điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ, đây là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Giải pháp đồng bộ

Theo ông Nguyễn Đăng Nam, Phó Giám đốc Sở tài nguyên và Môi trường tỉnh Điện Biên thì để triển khai hiệu quả các chính sách về đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số, ngoài việc Chính phủ tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất và đào tạo nghề, chuyển nghề, giải quyết việc làm đối với hộ DTTS nghèo trong giai đoạn 2020- 2030. Bảo đảm cân đối các nguồn lực (chủ yếu là ngân sách T.Ư), chỉ đạo các địa phương lồng ghép các nguồn vốn để tập trung giải quyết dứt điểm các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể đã xác định. Chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện ngay việc rà soát, đánh giá toàn bộ các chính sách đang thực hiện trên địa bàn đặc biệt khó khăn, vùng DTTS. Từ đó nghiên cứu xây dựng một chính sách tổng thể, đồng bộ, rõ cơ chế, định mức phù hợp với đặc điểm vùng miền.

anh-2.jpg
Lai Châu nhiều diện tích đất trồng có nguy cơ hoang hóa, dẫn đến diện tích đất nông nghiệp của người dân không thể đảm bảo an ninh lương thực cho bà con vùng đồng bào DTTS.

Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành chính sách, pháp luật về đất đai, nhất là việc giao đất, cho thuê đất, bảo vệ và phát triển rừng; thực hiện quy hoạch, xây dựng các dự án, công trình có liên quan đến thu hồi đất ở, đất sản xuất nông, lâm nghiệp trên địa bàn miền núi, biên giới, vùng DTTS. Cần quy định điều kiện ràng buộc đối với các hộ thụ hưởng chính sách (kể cả đất ở và đất sản xuất) phải trực tiếp quản lý, sử dụng đất đúng mục đích, không được chuyển nhượng, mua bán, cho thuê trong thời hạn 10 năm được Nhà nước giao. Tích cực giải quyết việc làm phi nông nghiệp nhằm giảm áp lực nhu cầu đất sản xuất cho đồng bào DTTS.

Riêng với các địa phương, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện các chính sách pháp luật về đất đai. Khai thác hiệu quả quỹ đất ở, đất sản xuất thông qua công tác xã hội hóa, động viên gia đình, dòng họ, cộng đồng cho, tặng, nhượng lại đất ở, đất sản xuất cho các hộ DTTS nghèo thiếu hoặc không có đất ở, đất sản xuất. Tổ chức rà soát, đánh giá kết quả thực hiện các dự án, xây dựng các công trình trên địa bàn vùng DTTS. Trong quá trình thẩm định quy hoạch, kế hoạch đầu tư xây dựng các công trình thủy điện, thủy lợi cần làm rõ phương án di dân, tái định cư, giải quyết đất ở, đất sản xuất; phương án tạo công ăn, việc làm, chuyển đổi nghề nghiệp đối với các hộ bị mất đất. Nếu không bảo đảm được việc ổn định đời sống, nâng cao thu nhập cho các hộ di dân tái định cư đến nơi ở mới bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ thì không thực hiện xây dựng các công trình.

Ngoài ra, cần chú trọng đến đầu tư khai hoang, thủy lợi, cải tạo đất để tạo quỹ đất sản xuất mới. Chuyển giao ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để thâm canh, tăng vụ, tăng hệ số sử dụng đất, nâng cao năng suất cây trồng, vật nuôi trên cơ sở sử dụng có hiệu quả diện tích đất hiện có trong điều kiện không mở rộng được diện tích đất sản xuất mới.

Bài liên quan

(0) Bình luận
Nổi bật
Đại biểu Vương Thị Hương: Tháo gỡ vướng mắc chính sách để hỗ trợ đồng bào DTTS và miền núi
(TN&MT) - Phát biểu thảo luận tổ sáng 24/5, đại biểu Vương Thị Hương (Đoàn ĐBQH Hà Giang) cho rằng bên cạnh những chính sách hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thì vẫn còn một số bất cập, vướng mắc đề nghị Chính phủ tiếp tục tháo gỡ để đạt được các mục tiêu đặt ra.
Đừng bỏ lỡ
  • Đắk Nông: Nỗ lực đưa nước sạch về với đồng bào vùng cao
    Trong những năm qua, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn dẫn đến việc cấp nước sạch còn nhiều hạn chế, nhưng với sự quyết tâm của chính quyền địa phương nên rất nhiều buôn làng vùng sâu, vùng xa thuộc một số địa phương của tỉnh Đắk Nông đã có nước sạch về đến các hộ đồng bào dân tộc thiểu số.
  • Hà Giang: Nỗ lực đưa nước sạch về cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi
    (TN&MT) - Giải quyết nước sinh hoạt cho vùng miền núi nói chung, đặc biệt là cho đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng là vấn đề mà Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm trong suốt thời gian qua. Trong nỗ lực “xóa khát” đó, có dấu ấn rất lớn của ngành TN&MT thông qua việc thực hiện thành công nhiều dự án tìm kiếm nguồn nước ở trên núi cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giải “cơn khát” nhiều đời cho đồng bào nơi đây.
  • Văn Chấn (Yên Bái): Nhiều công trình cấp nước sạch phát huy hiệu quả
    Được sử dụng nước sạch là điều kiện sống cơ bản mà mỗi người dân cần được đáp ứng, hiện nay trên địa bàn huyện Văn Chấn (Yên Bái) được đầu tư một số công trình cấp nước tập trung và các công trình này đã phát huy được hiệu quả.
  • Bảo đảm đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số- Bài 5: Ban hành chính sách đất đai phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương
    Trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) được kèm theo Tờ trình của Chính phủ vừa mới gửi Quốc hội đã dành 1 điều quy định trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS). Đây là điều mà đồng bào dân tộc thiểu số chờ đợi, kỳ vọng sẽ giải quyết được tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất, giúp nâng cao đời sống của người dân.
  • Bảo đảm đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số - Bài 3: Bức tranh giao đất, giao rừng ở Điện Biên
    Trong những năm qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Điện Biên đã tích cực triển khai, tổ chức thực hiện chính sách pháp luật về quản lý sử dụng đất rừng và giao đất, giao rừng cho cộng đồng dân cư, hộ gia đình vùng dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn một số khó khăn vướng mắc.
  • Bảo đảm đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số - Bài 4: Lai Châu tổ chức giao đất cho người dân thiếu đất sản xuất
    Trong giai đoạn từ năm 2011 – 2020, tỉnh Lai Châu đã tổ chức giao đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số cho 12.026/12.109 hộ có nhu cầu giao đất, đạt 99,3%, với diện tích 65.330,56 ha (đất ở 59.237,18 ha; đất sản xuất 6.093,38 ha).
  • Bảo đảm đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số- Bài 1: Còn khó khăn
    Dù đã có nhiều chủ trương, chính sách đất đai liên quan tới với đồng bào DTTS, song tình trạng đồng bào DTTS thiếu đất sản xuất vẫn xảy ra. Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất ở một số địa phương thực hiện còn chậm, làm ảnh hưởng đến quyền lợi, đời sống và sinh kế của người có đất bị thu hồi, trong đó có đồng bào DTTS. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới phát triển kinh tế - xã hội, cũng như đời sống của một bộ phận người dân vùng đồng bào DTTS.
  • Bảo đảm đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số - Bài 2: Ba kiến nghị nâng hiệu quả chính sách
    Để thực hiện hiệu quả các chính sách về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, TS. Lê Sơn Hải - Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc kiến nghị 3 vấn đề. Đó là là: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về đất đai gắn với công tác dân tộc; Tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật Đất đai sửa đổi; Rà soát, hoàn thiện và tổ chức thực hiện tốt hệ thống chính sách hỗ trợ về đất đai.
