Cần mở rộng chương trình quan trắc trên toàn bộ Đồng bằng sông Cửu Long để hiểu cơ chế sụt lún

Mai Đan | 12/01/2022, 21:44

(TN&MT) - Việc khai thác nước ngầm là nguyên nhân chính gây ra mất đất đáng kể dọc theo bờ biển Cà Mau do lún. Đây là kết quả nghiên cứu của Dự án nghiên cứu lún tại tỉnh Cà Mau giai đoạn 1 (2012 – 2013). Để tiếp tục mở rộng nghiên cứu này, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ TN&MT) đã phối hợp với Tổng cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT) và Viện Địa chất Na Uy thực hiện Dự án nghiên cứu lún tại tỉnh Cà Mau - Dự án quan trắc thí điểm Giai đoạn 2 và đạt một số kết quả nhất định.

Bùn phù sa lắng đọng trong ao nuôi trồng thủy sản trong quá trình nạo vét là nguồn gây ô nhiễm chính. Ảnh: MH

Những dữ liệu giá trị về công suất khai thác nước ngầm hiện nay

Kết quả Giai đoạn 1 ước tính, tốc độ lún có thể đạt từ 3-7 cm/năm và tổng độ lún có thể đạt trên 1 m trong vài thập kỷ tới. Người ta lo ngại nhiều tỉnh khác ở miền Nam Việt Nam có thể bị sụt lún tương tự. Điều này có thể gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng cho cuộc sống của người dân ở các tỉnh này nói riêng và Việt Nam nói chung.

Ngoài các kết quả quan trắc mới, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Tổng cục Thủy lợi và Viện Địa chất Na Uy đã cung cấp những dữ liệu rất có giá trị về công suất khai thác nước ngầm hiện nay, sự suy giảm mực nước trong một số giếng quan trắc đã được vận hành từ năm 1995 và minh giải các điều kiện địa chất dựa trên một số lượng lớn các lỗ khoan, trong đó một số giếng đạt đến độ sâu 400 m mà chưa đến đá gốc.

Tiến sĩ Nguyễn Quốc Định, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam cho biết: Điều kiện nền đất ở Cà Mau rất không thuận lợi khi xảy ra lún do bơm nước ngầm. Các lớp đất nói chung bao gồm một lớp đất sét dẻo chảy trên cùng, sau đó là các lớp xen kẽ giữa cát chặt vừa đến chặt và đất sét. Lớp đất sét dẻo chảy trên cùng làm hạn chế bổ cập nước từ nước mặt xuống các tầng chứa nước nơi đang bơm khai thác nước ngầm. Điều này có nghĩa là hầu hết lượng nước bơm ra từ các tầng cát chứa nước sẽ làm giảm thể tích tương ứng của nền đất.

Tổng công suất khai thác nước ngầm ở Cà Mau khoảng 373.000 m3/ngày. Nếu chỉ có một lượng bổ cập hạn chế cho các tầng chứa nước đang khai thác, theo tính toán sẽ tạo ra tốc độ lún trung bình đến 31 mm/năm.

Các giếng quan trắc mới và cũ đã chỉ ra rằng, sự hạ thấp mực nước ngầm tối đa đã lên đến 24m ở độ sâu 170 m, nhưng sự hạ thấp cũng quan sát được từ mặt đất đến độ sâu 400 m. Số liệu cho thấy mực nước tiếp tục giảm ở tất cả các độ sâu với tốc độ khá ổn định lên đến 1 m/năm.

Tốc độ sụt lún đo được ở 3 mốc quan trắc mới lắp đặt cho thấy tốc độ lún hiện tại đến độ sâu 100 m tương ứng là 6, 15 và 22 mm/năm. Thêm vào đó, sụt lún từ các tầng sâu hơn 100m được ước tính là 13 mm/năm. Điều đó có nghĩa là tổng số độ lún hoặc tốc độ sụt lún bề mặt nền tương ứng là 19, 28 và 35 mm/năm. Những con số này khá phù hợp với những ước tính đơn giản từ tổng công suất khai thác nước ngầm.

Ông Nguyễn Quốc Định cho rằng, do thời gian quan trắc cho đến thời điểm này tương đối ngắn (24 tháng) nên tốc độ sụt lún này cần được xem xét thận trọng và cần tiếp tục theo dõi.

Đề xuất giảm bơm khai thác nước ngầm và tìm nguồn nước thay thế

Các phân tích sụt lún cho thấy tổng độ lún kể từ khi bắt đầu bơm khai thác nước ngầm ở Cà Mau dao động trong khoảng 20-40 cm, nhưng có thể thay đổi tùy theo đặc tính cơ lý đất cục bộ, sản lượng bơm khai thác và giảm áp suất lỗ rỗng (hoặc giảm mực nước ngầm) trong các tầng chứa nước ở các tỉnh.

