(TN&MT) - Một bên là cửa biển An Dũ chực “nuốt”, một bên là sông Lại Giang ăn sâu giơ hàm ếch, nhiều dãy nhà bị cuốn trôi, nỗi lo ấy vẫn nơm nớp với người dân xã Hoài Hải (huyện Hoài Nhơn, Bình Định) nhiều năm nay.
Ngôi nhà bà Phùng Thị Sương (76 tuổi, thôn Kim Giao Bắc, xã Hoài Nhơn) ở ngay sát cửa biển. Nỗi lo ăm ắp hằn sâu trên đôi mắt đăm chiêu nhìn về phía biển. Mùa mưa bão đang đến, song gầm réo có đêm nào ngủ được. Mấy chục năm sống ở đây bà chứng kiến nhiều lớp nhà bị triều cường cuốn đi. Nhiều người sợ chuyển đến nơi khác, nhưng bà vẫn phải chấp nhận ở lại vùng nguy hiểm này vì tiền hỗ trợ quá ít, không đủ để cất dựng ở nơi ở mới. Theo bà Sương, nhà bà có hai mảnh đất (trên 200 m2) gần nhau, ngôi nhà bà đang ở được cất dựng cách đây 6 năm cũng mất gần cả trăm triệu đồng. Nếu hộ bà chịu di dời sẽ nhận hỗ trợ 40 triệu đồng cùng 100m2 đất. “Ai chẳng thấy nguy hiểm ngay bên cạnh mình, nhưng nếu chuyển đến khu tái định cư rồi biết lấy gì mà dựng nhà? Làm gì để sống tiếp?” – bà Sương thở dài.
Ông Trịnh Quang Sống (thôn Kim Giao Bắc, xã Hoài HHAFgitirnh Bình Định) thở dài: “Có ngủ được đâu, ngày ra ngóng cái hàm ếch trước nhà, đi ngang qua đống gạch nát trước cửa biển mà buồn. Lại đến mùa mưa bão, gió giật, lại mất ngủ dài rồi!”. Ông nói diện tích đất ở hiện tại của gia đình ông là trên 200m2. Nhưng nếu chịu di dời sẽ nhận chế độ hỗ trợ 10 triệu đồng cùng 100m2 ở khu TĐC Diêu Quang. “Giá vật liệu thì tăng ầm ầm. Số tiền đấy ai dựng nhà cho nỗi. Chỉ mong cấp trên quan tâm xây dựng khu bờ kè cho an toàn để dân yên tâm làm ăn thôi” – ông Sống nói.
Hơn 40 năm sống ở thôn Kim Giao Bắc, ông Lê Ngọc Ninh (61 tuổi) cảm thấy lo lắng khi nạn xâm thực biển, sông ngày càng nặng nề, nguy hiểm. Trước đây ngôi nhà ông dựng cách sông cả mấy cây số, nay thì mấp mé, có đoạn chỉ còn cách nhà khoảng hơn chục mét. “Nhiều ngôi nhà khang trang cũng bị cuốn đi hoặc đập bỏ dọn đi nơi khác do sạt lở. Hãi quá chúng tôi tự trồng cây, đổ đá để chặn bớt nạn sạt lở” – ông Ninh cho biết. Ông Ninh cùng nhiều người dân cho rằng nạn sạt lở diễn ra nặng nề hơn là do việc xây dựng các hồ nuôi tôm ở giữa dòng, đồng thời lại để lại mùi hôi tanh gây ô nhiễm khiến người dân bức xúc.
Theo ông Huỳnh Có - Chủ tịch UBND xã Hoài Hải nạn xâm thực cửa biển, sông diễn ra mạnh khoảng từ sau năm 2005, ảnh hưởng trực tiếp đến 265 hộ dân thuộc các thôn Kim Giao Bắc, Kim Giao Trung, Kim Giao Nam, Kim Giao Thiện, Diêu Quang. Mỗi năm biển xâm thực khoảng từ 5- 10m. Năm 2006 – 2007 mất khoảng 3 lớp nhà.
Hiện, xã đã vận động di dời được 107 hộ đến Khu tái định cư Diêu Quang (Thôn Diêu Quang, xã Hoài Hải). Mức hỗ trợ áp dụng từ năm 2006 - 2010 trở về trước chỉ 2 triệu đồng/ hộ; 2012 về trước 10 triệu đồng/ hộ, hiện tại mức hỗ trợ là 20 triệu cùng 1 lô đất 100m2. Từ năm 2006 xã đã có quyết định di dời lần đầu tiên, nhưng chỉ có những nhà bị sập hoặc ảnh hưởng nặng lắm mới chịu đi. “Người dân ít muốn di dời do mức hỗ trợ quá thấp. Mỗi năm cứ đề xuất di dời vài chục hộ nhưng chỉ vài hộ chịu đi. Xã cũng chỉ biết vận động chứ biết là…rất khó”– ông Có nói.
Ông Có phân tích: Khi chuyển đến khu TĐC Diêu Quang, việc đi lại làm ăn đánh bắt bất tiện; Lỗi từ hệ thống ống cống giai đoạn 1 cùng thói quen của người dân gây ô nhiễm. Bất cập nhất là nền đất mới còn yếu và chưa ổn định. Hệ thống nước sạch chưa có, người dân quanh năm phải sử dụng nước giếng nhưng nước ở đây thường xuyên bị nhiễm mặn, phèn.
Dự án thiết kế làm bờ kè cho sông nhưng không thực hiện được do kinh phí quá lớn (dự kiến trên 10 tỷ) cho 500m. Nhưng lo sợ nhất vẫn là nạn xâm thực biển. Mùa mưa bão địa phương bị ảnh hưởng nặng nề, gió xoáy nguy hiểm, nhiều lớp nhà bị cuốn. Nếu an toàn phải làm bờ kè chắn sóng khoảng 2km nên cũng rất khó thực hiện.
Bài & ảnh: Trọng Kiên – Văn Hà
.jpg "Đài KTTV khu vực Nam Bộ: Đẩy mạnh sử dụng công nghệ trên nền tảng AI")
