Bình Định: Khai thác cát gây sạt lở đất canh tác của dân

Đất canh tác chui nhủi xuống sông

Theo phản ánh của người dân ở khối Hòa Lạc (thị trấn Phú Phong) từ năm 2016 - 2017, Công ty CP Tập đoàn Phúc Lộc (trụ sở ở tỉnh Ninh Bình - gọi tắt Công ty Phúc Lộc) thực hiện việc khai thác cát trên lưu vực sông Kôn đoạn qua địa phương. Kể từ đó, đã có hàng ngàn khối đất ở cánh đồng có tục danh Cây Me nằm dọc triển sông trôi tuột xuống sông trong cái nhìn bất lực của những người dân nơi đây.

Bà Lê Thị Thu ở tổ 2, khối Hòa Lạc, bức xúc nói: Tôi có 3 sào đất (500m2/sào), trong đó, có 2 sào được giao quyền, 1 sào có được nhờ khai hoang nằm dọc sông Kôn chuyên dùng trồng đậu phộng, đến nay, đã có 2 sào đã bị “hà bá” nhấn chìm. 1 sào còn lại đang tiếp tục lở. Hiện nay, cứ một ngày trôi qua sông xâm thực vào đất canh tác thêm nửa mét. Hiện tượng đất bị sạt lở, xâm thực sâu như lúc này chưa từng xảy ra ở các năm trước. Nó chỉ diễn ra nghiêm trọng từ khi Công ty Phúc Lộc tổ chức khai thác cát. Trong lúc khai thác, họ đổ đá đã chặn dòng ở giữa để làm đường. Do vậy, đã làm thay đổi địa hình đáy sông, gây thay đổi dòng chảy.

“Nước thay vì chảy theo dòng cũ phía bờ tả, nay dịch chuyển đổ về bờ hữu, xoáy sâu và “ngoạm” hết đất canh tác ở đây. Cứ với đà này, số ít đất canh tác còn lại của dân của bị tuột xuống sống. Xâm thực rồi sẽ lấn sâu vào nhà dân nếu không có giải pháp ngăn chặn. Bà con đã kiến nghị cấp có thẩm quyền vào cuộc kiểm tra, đánh giá tác động, thiệt hại để có biện pháp can thiệp kịp thời, song chưa được giải quyết”, bà Thu nói.

Theo thống kê sơ bộ của UBND thị trấn Phú Phong, đã có gần 4,5 ha đất canh tác có hoa màu của hơn 30 người dân ở khối Hòa Lạc bị cuốn trôi; trong đó, có nhiều diện tích đất đã được giao quyền và đất do bà con khai hoang trước năm 1993. Có mặt tại cánh đồng Cây Me nằm dọc sông Kôn, PV nhận thấy hiện tượng sạt lở đất canh tác ở đây đang tiếp diễn với mức độ rất nghiêm trọng. Đặc biệt, ở phía bờ Nam dọc theo sông Côn (khu vực mỏ của Công ty Phúc Lộc) tình trạng xâm thực và xói lở bờ sông kéo dài cả cây số với bề rộng bị khoét sâu, lấn dần cả 50m. Nhiều mảng đất lớn xuất hiện vết nứt, rồi chúi nhủi xuống sông.

Ông Phạm Tấn Hợi, cán bộ địa chính - xây dựng UBND thị trấn Phú Phong, đánh giá: Hiện tượng xâm thực, sạt lở đất canh tác ở khối Hòa Lạc dọc sông Kôn đang ở mức báo động. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do Công ty Phúc Lộc sử dụng phương tiện cơ giới, dùng đá chẻ để ngăn dòng, hình thành đường vận chuyển vật liệu xây dựng cắt ngang sông Kôn (thị trấn Phú Phong - Bình Thành); đồng thời, sử dụng phương tiện cơ giới tự ý cải dòng chảy. Do vậy, vào mùa mưa lũ cuối năm 2017 đã gây ra tình trạng xâm thực, sạt lở đất canh tác.
 

Chủ tịch tỉnh Bình Định chỉ đạo xử lý kiên quyết vi phạm

Trước thực tế này, ngày 9/3/2018, ông Đỗ Văn Sỹ, Chủ tịch UBND huyện Tây Sơn đã ký văn bản số 120/UBND-KTN gửi UBND thị trấn Phú Phong yêu cầu kiểm tra, xác định cụ thể diện tích đất và hoa màu của người dân bị thiệt hại do việc khai thác cát của Công ty Phúc Lộc gây ra tại khu vực phía Nam bãi bồi sông Kôn thuộc khối Hòa Lạc, thị trấn Phú Phong để làm cơ sở yêu cầu công ty này bồi thường, hỗ trợ theo quy định; đồng thời, đề nghị công ty khẩn trương tìm giải pháp khắc phục tình trạng sạt lở đất tại đây, đảm bảo an toàn cho người dân sinh sống và sản xuất.

Vấn đề này, ông Hợi cho biết: “Địa phương đang rà soát, thống kê diện tích đất thiệt hại của từng hộ dân để tham mưu cho UBND huyện Tây Sơn đề nghị Công ty Phúc Lộc đền bù, hỗ trợ”. Về phía đơn vị khai tác, ông Vũ Trọng Kiên, Phó Tổng Giám đốc Công ty Phúc Lộc, cho hay, sau khi nhận đơn kiến nghị của người dân và chính quyền địa phương, đơn vị đã tiến hành làm việc với UBND thị trấn Phú Phong, UBND huyện Tây Sơn cùng các ngành chức năng tiến hành kiểm tra thực tế, xác định mức độ thiệt hại. Hiện nay, đơn vị đang chờ địa phương tổ hợp danh sách các hộ thiệt hại để xem xét hỗ trợ, đền bù. Đồng thời, cho cán bộ khảo sát, rà soát đường vận chuyển ở giữa sông có làm thay đổi dòng chảy hay không để có hướng xử lý, khắc phục.
 

Theo thông tin PV thu thập được, Công ty Phúc Lộc tuy được UBND tỉnh Bình Định cấp giấy phép khai thác cát lần gần đây nhất là vào ngày 4/4/2017, diện tích khai thác 5,7ha với công suất khai thác 70.500m3/năm, trong thời hạn khai thác 2 năm kể từ ngày ký. Song đến nay, đơn vị này chưa được tỉnh ký quyết định cho thuê đất. Do vậy, tỉnh yêu cầu công ty này ngừng tất cả các hoạt động khai thác cát tại đây.

Sở TN-MT Bình Định cũng yêu cầu Công ty Phúc Lộc khi nào hoàn thiện các thủ tục hồ sơ mới được phép khai thác. Việc thực hiện khai thác phải thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật đất đai, khoáng sản, bảo vệ môi trường; ký quỹ bảo vệ phục hồi môi trường theo quy định; khai thác phải thực hiện khơi thông dòng chảy; không được chắn dòng, chuyển hướng dòng chảy tạo hiện tượng xâm thực, xói lở bờ như thời gian vừa qua. Đồng thời, đề nghị địa phương tăng cường kiểm tra, phát hiện có sai phạm phải báo cáo, tham mưu, đề xuất cho cấp có thẩm quyền xử lý.

Liên quan đến vấn đề này, UBND tỉnh Bình Định đã có văn bản yêu cầu Công ty Phúc Lộc khắc phục khẩn cấp hậu quả việc khai thác cát xói lở bờ sông và xâm thực đất canh tác của dân; phối hợp với UBND thị trấn Phú Phong và UBND huyện Tây Sơn xác định mức độ thiệt hại để bồi thường cho dân, hoàn thành trước ngày 30/4/2018. Đồng thời, triển khai các biện pháp chống sạt lở để đảm bảo an toàn cuộc sống và sản xuất cho người dân trong vùng. Trường hợp Công ty Phúc Lộc không thực hiện, tỉnh giao UBND huyện Tây Sơn theo dõi, kiểm tra đề xuất biện pháp xử lý theo quy định.