​​​​​​​Bảo tồn Hổ - Vẫn chưa quá muộn nếu chúng ta hành động khẩn cấp

Quần thể hổ hoang dã đang suy giảm ở các nước Đông Nam Á

Đây là khẳng định của tổ chức bản tồn độc lập WWF. Gần như chắc chắn rằng các quốc gia này còn ít hổ hơn so với năm 2010 - thời điểm đề ra mục tiêu tăng gấp đôi số hổ hoang dã trên thế giới vào năm 2022. Một trong những nguyên nhân hàng đầu của sự suy giảm này là nạn săn trộm hổ để buôn bán và tiêu thụ bất hợp pháp.

Hiện nay mối đe dọa lớn nhất đối với loài hổ ở Đông Nam Á đó là bẫy dây. Ước tính có tới hơn chục triệu bẫy dây đang được giăng mắc khắp các khu bảo tồn tại Campuchia, CHDCND Lào và Việt Nam - những quốc gia đã từ lâu không tìm thấy dấu hiệu hổ sinh sản trong tự nhiên. Đây là tình trạng mà cả khu vực sẽ phải đối mặt nếu không có hành động mạnh mẽ để ngăn chặn cuộc khủng hoảng này. Các cuộc tuần tra chống săn trộm do các thành viên cộng đồng người bản địa thực hiện tại Khu Bảo tồn Belum Temengor của Malaysia đã góp phần giảm 94% số bẫy dây kể từ năm 2017.

Các mối đe dọa lớn khác bao gồm mất môi trường sống do phát triển cơ sở hạ tầng, khai thác gỗ bất hợp pháp, phát triển nông nghiệp, và buôn bán bất hợp pháp hổ và các bộ phận của hổ. Từ 2000-2018, các bộ phận của hổ - tương đương với khoảng 1004 cá thể - đã bị thu giữ tại Đông Nam Á, cùng khoảng 8.000 cá thể hổ đang bị nuôi nhốt ở Trung Quốc, Lào, Thái Lan và Việt Nam tiếp tục thách thức các nỗ lực thực thi pháp luật và thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm từ hổ.

Theo ông Stuart Chapman, người đứng đầu Sáng Kiến Tiger Alive của WWF, các quần thể hổ ở Đông Nam Á đã suy giảm tới mức báo động bất chấp những cam kết tăng quần thể hổ trên toàn cầu cách đây một thập kỷ. Nhưng vẫn không quá muộn nếu chúng ta hành động khẩn cấp để tăng cường nguồn lực và quản lý những thành trì cuối cùng của loài mèo lớn mang tính biểu tượng của châu Á này.

Đã có nhiều quốc gia áp dụng các biện pháp bảo vệ hổ thành công. Các nước như Ấn Độ, Nepal và Nga là những ví dụ điển hình cho thấy với những biện pháp can thiệp đúng đắn, quần thể hổ có thể phục hồi, và trong một số trường hợp, tăng gấp đôi trong một khoảng thời gian ngắn. Chỉ cần đủ môi trường sống, thú mồi và được bảo vệ khỏi nạn săn trộm, hổ có thể quay trở lại.

Ấn Độ đang áp dụng các quy chuẩn tốt nhất trong quản lý các khu bảo tồn hổ. Ngày 27/9, nước này công bố 14 Khu Bảo tồn đã được phê duyệt theo Quy chuẩn CA|TS - một công cụ bảo tồn gồm các tiêu chuẩn quản lý các loài mục tiêu và tiến độ đánh giá. Hiện có hơn 100 khu đạt CA|TS và 70% trong số này là nơi sinh sống của quần thể hổ trên toàn cầu, bao gồm các địa điểm ở Bangladesh, Bhutan, Trung Quốc, Ấn Độ, 3 Malaysia, Nepal và Nga.

Các chính phủ ở Đông Nam Á có cơ hội đảo ngược tình trạng suy giảm hổ bằng cách thông qua Kế hoạch Hành động Phục hồi Hổ ở Đông Nam Á sẽ được đưa ra thảo luận tại Hội nghị cấp Bộ trưởng Châu Á về Bảo tồn Hổ lần thứ tư, do Chính phủ Malaysia tổ chức vào tháng 11/2021 tới đây. Kế hoạch được bàn thảo có thể bao gồm tăng ngân sách cho các khu bảo tồn trong đó có ngân sách cho cán bộ kiểm lâm làm việc trên thực địa và thành lập các Uỷ ban Quốc gia về Bảo tồn Hổ do người đứng đầu chính phủ chủ trì. Ngoài ra, kế hoạch cũng xem xét một số vấn đề khác như cơ hội di chuyển và tái thả hổ, đồng thời giải quyết việc buôn bán bất hợp pháp hổ và các bộ phận của hổ.