Ngay cả khi tốc độ hạ thấp mực nước ngầm trong tầng cát chứa nước ổn định ở mức hiện tại, lún sẽ tiếp tục xảy ra trong các lớp đất sét do cố kết. Ước tính có thể làm tăng tổng độ lún lên khoảng 100 cm chỉ do sự cố kết của các lớp đất sét, với sự hạ thấp mực nước ngầm của tầng cát chứa nước trong tương lai duy trì ở mức hiện tại. Nếu sự hạ thấp mực nước ngầm trong tầng cát chứa nước sẽ tiếp tục gia tăng, như quan sát những dữ liệu hiện tại, tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn.

Theo ông Nguyễn Quốc Định, với kịch bản BĐKH kèm nước biển dâng như vậy, phần lớn diện tích của Cà Mau sẽ nằm dưới mực nước biển trong vòng vài thập niên tới. Hậu quả sẽ nhanh chóng trở thành nghiêm trọng đối với cuộc sống của người dân trong tỉnh.

Do việc bơm khai thác nước ngầm cũng đang diễn ra sâu rộng ở tất cả các tỉnh phía Nam khác của Việt Nam, toàn bộ miền Nam Việt Nam có nguy cơ bị mất đi dưới mực biển trong vòng vài thập kỷ tới. Điều đó cũng gây những hậu quả nghiêm trọng đối với Việt Nam.

Ông Định nhấn mạnh, mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu theo dự báo của IPCC là tác động bổ sung sẽ ảnh hưởng đến đời sống của người dân ở miền Nam Việt Nam. Đến năm 2100, mực nước biển dâng dự kiến sẽ ở mức 60 cm, tương ứng với mức trung bình khoảng 6 mm/năm. Một cách tương đối, mực nước biển dâng sẽ có tác động nhỏ hơn nhiều so với sự sụt lún do bơm khai thác nước ngầm đang diễn ra. Tuy nhiên, đó là tác động bổ sung cần được xem xét về lâu dài.

Ông khuyến nghị mở rộng chương trình quan trắc trên toàn bộ ĐBSCL và các hành động cần thiết để làm giảm hoặc ngừng lún trong tương lai. Thực hiện càng sớm càng tốt các biện pháp để giảm đáng kể bơm khai thác nước ngầm đang diễn ra.

“Điều này đòi hỏi phải tìm các biện pháp thay thế để cung cấp nước ngọt cho các vùng này. Các biện pháp thay thế có thể là sự kết hợp của các nhà máy lọc nước quy mô nhỏ và lớn sử dụng hệ thống nước sông Mê Công làm nguồn cung cấp chính và các hồ chứa quy mô vừa và nhỏ để thu gom và trữ nước mưa”, TS. Nguyễn Quốc Định nhấn mạnh.

Bài liên quan

(0) Bình luận
Nổi bật
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khơi nguồn tài chính trong giảm thiểu rác thải nhựa
(TN&MT) - Ngày 18/5, tại Hà Nội, Chương trình đối tác hành động Quốc gia về Nhựa (NPAP) phối hợp với Đại sứ quán Na Uy tại Hà Nội và thương vụ Đại sứ quán Na Uy - cơ quan Innovation Norway tổ chức buổi lễ ra mắt Nhóm kỹ thuật mới nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và xúc tác đầu tư đối với những giải pháp hiệu quả trong giảm thiểu rác thải nhựa và ô nhiễm nhựa tại Việt Nam; đồng thời tổ chức Phiên họp đầu tiên của Nhóm kỹ thuật để thảo luận về các công nghệ mới cho Hệ thống đặt cọc – hoàn trả (DRS).
Đừng bỏ lỡ
  • Kinh doanh linh hoạt trên nền tảng số trong “thời kỳ VUCA”
    (TN&MT) - Trong bối cảnh “thời kỳ VUCA” đầy biến động khó khăn, thách thức, với mục tiêu hỗ trợ các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam nâng cao năng lực xúc tiến thương mại (XTTM) trên môi trường số, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) đã phối hợp với Tập đoàn Alibaba tổ chức Hội nghị “Định hướng chiến lược kinh doanh trên nền tảng số trong thời kỳ VUCA”.
  • Hiện đại hóa ngành Khí tượng thủy văn: Hứa hẹn từ ứng dụng trí tuệ nhân tạo
    (TN&MT) - Hiện nay, tiếp cận với trí tuệ nhân tạo (AI) không đơn thuần chỉ là công việc nghiên cứu của các nhà khoa học, các nhà toán học, chuyên gia công nghệ thông tin. AI cần được tiếp cận, ứng dụng ở góc độ rộng hơn: Quản lý Nhà nước, chính sách, nguồn nhân lực,... trong đó có ngành Khí tượng thủy văn (KTTV).
  • PVU nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong đánh giá triển vọng dầu khí
    (TN&MT) - Khoa Dầu khí Trường Đại học Dầu khí Việt Nam (PVU) vừa qua đã tổ chức Hội thảo khoa học tháng 2 với chủ đề “Nghiên cứu xây dựng hệ thống trí tuệ nhân tạo tích hợp dữ liệu địa chất dầu khí đánh giá triển vọng dầu khí”, thu hút sự tham gia đông đảo của các nhà khoa học trong và ngoài ngành Dầu khí.
  • VICEM Bút Sơn: Khởi công xây dựng dự án tận dụng nhiệt khí thải để phát điện
    Ngày 09/02, tại Hà Nam, Công ty Cổ phần Xi măng VICEM Bút Sơn khởi công dự án đầu tư xây dựng công trình tận dụng nhiệt khí thải dây chuyền 1 và dây chuyền 2 để phát điện.
  • Vụ Khoa học và Công nghệ xây dựng nhiệm vụ trọng tâm năm 2023
    (TN&MT) - Nhằm thực hiện công tác trọng tâm năm 2023, Vụ Khoa học và Công Nghệ (KH&CN) - Bộ TN&MT đã xây dựng đề xuất giám sát tiến độ thực hiện các đề tài chuyển tiếp năm 2023. Đối với những đề tài mở mới bắt đầu thực hiện từ năm 2023, cần tiếp tục thực hiện 6 chương trình KH&CN trọng điểm cấp Bộ đã phê duyệt, tập trung vào các đề tài phục vụ xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.
  • Làm tốt vai trò quản lý và cập nhật cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia
    (TN&MT) - Phát biểu tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2022 và triển khai nhiệm vụ năm 2023 của Trung tâm Thông tin và Dữ liệu viễn thám (Cục Viễn thám quốc gia) sáng 26/12, Cục trưởng Cục Viễn thám quốc gia Nguyễn Quốc Khánh biểu dương, đánh giá cao những kết quả đạt được của Trung tâm năm 2022.
  • Triển lãm “Công nghệ vũ trụ và ứng dụng Việt Nam – Italia. Nhìn xa hơn"
    (TN&MT) - Từ ngày 12-23/12, tại Hà Nội, Đại sứ quán Italia tại Hà Nội và Trung tâm Vũ Trụ Việt Nam thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cùng phối hợp tổ chức triển lãm “Công nghệ vũ trụ và ứng dụng Việt Nam – Italia. Nhìn xa hơn".
  • Đà Nẵng: Hiện đại hoá thu gom, xử lý rác
    (TN&MT) - Để giải quyết bài toán xử lý hợp lý lượng rác thải ngày càng tăng bên cạnh yếu tố chính sách, tuyên truyền nâng cao nhận thức thì rất cần công nghệ thu gom, xử lý hiện đại. TP. Đà Nẵng đang từng bước chuyển đổi cơ giới hoá thiết bị thu gom nhằm nâng cao chất lượng vệ sinh môi trường trên địa bàn.
  • Ứng dụng viễn thám giám sát tài nguyên, môi trường - Bước chuyển mạnh mẽ từ cơ sở
    (TN&MT) - Công nghệ Viễn thám đang ngày càng phát triển mạnh mẽ và ứng dụng rộng rãi trong ngành TN&MT.
  • Tai biến địa chất, trượt lở, lũ quét, lũ bùn: Tìm giải pháp cảnh báo sớm
    (TN&MT) - Để có cơ sở khoa học thực hiện việc cảnh báo sớm các loại hình thiên tai khó dự báo như trượt lở đất đá, lũ ống, lũ quét… Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản đã thực hiện Đề tài “Nghiên cứu cơ sở khoa học để lựa chọn hệ phương pháp, mô hình phân vùng cảnh báo chi tiết và xác định ngưỡng mưa kích hoạt tại các khu vực nhạy cảm về trượt, sạt lở đất đá, lũ bùn đá, lũ ống, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam” và thu được nhiều kết quả tích cực.
  • Vinh danh 22 sáng kiến có ích cho cộng đồng trong năm 2022
    (TN&MT) - 22 sáng kiến có ích cho cộng đồng trong năm 2022 vừa được vinh danh tại Cuộc thi "Sáng kiến vì cộng đồng" lần thứ 4. Theo đó, các sáng kiến đều xuất phát từ vấn đề thực tiễn, đưa ra giải pháp thông minh giải quyết được vấn đề tồn tại, hướng tới kết quả rõ ràng, đóng góp hữu ích cho cộng đồng.
  • 29 công trình xuất sắc được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về Khoa học Công nghệ
    (TN&MT) - Đây là những công trình có tác dụng lớn và lâu dài trong đời sống nhân dân, góp phần quan trọng và thiết thực phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và sự nghiệp phát triển KH&CN của đất nước.
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO