Bình Thuận: Sử dụng ảnh viễn thám để bảo vệ rừng

Bình Thuận là địa phương đầu tiên ứng dụng ảnh viễn thám để theo dõi rừng

Bình Thuận có diện tích rừng và đất rừng tương đối lớn, khoảng hơn 365.000 ha và phần lớn là rừng tự nhiên giáp ranh với các tỉnh Ninh Thuận, Lâm Đồng… có địa hình đồi núi cao, bị chia cắt phức tạp nên công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng ở tỉnh Bình Thuận gặp rất nhiều khó khăn.

Lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng của các đơn vị chủ rừng, cán bộ phụ trách nông lâm nghiệp của các địa phương cấp xã thiếu, không ổn định, hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng sử dụng các phần mềm quản lý chuyên ngành, công nghệ GIS… Vì vậy, công tác tuần tra, giám sát và cập nhật diễn biến rừng theo các phương pháp điều tra thủ công chưa thực sự hiệu quả. Bình quân mỗi lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách của chủ rừng phải tuần tra, giám sát, bảo vệ và cập nhật diễn biến tài nguyên rừng 700 ha và mỗi cán bộ công chức kiểm lâm khoảng 1.439 ha nên khó tiếp cận, bao quát địa bàn.

Công nghệ ảnh viễn thám sẽ giúp phát hiện những vụ phá rừng, cháy rừng tại Bình Thuận (ảnh minh họa).

Theo ông Huỳnh Hiếu, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Bình Thuận, việc theo dõi diễn biến rừng bằng thủ công rất khó khăn, vì địa hình rừng núi phức tạp. Diện tích rừng tự nhiên, rừng phòng hộ nằm ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa nên tiếp cận hiện trường khó khăn. Khi lực lượng kiểm lâm đến hiện trường cũng khó đảm bảo được thông tin chuẩn xác. Đòi hỏi người thực hiện phương pháp khoanh vẽ khoanh vẽ theo dốc đối diện phải có chuyên môn cao, am hiểu địa hình, nắm bắt tốt các kỹ thuật mới xử lý tốt. 

Trước thực trạng này, Chi cục Kiểm lâm Bình Thuận đã phối hợp với Công ty TNHH Tư vấn và Phát triển Đồng Xanh xây dựng phần mềm WebGis có thể phân tích chi tiết các chỉ số thực vật theo mùa, theo từng thời điểm để ghi nhận thông tin khi rừng rụng lá, khắc phục được nhược điểm cảnh báo mất rừng sai. Khoảng 1 năm trước, WebGis đã được ứng dụng để quản lý, giám sát rừng cho một số tiểu khu trên địa bàn huyện Bắc Bình. Sau 6 tháng thử nghiệm hệ thống, kết quả cho thấy bước đầu việc giám sát rừng đã mang lại hiệu quả.

Công nghệ ảnh viễn thám giúp quản lý rừng hiệu quả và chặt chẽ hơn

Hệ thống quản lý rừng (FMS) bằng ảnh vệ tinh Sentinel và công nghệ thông tin địa lý (GIS) được Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thông Bình Thuận triển khai từ đầu năm 2021. Chi cục Kiểm lâm Bình Thuận được giao trách nhiệm vận hành và quản lý hệ thống qua địa chỉ web: fmsbinhthuan.net.

Phần mềm này xác định toàn bộ diện tích rừng để tùy biến thuật toán cho từng khu vực, nhất là nơi có rừng khộp thường thay lá. Theo đó, thuật toán phần mềm có thể phân biệt mùa khô, mùa mưa và những lưỡng cấu hình phù hợp với rừng khộp. Bên cạnh đó, phần mềm này tự động lấy ảnh vệ tinh về từng thời điểm các kỳ mới nhất hay lùi các mốc thời gian bất kỳ để thấy toàn bộ diễn biến của rừng, từ đó kiểm soát tốt sự thay đổi.

Vị trí khoanh tròn chỉ nơi Rừng bị phá để trồng cần sa trên núi Mây Tào được phát hiện nhờ phần mềm quản lý rừng bằng ảnh viễn thám (Ảnh GEOLINK).

Ngoài ra, thông tin từ hệ thống WebGis của rừng Bình Thuận dựa trên các nguồn dữ liệu và các cơ chế giám sát rừng của ngành lâm nghiệp bao gồm: cơ sở dữ liệu hiện trạng rừng cập nhật hằng năm của Tổng cục Lâm nghiệp, dữ liệu các điểm nghi ngờ thay đổi rừng từ ảnh vệ tinh Sentinel 2 được tùy chỉnh để phù hợp với điều kiện khí hậu đặc biệt của tỉnh Bình Thuận... Trên cơ sở các nguồn thông tin nói trên, hệ thống WebGis cung cấp thông tin trực tuyến giúp các cấp quản lý tiếp cận tình hình diễn biến rừng trên thực địa.

Một điểm đáng chú ý khác là hệ thống WebGis tự động thu nhận ảnh vệ tinh Sentinel 2, thực hiện phân tích và đưa ra các cảnh báo mất rừng 10 ngày/lần. Việc mất rừng có thể do các nguyên nhân hợp pháp như: khai thác rừng sản xuất, cây chết do khô hạn, chuyển đổi sử dụng đất có phép hay tai biến thiên nhiên. Kết quả cảnh báo mất rừng của hệ thống WebGis sẽ cung cấp thông tin chức năng (đặc dụng, phòng hộ, sản xuất), hiện trạng rừng, chủ rừng… để cấp quản lý đưa ra quyết định phù hợp. Cụ thể, vào các ngày 1, 16 hằng tháng, hệ thống này sẽ giải đoán ảnh vệ tinh. Khi phát hiện các điểm nghi ngờ có biến động về hiện trạng rừng, hệ thống sẽ tự động gửi tin cảnh báo qua email và điện thoại của các cá nhân và cơ quan quản lý rừng trên địa bàn tỉnh Bình Thuận.

Ngoài chức năng kiểm tra mất rừng, hệ thống WebGis còn cảnh báo cháy rừng từ cơ sở dữ liệu phát hiện sớm điểm cháy trên hệ thống FireWatch của Chi cục Kiểm lâm Bình Thuận. Hệ thống giúp phát hiện và cảnh báo sớm các điểm có nguy cơ cháy rừng trên địa bàn tỉnh Bình Thuận bằng cách lọc điểm cảnh báo cháy thông qua ảnh vệ tinh. Người sử dụng hệ thống có thể lọc các điểm cảnh báo cháy theo thời gian và thông báo nhanh đến các đơn vị quản lý vị trí điểm cảnh báo ngoài hiện trường. Chức năng này giúp các đơn vị chủ rừng nhanh chóng tìm được chính xác vị trí cháy để lên giải pháp dập lửa kịp thời.

Theo Chi cục Kiểm lâm Bình Thuận, kết quả sau gần 9 tháng vận hành, phần mềm đã phát hiện và gửi hơn 2.000 tin cảnh báo. Hầu hết đều đã được xác minh nguyên nhân. Trong đó có 205 điểm khai thác rừng trồng, 6 điểm cháy rừng, 48 điểm cháy thực bì, 28 điểm lấn chiếm đất lâm nghiệp, 8 điểm phá rừng và còn lại do nhiều nguyên nhân khác (như rừng rụng lá mùa khô, người dân thu hoạch hoa màu trên đất rẫy cũ trong rừng...).

Lãnh đạo kiểm lâm đánh giá cao hiệu quả và tính cấp thiết của việc áp dụng công nghệ quản lý bằng ảnh vệ tinh và công nghệ GIS. Hơn nữa, sử dụng công nghệ này rẻ hơn chi phí mua máy bay không người lái (khoảng 30 tỷ đồng) như dự kiến trước đó của Thường trực Tỉnh ủy Bình Thuận.