Ảnh minh họa

Việt Nam có đủ khả năng và nguồn lực để giúp phục hồi quần thể hổ

Đối với Việt Nam, theo thống kê của IUCN năm 2015, tại Việt Nam số lượng hổ ngoài tự nhiên chỉ còn dưới 5 cá thể. Trên trang thông tin của Sách Đỏ IUCN, hổ thậm chí còn được nhận định có thể đã tuyệt chủng tại Việt Nam. Một trong những nguyên nhân hàng đầu của sự suy giảm này là nạn săn trộm hổ để buôn bán và tiêu thụ bất hợp pháp.

Theo bà Hoàng Thị Thanh Nhàn, Phó Cục trưởng Cục Bảo tồn Thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Bộ Tài nguyên và Môi trường, mặc dù dấu vết về hổ tại Việt Nam trong tự nhiên gần như không thấy, nhưng Việt Nam vẫn đang và có thể đóng góp vào công cuộc khôi phục loài hổ ở Đông Nam Á thông qua các nỗ lực đang được triển khai như bảo vệ và khôi phục các sinh cảnh và hệ thú mồi của hổ, chấm dứt việc nuôi nhốt hổ không vì mục đích bảo tồn và giảm nhu cầu tiêu tiêu thụ các sản phẩm của hổ.

Trong Chương trình quốc gia về bảo tồn hổ giai đoạn 2014 – 2022, Việt Nam đã đặt mục tiêu Bảo vệ, bảo tồn hổ, sinh cảnh và con mồi của hổ, góp phần ngăn chặn sự suy giảm, từng bước phục hồi, cải thiện và tăng số lượng hổ tự nhiên đến năm 2022. Để đạt được mục tiêu Việt Nam đã đề ra 7 nhóm giải pháp chính, trong đó có các giải pháp: Xác lập khu vực ưu tiên bảo tồn hổ và đề xuất xây dựng các hành lang bảo tồn sinh cảnh sống của hổ trong tự nhiên; Xây dựng chương trình giám sát quần thể hổ và con mồi của hổ trong tự nhiên; Tăng cường quản lý, giám sát hoạt động gây nuôi bảo tồn hổ; Tăng cường hiệu quả trong công tác phòng ngừa, đấu tranh và xử lý các hành vi vi phạm về bảo tồn hổ và con mồi của hổ; Đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức nhằm ngăn chặn việc sử dụng các sản phẩm từ hổ, con mồi của hổ và ĐVHD trái phép; Đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư, thiết lập cơ chế tài chính phù hợp với yêu cầu nhằm tăng cường công tác bảo tồn hổ; Tăng cường hợp tác liên biên giới với các nước có chung đường biên giới, các nước trong khu vực và toàn cầu về công tác bảo tồn hổ.

Từ năm 2011, trong khuôn khổ dự án CarBi, WWF-Việt Nam và các đối tác đã gỡ bỏ 134.000 bẫy dây.

 “Là một quốc gia đang phát triển nhanh trong khu vực, Việt Nam có đủ khả năng và nguồn lực để giúp phục hồi quần thể hổ ở Đông Nam Á bằng việc chấm dứt buôn bán và tiêu thụ bất hợp pháp hổ ở Việt Nam; loại bỏ các trang trại hổ hiện đang gây ảnh hưởng tiêu cực tới các nỗ lực giảm cầu đối với các sản phẩm từ hổ; tăng cường nguồn lực cho các khu bảo tồn để ngăn chặn săn trộm và phục hồi quần thể thú mồi của hổ nhằm chuẩn bị môi trường sống đầy đủ và an toàn cho việc tái thả hổ tại Việt Nam trong tương lai ”, Tiến sỹ Benjamin Rawson, Giám đốc Bảo tồn và Phát triển Chương trình, WWF nhận xét.

Thế giới và cộng đồng bảo tồn trông đợi Việt Nam và các nước láng giềng cho hổ một không gian sống an toàn và sớm đưa chúng trở lại nơi chúng từng sinh sống.

Box: Ngày quốc tế về bảo tồn hổ hay còn gọi là Ngày quốc tế Hổ là ngày 29/7 hàng năm, bắt đầu từ năm 2010 được quốc tế chính thức công bố là ngày Quốc tế về Bảo tồn loài hổ. Ngày này được ghi nhận để góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng quốc tế về việc bảo tồn sự sống còn cho loài hổ vốn đang đứng bên bờ tuyệt chủng do sự săn bắn hổ trái phép quá mức.

Sự kiện công nhận ngày Quốc tế Hổ diễn ra ngay trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh về Hổ diễn ra tại thành phố Xanh Pê-téc-bua của Nga với sự hiện diện của các quốc gia có hổ. Hội nghị có sự tham dự của Thủ tướng Nga Vladimir Putin. Các nước tham dự gồm: Nga, Bangladesh, Bhutan, Campuchia, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Nepal, Thái Lan và Việt Nam. Hội nghi đã quy tụ những người đứng đầu các nước có hổ với cam kết nhân đôi số lượng hổ hoang dã vào năm 2022 với kinh phí đầu tư gần 350 triệu USD.