Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nói về tình hình thu, chi và bội chi ngân sách

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng giải trình trước Quốc hội về những vấn đề Quốc hội. Ảnh: Quốc Khánh

Về tình hình Thu ngân sách, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, quá trình thảo luận tại hội trường và ở tổ vừa qua, có ý kiến cho rằng: Tăng trưởng GDP năm 2017 dự kiến đạt 6,7%, nhưng tại sao thu chỉ tăng thu 2,3% so với dự toán; Vì sao tăng trưởng kinh tế năm 2018 dự kiến 6,5% - 6,7%, lạm phát 4%, nhưng dự toán thu tăng có 6,4%; quy mô thu tính trên GDP giảm và không đạt mục tiêu đề ra; Hay thu từ 3 lĩnh vực lớn là doanh nghiệp nhà nước, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài và khu vực kinh tế ngoài quốc doanh không đạt dự toán…

Giải trình về những vấn đề trên, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng phân tích: GDP ước đạt kế hoạch nhưng trong báo cáo của Chính phủ cũng chỉ ra nhiều hạn chế, yếu kém như chất lượng tăng trưởng chậm được cải thiện, năng suất lao động chưa cao, sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp còn khó khăn…

Theo Bộ trưởng, bản chất thì NSNN là thước đo quan trọng phản ánh sự phát triển và hiệu quả của nền kinh tế. Vì vậy, kết quả thực hiện chịu tác động chi phối cả từ yếu tố tích cực và những hạn chế yếu kém của nền kinh tế.

Còn về dự toán thu năm 2017, Bộ trưởng cho biết sự toán này được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng kinh tế 6,7% và lạm phát 4%. Vì vậy, “trong điều kiện tăng trưởng kinh tế và lạm phát đạt kế hoạch thì thu ngân sách chúng ta đang ước vượt 2,3% là tích cực.

Về dự toán ngân sách 2018, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng dự toán năm 2018 là rất tích cực, tăng 8,6% so với thực hiện năm 2017, trong đó từ hoạt động sản xuất kinh doanh tăng 12,5% cũng cao hơn dự kiến tăng trưởng kinh tế (6,5% - 6,7%) cộng với lạm phát 4%. Sau khi bù trừ số giảm dự toán thu từ dầu thô, thu từ XNK thì tổng thu cân đối năm 2018 dự kiến tăng 6,4%.

Quang cảnh phiên thảo luận chiều 1/11. Ảnh: Quốc Khánh

Về số thu từ 3 khu vực chính không đạt dự toán (thu từ DN nhà nước ước đạt 92,3%, từ khu vực DN FDI đạt 95,1% và thu từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh là 97,2%), Bộ trường cho rằng điều này có nguyên nhân là giao dự toán cho 3 khu vực ở mức rất cao so với thực hiện năm 2016 (DN nhà nước tăng 8,8%, DN FDI tăng 22,9% và khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tăng 23,8%), và cao hơn nhiều so với tăng trưởng kinh tế và lạm phát cộng lại. Vì vậy, mặc dù đánh giá thu không đạt dự toán, nhưng là mức tích cực so với thực hiện năm 2016. Trong đó DN FDI dự kiến tăng 16,9% so với 2016, ngoài quốc doanh là 20,3% và tổng hợp chung thu nội địa từ hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2017 tăng 14,1% cao hơn nhiều so với tăng trưởng kinh tế và lạm phát cộng lại.

Các nguyên nhân khác được Bộ trưởng chỉ ra là dù kinh tế khởi sắc nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn khó khăn; cơ cấu lại khu vực doanh nghiệp nhà nước và các tổ chức tín dụng còn chậm; tình hình sản xuất kinh doanh của một số tập đoàn, tổng công ty lớn trong lĩnh vực sản xuất ô tô, khai khoáng, thủy điện, khí thiên nhiên có đóng góp lớn vào NSNN năm nay rất khó khan. Đáng chú ý, cả 2 doanh nghiệp lớn đóng góp vào tăng trưởng kinh tế rất cao là Samsung và Formosa, nhưng thu ngân sách của 2 doanh nghiệp này không tăng nhiều do đang trong thời kỳ được hưởng ưu đãi đầu tư.

Về khó khăn của ngân sách Trung ương, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết: Cân đối thu ngân sách Trung ương bao gồm 4 khoản thu lớn, trong đó 3 khoản thu ngân sách Trung ương hưởng 100%, đó là thu dầu thô, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu và thu viện trợ. Đối với thu từ dầu thô, đây là khoản thu từng chiếm tỉ trọng 20% tổng thu (giai đoạn 2006-2010), nhưng thời gian qua giảm nhiều do giới hạn sản lượng và giá dầu thô có xu hướng ổn định ở mức thấp. Đến năm 2017 dự toán thu dầu thô chỉ chiếm có 3,2% trong tổng thu NSNN.

Bộ trưởng cho biết, thực tế Bộ Tài chính đánh giá thu dầu thô năm 2017 tăng khoảng 5.200 tỷ đồng so với dự toán, trong đó do sản lượng tăng 1 triệu tấn là tăng 3.300 tỷ đồng, cộng với giá bán tăng, nhưng tổng số thu từ dầu thô năm nay chỉ chiếm có 3,5% tổng thu cân đối, và chỉ bằng 1/2 số thu thuế thu nhập cá nhân.

Trước ý kiến cho rằng tỉ lệ thu ngân sách trên GDP của Việt Nam cao chỉ sau Nhật Bản và Trung Quốc, tỉ lệ huy động thuế, phí cao hơn Thái Lan, Philippinese và Malaysia và đề nghị xem xét điều chỉnh chính sách thuế để đảm bảo tỉ lệ huy động ngân sách hợp lý giảm dần bội chi.

Bộ trưởng khẳng định tỉ lệ huy động ngân sách Việt Nam không phải quá cao. Cụ thể, tỉ trọng huy động và ngân sách nhà nước trên GDP của Việt Nam năm 2018 là 23,9% GDP, trong đó động viên từ thuế và phí có 19,7%. Trong khi theo báo cáo của IMF vào tháng 10/2017, tỉ trọng tổng thu ngân sách nhà nước trên GDP năm 2016 bình quân của các nước liên minh châu Âu là 44,3% GDP, các nước phát triển và mới nổi ở Châu Á là 25,5%, Trung Quốc là 28,2%, Ấn Độ là 21,3%, Thái Lan là 22,4%, Malaysia là 20,4%....

Liên quan đến chi ngân sách nhà nước và bội chi, Bộ trưởng cho rằng, việc chi ngân sách đang đi đúng hướng là tăng chi đầu tư, giảm chi thường xuyên. Đồng thời đảm bảo chi cho các chương trình mục tiêu quốc gia và chương trình mục tiêu. Trong đó, chương trình mục tiêu quốc gia đến nay đã được triển khai tương đối tốt.

Về bội chi, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, năm 2015 Chính phủ đã báo cáo với Quốc hội xin cơ cấu lại phần bội chi, đồng thời cam kết sẽ giữ bội chi cả về số tuyệt đối và số tương đối trong giới hạn Quốc hội đã duyệt là không vượt 3,5% GDP và dưới 178.000 tỷ đồng.

Bộ trưởng khẳng định, năm 2017 là lần đầu tiên trong 10 năm gần đây chúng ta kiểm soát được bội chi. Đồng thời, nợ công cũng đang nằm tỏng mức trần cho phép.

Ngoài ra, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cũng đề cập đến các vấn đề như: Việc so sánh số liệu thu ngân sách giữa các nước; Cần xem xét để có những điều chỉnh chính sách thu theo hướng mở rộng cơ sở thu, siết chặt các ưu đãi về thuế, đảm bảo tính trung lập của thuế, điều chỉnh thuế suất phù hợp; Công tác cơ cấu lại ngân sách; Các vấn đề liên quan đến nợ thuế…

Ngày mai 2/11, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước. Dự kiến một Phó Thủ tướng Chính phủ sẽ phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu và làm rõ thêm phát biểu của các Bộ trưởng trước đó.

Báo Điện tử baotainguyenmoitruong.vn sẽ cập nhật đến bạn đọc trong các bản tin tiếp theo.

Hải Ngọc - Châu Tuấn (lược ghi)