Cần sớm hoàn thiện quy định về chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt

Phát biểu tại Tọa đàm, ông Hà Hồng – Phó Tổng Biên tập Tạp chí Môi trường và Đô thị Việt Nam cho biết: Hiện nay, tỷ lệ chôn lấp rác thải ở Việt Nam còn cao, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do rác thải được xử lý chủ yếu bằng hình thức chôn lấp, hơn nữa rác thải chưa được phân loại khi đem chôn lấp. Để khắc phục tình trạng này Luật BVMT năm 2020 đã quy định việc thu phí rác thải dựa trên khối lượng hoặc thể tích thay cho việc tính bình quân theo hộ gia đình hoặc đầu người như hiện nay. Cơ chế thu phí này sẽ góp phần khuyến khích người dân phân loại, giảm thiểu rác thải phát sinh tại nguồn.

Toạ đàm là cơ hội để các chuyên gia, nhà quản lý, các đơn vị trực tiếp thu gom, xử lý chất thải tại các tỉnh, thành phố trên cả nước đóng góp ý kiến về các quy định mới trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP được Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 10/1/2022 về quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường (Nghị định 08).

Chia sẻ về thực trạng tính phí thu gom, vận chuyển và công nghệ xử lý chất thải tại Việt Nam, ông Phạm Văn Đức - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (URENCO) cho biết: Hiện nay, mức thu giá vệ sinh môi trường đối với hộ gia đình ở Hà Nội còn rất thấp, chỉ 6.000đ/tháng đối với nội thành, 3.000đ/tháng ngoại thành (tại Đà Nẵng là 20.000đ/tháng/ hộ gia đình; tại TP. Hồ Chí Minh, hộ gia đình nội thành hạng I, hạng II là 22.000 đồng/tháng; hộ gia đình nội thành hạng III, hạng IV là 16.500 đồng/tháng). Chi phí thu này chỉ bằng 15% chi phí thực mà chưa có chi phí cho việc xử lý.

Việc thực hiện đơn giá duy trì vệ sinh môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội theo quyết định số 453/QĐ-UBND ngày 21/1/2021 có một số vấn đề bất cập và khó khăn về cấp bậc thợ, về hệ số bảo đảm thu nhập, biến động nhiên liệu, nguyên giá, thời gian khấu hao, chi phí quản lý chung... Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy, đời sống người lao động không bảo đảm, công nhân không gắn bó lâu dài với công việc, doanh nghiệp khó khăn khi thực hiện chi trả bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.

Theo đại diện Công ty Cổ phần Môi trường đô thị tỉnh Lào Cai, tỉnh đã ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa bản đồ các tuyến thu gom, vận chuyển rác thải; giám sát công tác thu gom, vận chuyển rác thải và công tác phân loại rác tại nguồn; sử dụng phần mềm tin học để thu phí dịch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt bằng thiết bị di động thông minh theo một quy trình liền mạch, tích hợp hóa đơn điện tử. Tuy nhiên, tỉnh Lào Cai chưa có chế tài xử lý đối với trường hợp không nộp hoặc nộp không đầy đủ tiền dịch vụ; đơn vị thực hiện công tác thu phí dịch vụ chưa được tính phần trăm từ số tiền thu được.

Tại TP. Hồ Chí Minh, giá dịch vụ thu gom vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt thiếu đồng bộ và chưa phù hợp do phân cấp cho UBND cấp huyện ban hành mức giá cụ thể dịch vụ thu gom vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt áp dụng cho đối tượng cá nhân, hộ gia đình, chủ nguồn thải tại địa phương, dẫn đến mỗi địa phương ban hành một mức khác nhau tạo sự thiếu đồng bộ, thống nhất trên toàn thành phố. Giá dịch vụ thu gom thủ công cao gấp 2 lần so với giá thu gom bằng cơ giới đã không khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị hiện đại để tăng năng suất, giảm lao động nặng nhọc cho công nhân.

Sau khi phân tích thực trạng về chi phí thu gom vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, các ý kiến trình bày tại tọa đàm đã đưa ra 4 kiến nghị, cụ thể: Các Bộ, ngành có liên quan cần nghiên cứu ban hành phương pháp, quy trình xác định quản lý chi phí dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt để các địa phương xây dựng, điều chỉnh đơn giá nhanh chóng, thuận tiện. Cần có quy định cụ thể về mức thu, tỷ lệ hỗ trợ, bù đắp từ ngân sách địa phương thống nhất trên cả nước với từng loại đô thị.

Bên cạnh đó, cần có chế tài đối với những đối tượng không phân loại rác tại nguồn, không nộp tiền dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; trách nhiệm của UBND các cấp, các cơ quan chức năng liên quan, tổ trưởng dân phố và đối tượng sử dụng dịch vụ; trong cơ cấu giá chi phí dịch vụ cần có tỷ lệ phần trăm thích hợp để bồi dưỡng cho lực lựng trực tiếp thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt, đồng thời để các doanh nghiệp có điều kiện đầu tư đổi mới công nghệ, tăng năng suất lao động, giảm lao động nặng nhọc cho người công nhân.