  • Con đường ấm no mang tên Lộc Khánh
    Tháng 6/2022, xã Lộc Khánh (huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước) đón bằng công nhận xã đạt chuẩn danh hiệu nông thôn mới. Đồng nghĩa với việc, các tiêu chí về kinh tế, xã hội, an ninh, môi trường, y tế… được nâng lên. Nhắc đến Lộc Khánh giờ đây, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến một địa phương sáng xanh sạch đẹp và đời sống kinh tế ổn định.
  • Giữ nguồn sống từ rừng
    (TN&MT) - Không còn thói quen di dịch cư theo mùa lá vàng, người La Hủ - một trong 4 dân tộc ít người của tỉnh Lai Châu - nay đã quyết bám rừng, bảo vệ rừng nơi thượng nguồn sông Đà để giữ nguồn sống cho các thế hệ mai sau.
  • Những hương ước ở miền Tây xứ Nghệ
    Ở miền Tây xứ Nghệ, những năm gần đây “hương ước” tại nhiều bản làng dường như đã trở thành "hiến pháp" của làng, tạo ra sự ràng buộc, áp đặt và cưỡng chế của cộng đồng đối với mỗi cá nhân. Và, những hước ước giữ rừng, hương ước bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản…đang mang lại hiệu quả ngoài mong đợi đối với các bản làng vùng cao.
  • Quảng Trị: Sử dụng hợp lý tài nguyên khoáng sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số
    Thời gian qua, tỉnh Quảng Trị đã tăng cường công tác quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên khoáng sản góp phần triển kinh tế - xã hội, phục vụ giảm nghèo bền vững, qua đó giúp đời sống của người dân miền núi ngày một nâng lên. Để hiểu rõ hơn về nội dung này, phóng viên Báo TN&MT có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Trường Khoa – Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Quảng Trị.
  • Chuyện giữ rừng của người Mông Nà Hẩu
    Với Người Mông của xã Nà Hẩu, huyện Văn Yên (Yên Bái), rừng được coi là nguồn sống, là sinh kế, là mái nhà chở che và cũng là chỗ dựa tinh thần cho 484 hộ, 2.490 con người.
  • [Infographic] – Sửa đổi chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số
    Thể chế Nghị quyết 18-NQ/TW, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã bổ sung trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số phù hợp với phong tục, tập quán, bản sắc văn hóa và điều kiện thực tế của từng vùng. Các nội dung lấy ý kiến liên quan đến chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, được thể hiện ở các Điều 17, Điều 52, Điều 175.
  • Thu hẹp đất canh tác ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số - Bài 5: Cần chấn chỉnh tình trạng lừa đảo đồng bào thiểu số bán đất
    Mặc dù, chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, nhiều chính sách liên quan đến việc giải quyết đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số, giúp hàng trăm ngàn hộ thoát nghèo. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, ở nhiều địa phương tình trạng lợi dụng sự thiếu hiểu biết của đồng bào dân tộc thiểu số để lừa đảo mua bán, sang nhượng đất ở và sản xuất.
  • Thu hẹp đất canh tác ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số - Bài 4: Sử dụng hiệu quả quỹ đất ở Tây Nguyên
    Đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên còn nhiều khó khăn, thu nhập chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Tuy nhiên, trong những năm trở lại đây, tình trạng đất canh tác bị thu hẹp đang có xu hướng tăng do suy thoái chất lượng đất, đất có nguồn gốc từ các nông, lâm trường chưa được sử dụng hiệu quả, xảy ra tình trạng tranh chấp, lấn chiếm…
  • Hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số xây nhà, khai hoang, phục hóa, cải tạo đất
    (TN&MT) - Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Quyết định số 04/2023/QĐ-TTg ngày 23/2/2023 về mức hỗ trợ và cơ chế hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số xây nhà, khai hoang, phục hóa, cải tạo đất.
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO